İbrahim DİRAN

Yem fabrikası kuran Dörtyol Kalkınma Kooperatifi Başkanı Mahmut Hayta, 1990-2003 yılları arasında Dörtyol bölgesindeki hayvancının kişi başı gelirinin 67 bin TL olduğunu, kurak yılların başlamasıyla, gelirlerin kişi başı 7 bin 500 TL’ye gerilediğini ifade etti.
Mahmut Hayta, hayvancılıkta maliyeti düşürmek için ilk adım olarak yem fabrikası kurduklarını, bir sonraki adımlarının ise süt işleme fabrikası olacağını ancak her şeyden önce bölgeye tarımda kullanılmak üzere su verilmesi gerektiğini söyledi. 
Mahmut Hayta, Döryol Kalkınma Kooperatifinin 118 üyesinin bulunduğunu ve bu üyelerin 14 bin dönümde çiftçilik yaptığını ifade etti. Hayta,1990-2003 yılları arasında Dörtyol bölgesindeki hayvancının bazı Arap ülkelerine yılda, bugünkü para ile 20 milyon TL değerinde 11 bin kuzu sattığını, kurak olmayan yıllarda 2 milyon TL arpa geliri, 5,5 milyon TL süt geliri elde edildiğini dile getirdi. Hayta, 800 nüfusa sahip Dörtyol bölgesinde kişi başı gelirin bahse konu dönemde 67 bin TL olduğuna işaret etti.
Kuzu ihracatında pazarın kaybedilmesi ve kurak yılların başlamasıyla hayvancının hayvanlarını sattığını belirten Hayta, bugün Kooperatife kayıtlı üreticilerin toplamda bin civarında küçük ve büyük baş hayvanı bulunduğunu, tarımda kişi başına düşen gelirin de 7 bin 500 TL’ye gerilediğini ifade etti.

Su hayati önem taşıyor
Dörtyol Kalkınma Kooperatifi Başkanlığına 2016’da köye tarım amaçlı su getirmek için aday olduğunu belirten Hayta, Kooperatif olarak ilk yatırımlarının, bugün değeri bir milyon TL olan yem fabrikası kurmak olduğunu kaydetti. 
Mevcut makinelerle toz yem ile üretime başlanacağını, fabrikanın faaliyete geçmesi için elektrik bağlantısının beklendiğini ifade eden Hayta, pelet (sıkıştırılmış) yem imalatına yönelik gerekli makinenin tedariki için de girişimlerin başlatıldığını ifade etti.
Ağustos 2018’de Türk Lirasının değer kaybetmeye başlamasıyla yaşanan ekonomik kriz nedeniyle yem fiyatlarında ciddi artış yaşandığını anlatan Hayta, Devletin kooperatiflere verdiği izinle Dörtyol Kalkınma Kooperatifi’nin Türkiye’den yem ithal ettiğini ve piyasa fiyatlarının altında az karla satış yaptıklarını söyledi.
Hayta, tarım için 2018’de TC Büyükelçiliğinin 174 milyon TL hibe, farklı uygulamalarda Devletin 42 milyon TL hibe, 62 milyon TL kuraklık ödemesi, ithal yem için 10 milyon TL ve ithal balya için 5 milyon TL, toplamda 293 milyon TL ödeme yapıldığını söyledi.
Hayta, tarımsal alanlara sadece altı aylık, Kasım-Nisan döneminde kullanılmak üzere tarım suyu verilmesi halinde, hiçbir bölgenin kuraklığa girmeyeceğini ve hayvancının ne hibeye ne de kuraklık ödemelerine ihtiyaç duyacağını söyledi.
Hayta, “Su verilirse yem ham maddeleri de burada yetiştirilecek, girdi maliyetleri düşecek, çifti ve hayvancının devlet desteğine ihtiyacı kalmayacak” dedi.

Kalkınma kooperatifçilik üzerine olmalı
Bölgedeki 14 bin dönüm arazi için Kooperatife üye çiftçilerde 80 traktör bulunduğunu ancak bahse konu arazilerin işlenmesi için 5 traktörün yeterli olacağını, bunun da kooperatifleşmekle yapılabileceğini kaydeden Hayta, “Bu adanın kalkınması kooperatifçilik üzerine olmalıdır” dedi.
Arpa sulamak için su getirilmesi halinde, süt işleme fabrikası, damızlık düve ve kasaplık tosun yetiştiriciliğine ağırlık verilmesi gerektiğini anlatan Hayta, bu yatırımlarla bölge gençliğine de iş sağlanmış olacağını ifade etti.
Büyük hayvan yetiştiricilerine, hayvan başı destek ödemesine (doğrudan gelir desteğine) karşı olduğunu, desteğin sadece hayvan yetiştiriciliğine yeni başlayanlara veya küçük ölçektekilere verilmesi gerektiğine inandığını belirten Hayta, “Destek verilmesinin yerine maliyetlerin düşürülmesi için adım atılsın, en büyük adım da tarımsal amaçlı su verilmesi olacak” dedi