Çiğdem AYDIN 

   Son zamanlarda ‘yolsuzluk’ ve ‘suistimal’ iddialarıyla gündeme gelen köy kooperatiflerinin yaklaşık 20 yıldan beri denetlenmediği; borç miktarının ise 12 milyon TL’ye yükseldiği belirtildi. Diyalog’un sorularını yanıtlayan Kooperatif Şirketler Mukayyidi Kemal Deniz Dana, Taşkent ve Mallıdağ kooperatiflerinde meydana gelen yolsuzluk iddialarının yargıya taşındığını söyledi.
   Kuzey Kıbrıs’ta aktif olarak 212 kooperatifin bulunduğunu belirten Dana, 292 tanesinin de kapatıldığını söyledi. Dana, yasa gereğince tüm kooperatiflerin bundan böyle yılda en az bir kez denetleneceğini kaydetti.
Dana, kooperatiflerin tümünde donuğa düşen borç miktarının 12 milyon TL olduğunu dile getirerek, şöyle devam etti:
 “Geçmişten bugüne Kooperatifler ülkemizde insanları birleştirici özelliğe sahipken ne yazık ki bugün bu durum ortadan kalktı. Kooperatifler özellikle köylerde çok etkindi. Üretimin arıttırılmasında çok büyük önem taşıyordu. Ne yazık ki bu zamanla suiistimal edildi. Bizim ülkemizde toplam kaç kooperatif olduğu dahi belli değildi. 20 günlük çalışma neticesinde ortaya çıkabildik. Şu anda bizim ülkemizde aktif olarak faaliyet gösteren 212 kooperatif vardır. 
292 kooperatif de kuruldu sonra kapandı ya iflas ya da tasfiye edildi. Mevcut 212 kooperatifin, 24’ü tasarruf, 107’si kalkınma, 78’i kredi, 3 tanesi de tüketim kooperatifidir. Kooperatiflerin ciddi bir borcu vardır.
Son aldığım raporda donuğa düşen borç miktarı 8 milyon TL idi. Borçlu olanlar genellikle köy kooperatifleridir. Şu anda tümünde donuğa düşen borç miktarı 12 milyon TL’dir. 
Bu borçların ne olacağı ile ilgili henüz bir yol haritası çizmedik. Çünkü yeniden denetleyeceğiz, borçlar ve alacaklar ayrılacak sonra bir yol haritası çizeceğiz.”

6 milyon buhar oldu
Kooperatiflerin yıllarca denetlenmediğini belirten Dana şunları ifade etti:
“Köylerde eskiden kooperatif bakkaliyeleri vardı. Bu bakkaliyeler fiyatların da dengelenmesini sağlardı, çünkü kar amaçlı kurulan yerler değildi.
Şu anda ülkemizde 2 tane kooperatif bakkaliyesi var, gerisi kapandı. 212 kooperatif yasa gereği her yıl genel kurulları yapılmalıydı ancak uzun yıllardır genel kurulları yapılmıyor. Mukayyitlikte çalışan müfettişlerin kullanacağı bilgisayarları yok, dairede internet var ama ne yazık ki o da bir işe yaramıyor. 
Müfettişlerin yazdıkları raporlar hiç okunmamış. Okunan varsa da dikkate alınmamış ve beraberinde ne yazık ki hırsızlıklar, hesabı verilmeyen paralar ortaya çıkmış. Taşkent Kooperatifi şimdi denetlendi, davaları yapılıyor. Mağduriyetler karşısında mevduat fonundan borçlandık ve insanları ödedik.
Taşkent’te 3 milyon, Mallıdağ’da 3 milyon TL ne yazık ki buhar oldu. “
Bunlar soruşturuluyor ve yargıdadır. Yasa gereğince kooperatiflerin yılda bir kez denetlenmesi gerekiyor. Ne yazık ki kooperatifler 15 yıl, 20 yıl denetlenmedi.
Bunca zaman neden yapılmadı bu denetlemeler inanın bilmiyorum. Şu anda Paşaköy Kooperatifi’ni denetliyoruz,  yılsonuna kadar tamamlayacağız. Özellikle Tasarruf Kooperatiflerinin denetlenmesi için Merkez Bankası ile bir protokol imzalıyoruz.
Hizmet içi eğitim alacağız, teknik olarak bilgisayar desteği ve ağ bağlantısı ile tüm kooperatifleri merkezden inceleyecek ve bütün para hareketlerini günlük ve anlık görebileceğiz. Kooperatifler bundan böyle kredi veren yer olmaktan çıkacak, üretim odaklı çalışacak.”