Çiğdem AYDIN

Kuzey Kıbrıs’ta 7 Ocak 2018 tarihinde gerçekleşecek Milletvekilliği Erken Genel Seçimlerine sayılı günler kala, yeni oy kullanma sistemi hakkında vatandaşın kafası halen karışık. Seçim Halk Oylaması Yasası’nın değişmesiyle, oy verme işleminin de geçen seçimlere göre farklılık göstereceğini belirten bazı vatandaşlar nasıl oy kullanacağını tam olarak bilmediğini söyledi.

Vatandaşlar, sistemin yanında büyük ebatta basılan ve çok karmaşık olduğunu söylediği oy pusulası nedeniyle de kafalarının karıştığını belirtti. Diyalog muhabirinin görüşüne başvurduğu vatandaşların büyük çoğunluğu seçimlerde karma oydan uzak duracağını ve mühre yöneleceğini söyledi. 

Boyra: Birçok oy yanacak

Ülkenin deneyimli hukukçularından Boysan Boyra da Diyalog’a yaptığı açıklamada, yeni sistem dolayısıyla seçimlerde birçok karma oyun geçersiz olabileceği uyarısında bulundu. Boyra, özellikle partilerin ve YSK’nın seçime sayılı günler kala yeni oy sistemini anlatmaya ağırlık vermesi gerektiğini belirtti.

Akça şaşkınlığını gizleyemedi

Öte yandan 7 Ocak’taki seçimler için hazırlanan oy pusulasının, Devlet Basımevi’nin şuana kadar bastığı en büyük pusula niteliği taşıdığı öğrenildi. 

Rauf R. Denktaş Ve Düşüncelerini Yaşatma Derneği Genel Başkanı Latif Akça dün kişisel facebook hesabından 7 Ocak’ta seçmenin tercih yapacağı oy pusulasının örneğini paylaştı. Yaklaşık 50 cm’e 70 cm ebadında olan pusulaya dikkat çeken Akça, “Bu pusula sayesinde dünyada bir ilki daha başardık. Tarihteki en büyük oy pusulasına sahip olduk” dedi…

Vatandaş ne dedi

Ahmet Conkbayır:

Yeni seçim sistemini anladım da değişen bir şey olacak mı acaba onu merak ediyorum. Karma oy kullanmayı düşünmüyorum. Zaten o yüzden ilgilenmedim matematiksel hesap ister ama ben mühürcüyüm zaten… Ayrıca yeni seçim sistemi olsa ne olacak olmasa ne olacak. Nasıl ki misafirliğe gidersiniz de önünüze bir tabak yemek koyarlar ya, işte bizde önümüze ne koydularsa yiyeceğiz.

Yusuf Meraklı:

Yeni seçim yasasını anladım. Mühür kullanacağım, Karma düşünmüyorum. O biraz karışık gibi… Ama kimse hükümeti kuramayacak onu biliyorum… Hiçbir parti tek başına iktidar olmayacak… Bence üçlü koalisyon olur. Nasıl oy kullanacağımı biliyorum ama değişen bir şey olmayacak. Seçimlerde çok para ve zaman harcanır ama değişen bir olmaz bu memlekette. Yöneticiler hem da yeni nesil hükümet kurmaya çabalıyor ancak bir çoban dahi daha iyi yönetir.

Hatice Haymalı: 

Yeni seçim sistemi anladım. Geldiler anlattılar, nasıl oy kullanacağımı biliyorum. Seçimden sonra da değişim olacağına inanıyorum. Adayların açıklamalarını izliyorum ve sorunları düzelteceklerine inanıyorum.

Erol Şah: 

Yeni seçim sistemi ile ilgilenmiyorum. Çünkü hiçbir partiyi beğenmiyorum. Şimdiye kadar da hiçbir partiye üye olmadım. İlgilenmiyorum. Bu memlekette hiçbir şey değişmez ona da inanmıyorum.

Cemal Şair:

Yeni seçim sistemini hiç anlamadım, anlamak da istemiyorum. Çünkü hiçbir seçimde kullandığım oyun bir faydasını görmedim. Ama gidersem o sandığa mühür vururum karma kullanmayı hiç düşünmedim. Seçimden sonra bir şeyler değişecek mi? Hayır değişmeyecek bugüne kadar bir şeyler değişti mi? Hayır değişmedi. Bundan sonra da değişeceğine inanmıyorum.

Yakup Dilek: 

Sistemi iyice anladım. Ama bu seçimde mühür kullanmayacağım karma oy kullanacağım. Karma sistemi anlayabildiğim kadar anladım ada çapında 50 kişiye tik atacağım olsun bitsin. Ne olursa olsun seçimden sonra da bu ülkede bir şey değişeceğine inanmıyorum sistem aynı olduktan sonra kim gelirse geldin bir şey değişmez. Benim hiç umudum yok.

Doğay Kızıl:

Sistemi az çok anladım gibi. Karma oy kullanacağım çünkü her partiden sevdiğimiz insanlar var dostlarımız var. Onlara birer tik vereceğim. Bu seçimden sonra bir şeylerin tamamen değişeceğine inanıyorum. İnşallah sonuçta öyle olur. 

Erdoğan Aktaşlı: 

Nasıl oy kullanacağımla ilgili çok ilgilenmedim. Ben mühür vuracağım o yüzden karışıklık yok benim için. Bence seçimden sonra da bir şey değişmez, sorunlar yine aynı kalır. 40 senedir değişmedi yine değişmeyecek ama biz yurttaşlık görevimizi yapıp oyumuzu kullanacağız.

Hüseyin Uzunoğulları: 

Yeni seçim sistemini tam olarak anlamadım ama o güne kadar öğreneceğiz, fakat bilmeyen çok. Karma oy kullanmayacağım o yüzden ciddi bir karışıklık yaşamayacağım diye düşünüyorum. Seçimden sonra bir şeylerin değişeceğine inanıyorum, umudum var.

Doğan Falyalı: 

Yeni seçim sitemini anladım; biz usta sayılırız bu konularda artık. Karma da mühür de karışık değil. Ancak karma biraz daha zordur, sayıları iyi bilmek lazım. Değişmesi gerekiyor artık bazı kişilerin. Bıraksınlar başkaları da ekmek yesinler, imparatorluk mu kuracaklar. Bu kez sistemin değişeceğinden umutluyum.

Bora: Üç şekilde oy kullanılabilecek

Avukat Boysan Boyra, tek seçim bölgesi olan KKTC’de, her ilçeden seçmenin her ilçedeki adaya oy verebileceğini belirtti. Boyra,  oy verme işleminin 3 şekilde yapılabileceğini söyleyerek, bunları; mühür, mühür + tercih ile karma oy şeklinde olduğunu söyledi. İkamet bölgesi ne olursa olsun tüm seçmenlerin tüm adaylara oy verebileceğini kaydeden Boyra, çarşaf oy pusulasında her seçmenin 50 adaya oy vereceğini kaydetti. Boyra: 6 ilçeye ayrılan KKTC’de Lefkoşa için 16, Mağusa için 13, Girne için 10, Güzelyurt için 4, İskele için 5 ve Lefke için 2 aday olacak. Seçmen, herhangi bir siyasal partiye mühür vurarak oy vermek istemesi halinde, Sandık Kurulu tarafından kendisine verilecek “evet” mührü ile oy pusulası üzerinde partinin ambleminin ve isminin altında yer alan kare içerisine “evet” mührünü 1 defa basacak. Seçmen oyunu bir partiye mühür basarak kullandıktan sonra,  mühür bastığı partinin adayları arasında tercih yapmayı arzu etmesi halinde, her ilçedeki aday sayısının yarısına, isim ve soy isimlerinin karşısındaki kareye işaret koymak suretiyle tercih kullanabilecek. Her ilçedeki adaylar için tercih kullanılması şart değildir. Seçmen istediği ilçe veya ilçeler için tercih kullanabilir. 

Oy verirken dikkat

Tercih kullanmak istediği takdirde, Lefkoşa’da 8, Gazimağusa’da 6, Girne’de 5, Güzelyurt’ta 2, İskele’de 2, Lefke’de 1 tercih kullanmalı.  İlçelerde çıkacak milletvekili sayısından az aday gösteren siyasal partide, tercih sayısı, partinin her ilçede gösterdiği aday sayısının yarısı olacak. Seçmen oyunu karışık olarak vermek isterse, oy vereceği ilçelerdeki adayların isim ve soy isimleri karşısındaki kareye işaret koymak suretiyle oyunu “karma” olarak kullanabilecek. Karma oyda “evet” mühürü kesinlikle kullanılmayacak. Karma oyun kullanıldığı her ilçede, oyların en az 2 siyasal parti adayları arasında veya en az 1 siyasal partinin adayları ile bağımsız adaylar arasında kullanılması zorunlu.

Karma oy kullanacak seçmen; Lefkoşa’da en az 8, en fazla 16; Gazimağusa’da en az 6, en fazla 13; Girne’de en az 5, en fazla 10; Güzelyurt’ta en az 2, en fazla 4; İskele’de en az 2, en fazla 5; Lefke’de en az 1, en fazla 2 adaya oy kullanmalı. Seçmen, her ilçede karma oy kullanmak zorunda değil. Seçmen, karma oy kullanmak istemesi halinde, KKTC genelinde en az 24, en fazla 50 aday için oy kullanmalı.”

Boyra, oy verirken dikkat edilmesi gereken noktalarda değindi. Boyra, işaretlerin kutuların dışına taşmaması gerektiğini, sandık görevlilerinin oy kullanacak kişilerin cep telefonuyla çekim yapmamasına dikkat etmesi gerektiğini ifade etti.