Gözde Süreç SARI
Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) üyesi Metin Aybars, 20 Temmuz Barış Harekatı’nın yaşandığı günle ilgili anılarını anlatırken harekatın olacağını 19 Temmuz gecesi yarısı öğrendiklerini, geceyi mevzilerde geçirerek hazırlıklar yaptıklarını söyledi.
Türk uçaklarının, Türklerin ve Rumların bulunduğu bölgeleri ayırt etmelerine imkan sağlamak adına tanıtma bezlerini gerekli yerlere yerleştirdiklerini anlatan Aybars, sabaha karşı ilk uçak sesleri gelirken, taarruz emri aldıklarını dile getirdi.
“Bizim elimizde kırık dökük silahlar vardı. Çatışmalar aralıksız sürüyordu. Rum tarafından Boğaz ve Gönyeli’ye top mermileri atılıyordu. Atışlar aralıksızdı. Atılan toplar taş duvarları delip geçiyordu” diyen Aybars, “Mermimiz yoktu, silahlarımız İkinci Dünya Savaşından kalmaydı. Bize takviye gönderilen mermiler silahlarımıza uymadı. Yine de elimizden geleni yaptık.” ifadelerini kullandı.
Aybars, aralıksız çatışmalar devam ederken şehit haberlerinin de gelmeye başladığını söyleyerek, “İlk şehit Ecvet Yusuf oldu. Yarım olan bir mevziyi kontrol etmeye gitmişti. Orada şehit oldu” dedi.
Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) üyesi Metin Aybars, 20 Temmuz Barış Harekatı’nın yaşandığı günlerde Lefkoşa’daki durumu Türk Ajansı Kıbrıs’a (TAK) anlattı.
15 Temmuz öncesi hava sakindi
TMT’ye girişinin lise yıllarında rastladığını dile getiren Aybars, Yılmaz Bora ile birlikte Yenicami Spor Kulübü çerçevesinde örgütlendiklerini söyledi.
Aybars, TMT’ye girişini “Avrupa gazetesinin bugün olduğu yerde Yenicami Spor Kulübü vardı. Biz de Yılmaz Bora ile birlikte orada örgütlendik. 27-28 Ocak olaylarında aktif rol üstlendik” ifadeleriyle anlattı.
O yıllarda yaşananları özetleyen Aybars, 22 yaşında olmasına rağmen önemli sorumluluklar üstlendiğini, tabur harekat subayı, istihbarat subayı olarak görev yaptığını belirtti.
20 Temmuz Barış Harekatı’na uzanan olaylara değinen Aybars, 15 Temmuz darbesi gerçekleşmeden önce adada durumun sakin olduğunu, barikatların kalktığını söyledi.
Bunun nedeninin Makarios’un o yıllarda farklı bir strateji izlemesi olduğunu söyleyen Aybars, Kıbrıslı Türklere karşı darbe ve şiddet değil farklı yöntemler uygulama düşüncesi bulunduğunu belirtti.
Aybars, Kıbrıslı Türklerin finansal olarak sıfırlandığını birçoğunun yurtdışına göç ettiğini dile getirdi.
“Makarios, Yorgacis ile yakındı”
Yunanistan’daki cuntacıların Kıbrıs’ta darbe yapıp bir kahramanlık destanı yaratmak istediklerini söyleyen Aybars, Kıbrıs’ta Enosisi gündeme getirerek, adayı Yunan adası haline dönüştürüp darbe yönetimine statü kazandırma düşüncesinin hakim olduğunu belirtti.
Makarios’un bu görüşte olmadığını ancak Nikos Sampson’un darbeyi yapanlarla yakınlığı bulunduğunu dile getiren Aybars, Makarios’un ise Yorgacis ile yakın olduğunu söyledi.
“Yorgacis belli adamları devşirdi. Bu adamlar darbecilere suikast düzenlemek üzere Yunanistan’a gittiler. Bu suikast girişimleri başarısız oldu. Bu başarısızlık onun sonunu getirdi. Adaya gönderilen bazı kişiler Yorgacis’i öldürdü. Bu Makarios için de bir uyarı niteliği taşıyordu. Çünkü ikisi yakındı”
“Barış Harekatı’na hazırlık”
Aybars, Barış Harekatı’nın olacağını 19 Temmuz gecesi yarısı öğrendiklerini dile getirerek, o geceyi şöyle anlattı:
“19 Temmuz gece yarısından sonra sancaktarlığın harekat subayı geldi, bizi çağırdılar. Bölük komutanları toplandık ve bize Barış Harekatı’nın başlayacağı söylendi. Mevzilerimizi takviye etmemiz istendi.
Bize verilen, mühürlerle kapatılmış tanıtma bezleri vardı. Bu bezleri uçakların Türk bölgesi ile Rum bölgesini ayırt edebilmeleri için kullanacaktık. Bizden onları yerleştirmemiz istendi. Sabaha doğru jetlerin geleceği söyledi. Onları gereken yerlere yerleştirdik. Meclis’in içindeki karargaha gittik ve orada sabahladık
Ben Çağlayan’dan Marmara bölgesine kadar olan taburun mevzilerini gezdim. Uçakların gelişine hazırlandık.
Sonra uçakları gördük. Belli yerleri özellikle Rumların cephanelerinin bulunduğu Atalasa bölgesini bombalamaya başladılar”
“Çatışmalar başladı, ilk şehit verildi”
Çıkarmanın olacağı yerleri bilmediklerini dile getiren Aybars, paraşütçülerin Boğaz bölgesine inmeyesiyle birlikte Rumların kendilerine ateş etmeye başladığını belirtti.
Aybars, şunları anlattı:
“Çatışmalar başladı, kıyamet koptu ve akşama kadar bitmedi. Anayasa lokantası vardı oraya havan düştü ve yanmaya başladı. Şehit haberleri de gelmeye başlamıştı. İlk şehit Ecvet Yusuf oldu. Bizim tabur karargahının yanındaki bölüğün komutanıydı. O gün beni aramaya gelmişti ben mevzilerdeydim tıraş makinemi istiyordu, tıraş olacaktı. Tıraş oldu ve mevziye gitti. Bölgesinde yarım olan tam bitmemiş bir mevzi vardı. Maliye’den Önder Süpermarkete gelirken köşede bir ev vardı. Onun yanındaki ev, ikinci ev. İşte orada mevziyi kontrol etmeye gittiği sırada şehit oldu Ecvet Yusuf”
Çatışmalar devam ederken yaşananları anlatan Aybars, “Bizim elimizde kırık dökük silahlar vardı. çatışmalar aralıksız sürüyordu. Rum tarafından Boğaz ve Gönyeli’ye top mermileri atılıyordu. Atışlar aralıksızdı. Toplar taş duvarları delip geçiyordu” dedi.
İlk uçak sesleri gelirken, taarruz emri aldıklarını söyleyen Aybars, “Mermimiz yoktu, silahlarımız İkinci Dünya Savaşından kalmaydı. Bize takviye gönderilen mermiler silahlarımıza uymadı. Yine de elimizden geleni yaptık. 23 Temmuz’a geldiğimizde ilerlemeye başladık. Rumlar bize ateş ediyordu. Çatışmalar yaşanıyordu” ifadelerini kullandı.
İlerlemelerinin devam ettiğini, diğer taburlarla birlikte Kaymaklı, belediye evlerinin bulunduğu bölgelere kadar gidildiğini ve Hamitköy’deki taburun da ilerlemesiyle ortalarda buluştuklarını söyleyen Aybars, Türk alayının da Domuzcular Burnuna doğru gitmesi ve Rumları orada zorlamasıyla Rumların savunmalarının kırıldığını kaçışın başladığını belirtti.
Kaçanlara ateş edilmemesi emri verdiklerini anlatan Aybars, şunları söyledi:
“Rumlar kaçmaya başladı. Aralarında askerler ve siviller vardı. Kaçanlara ateş edilmemesi emrini verdik. Durum gergindi uzun süren çatışma ve gerginliklerden sonra tansiyon yüksekti. İsteseydik 500’e yakın kişiydiler onları öldürebilirdik. Ama yapmadık. Bir katliamı önledik.”
Ateşkes 27 Temmuz’da ilan edildi
Ateşkesin 27 Temmuz’da ilan edildiğini söyleyen Aybars, eşi ve üç çocuğunu uzun süre göremediğini belirtti.
“Eşim ve çocuklar komşularla beraber o sokakta bulunan bir evin bodrumundaydılar. Orada saklandılar. Sonra onları Samanbahçe’ye aldırdım. Orada daha güvendeydiler. Üç çocuğum 3-4 yaşlarındaydılar, küçüktürler…”
“Sahra hastanesi, ikinci harekat”
İkinci harekata kadar ateşkesin devam ettiğini dile getiren Aybars, Bedrettin Demirel ve Hakkı Borataş’ın Boğaz Şehitliğinin ilerisinde tepelerde karargah kurduğunu belirtti.
Aybars, “Asker çıkarma yapmıştı Boğaz’daydılar. Hakkı Borataş beni çağırdı bulundukları yere gittim. Lefkoşa’daki durumu anlattım. Boğaz ve Lefkoşa arası güvenliydi. Sahra hastanesi kurulmuştu. Sürekli yaralılar ve ölüler geliyordu. Doktorlar hemşireler aralıksız çalışıyorlardı. Borataş ile görüştüm Lefkoşa’daki durumu sordu, durum değerlendirmesi yaptık” dedi.
Ateşkes sürerken görüşmelerin de devam ettiğini anlatan Aybars, Rumların tüm önerileri reddettiklerini bunun üzerine ikinci harekata karar verildiğini söyledi.
Aybars, bunlar yaşanırken, kendi mevzilerinin yakınlarındaki Rum askerlerinin mevzilerinde bayraklarını sallayarak kendilerini kışkırtmaya çalıştıklarını söyledi.
Rumların o sırada ikinci harekatın başlayacağını bilmediklerini belirten Aybars, şunları kaydetti:
“Rumlar bize hareketler yapıyor, bayrak sallıyorlardı. Olacaklardan habersizdiler. Sabaha doğru ikinci taarruzun başlayacağı bize söylendi. Sancaktarlığın harekat subayı ‘sağlam durun asker geçip gidecek’ dedi. Sonra ikmal başladı tanklar Hamitköy’ün altına kadar sessiz sessiz geldi. Sabah 5 buçuktu gün doğarken uçaklar bizim önümüzdeki mevizeleri vurdu. Zırhlı araçlar, tanklar ilerledi. Bize söven Rumlar bir iki ateş açıp kaçmaya başladılar. Türkler onları hedef bile almadılar. Sadece Haspolat civarında çatışmalar oldu. İlk paraşütçüler rüzgarın da etkisiyle Haspolat’a düşmüştü ve Rumlar onları öldürdüler”
Türk askerinin geçişinin ardından Kaymaklı’da çatışmaların yaşandığını dile getiren Aybars, çatışmaların sona ermesiyle sınıra yönelik haritaların çıkarıldığını ve kendisinin de o haritaları hazırlayanlar arasında bulunduğunu anlattı.
