Aytuğ TÜRKKAN

    Türkiye; toplamda 106 kilometrelik mesafeyi aşıp, deniz altından Kuzey Kıbrıs’a su getirmeyi öngören projeyi 29 Ekim’de tamamlamayı planlıyor.

   Dünyada bir ilk olan ‘Asrın Projesi’ için milyonlarca lira harcayan Türkiye; KKTC’deki belediyelerin borçlu olduğu ve tahsilat yapamadığı gerçeğinden hareket ederek, suyun dağıtımını özel bir yönetime vermek istiyor. KKTC kanadı ise buna karşı çıkıyor ve “suyu biz yöeneteceğiz”diyor.

   Diyalog’un güvenilir kaynaklardan elde ettiği bilgilere göre, Türkiye suyun dağıtımını özel ve uzman bir şirketin yapmasını istiyor. KKTC Hükümeti ise suyu belediyelerin oluşturduğu KKTC Belediyeleri Su ve Kanalizasyon İşletmeleri (BESKİ) şirketinin de içerisinde olduğu ve devletin kuracağı Su Kurumu tarafından yönetilmesini talep ediyor. Türkiye, belediyelerin içerisinde olduğu borç batağını dikkate alarak bu öneriye sıcak bakmıyor.

   29 Ekim’de adaya hayat verecek suyun KKTC topraklarına akması beklenirken, iki devlet arasındaki bakış açısı farkı nedeniyle ortada ciddi bir kriz çıktı. 

Şimdi gözler suyun 29 Ekim’de akıp akamayacağına çevrildi. 

Türkiye uzman mühendisler yetiştirdi 

   Edinilen bilgiye göre Türkiye projenin idame ettirilebilmesi için bu konuda uzman mühendisler yetiştirdi ve suyun o kişiler tarafından yönetilmesini istiyor. 

KKTC hükümeti ise halkın özelleştirmeye sıcak bakmadığı gerekçesiyle, sorumluluğu belediyelerin üstlenmesimnde ısrar ediyor.

   Bu arada tasarlanan Su Kurumu’nun özerk bir yapı şeklinde oluşturulacağı ve yönetim şeklinin de özerk olacağı öğrenilirken, bu kurumun yönetimi ve nasıl çalışacağına ilişkin Kıbrıs Türk Mimar ve Mühendisler Odası uzmanlarının çalışma yaptığı bildirildi. 

Su Kurumu’nun uzmanlar tarafından yönetileceği ve başkanın da profesyonel bir şekilde kurumu yöneteceği ifade edilirken, kurumun elde edeceği karla yeni yatırımlar yapması düşünülüyor. 

Ekonomik Program’da yer almıştı 

   2012 yılında Türkiye ile KKTC devleti arasında imzalanan Ekonomik Programda suyun yönetimine ilişkin, yap-işlet-devret, yap-işlet ve kamu özel ortaklığı modelleri öngörülmüştü. Türkiye kanadı bu maddeyi göz önünde bulundurarak suyu özel bir şirketin yönetmesini talep ediyor. KKTC hükümetinin ortaya koyduğu model ise Ekonomik Program ile çakışıyor. 

Elde edilen bilgilere göre sorunun çözümü için iki hükümet arasında istişareler yapılıyor. 

Proje son sürat sürüyor

Projenin bitiş tarihi 29 Ekim olarak verildi. Bu çerçevede önemli yol alının projede şu anda 161 km uzunluğundaki Girne Bölgesi İçmesuyu İsale Hattı, 154  km uzunluğundaki Gazimağusa Bölgesi İçmesuyu İsale Hattı ve 96 km uzunluğundaki Dipkarpaz Bölgesi İçmesuyu İsale Hattı yapımı devam ediyor. 

2045 yılına kadarki su ihtiyacı karşılanacak 

KKTC Su Temin Projesiyle; Türkiye tarafında Anamur Dragon Çayı üzerinde inşa edilen Alaköprü Barajında depolanacak suyun Türkiye tarafı 23 km, deniz geçişi 80 km (66,5 km askılı borulu sistem) ve KKTC tarafı 3 km olmak üzere toplam 106 km uzunluğundaki hat ile KKTC’de inşa edilen Geçitköy Barajı’na aktarılacak. Proje ile; halen kısıtlı yeraltı ve yüzeysel su kaynakları nedeniyle su sıkıntısı çekilen KKTC’ye hem içme-kullanma ve sanayi suyu temin edilerek 2045 yılı su ihtiyacı karşılanacak. 

Proje ile KKTC’ye yılda 75 milyon m3 suyun iletilmesi bu suyun 37,76 milyon m3’ünün (%50,3) içme-kullanma ve sanayi suyuna, geriye kalan 37,24 hm3’ü (%49,7) sulama suyuna tahsis edilecek.