Çiğdem AYDIN

   Kuzey Kıbrıs’ta bir yandan lüks arabalar ve villalar dikkat çekerken, diğer yandan yaşamını sürdürebilmek için kasaplardan et yerine kemik isteyenlerin sayısında ciddi artışların olduğu bildirildi.

   Diyalog muhabirine konuşan ülkenin tanınmış kasapları “eskiden sadece işçiler kemik istiyordu, şimdi yerliler de çorba veya diğer yemekler için bizden kemik istiyorlar” diyerek, karşılaştıkları bu durumun hem kendileri, hem de ülkenin geneli için çok üzücü olduğunu söylüyor.

   Kasaplar, son zamanlarda kilo yerine gramla et isteyenlerin sayısında da artış olduğunu belirterek, 3 TL tutarında kıyma talep eden müşterilerle karşılaştıklarını vurguluyor.

Alışkanlıklar değişti, satışlar geriledi

   Bir yandan elektrik zamları, diğer yandan vatandaşların taleplerindeki düşüş nedeniyle büyük sıkıntı yaşadıklarını belirten kasaplar, eskiden olduğu gibi birkaç kilo et veya kıyma talep eden müşteri kalmadığını vurguluyor “bu gidişat iyi değildir” diyor.

   Eskiden  haftada bir dana satarken, şimdi 15 günde ancak yarım dana satabildiklerini ifade kasaplar, satışların gerilemesine karşın, elektrik fiyatlarının artmasından dolayı fiyatlara zam yapmak zorunda olduklarını söylüyorlar.

Kasaplar ne dedi?

Asım Egemen (Haspolat Kasap):

  İşler hiç iyi gitmiyor. Eskiden haftada bir tane dana satartadık, şimdi 15 günde yarım danaya düştü satışlarım. Halkın alım gücü kalmadı. Geçmişte müşteriler bir kilo, yarım kilo et alıyorlardı, şimdi  5-10 TL tutarında et veya kıyma alıyorlar. Kıbrıslı’lar eskiden çok alışveriş yapardı ama şimdi zaruri olunca yapıyor. Genelde KKTC’de bulunan Pakistan’lılar, Türkmenler de gelip kemik alıyor. Kemikleri satmıyoruz, etin temizleyip, ayırdıktan sonra kemikleri onlara veriyoruz. Onlar da yemek suyu veya çorba yapıyor. Ben hayatımda böyle şey görmedim! Kıbrıs’ta ilk defa bu sene bizim yerli halk da kemik sormaya başladı. Gerçekten çok şaşkınım!

   Müşterilernin eğilimi farklı ama kasaplar arasında da büyük bir rekabet var. Bu rekabet de ne yazık ki kaçakçılığı doğruyor. Örneğin; Lefkoşa’da 13-15 TL arasında dana kıyması satanlar var, ama ben o fiyata satamam. Demek ki; o işte bir iş var diye düşünürüm.  Böyle fiyat kırma olmaz, serbest piyasa olduğu için de hiç bir kasabın fiyatları bir birini tutmaz. Büyük süper marketlerin de kasaplığa soyunması bizim gibi küçük ölçekli kasapları ciddi zora soktu. Hükümetler bir sistem kurmalı, bu kadar zamandır bu sistemi kuramadılar ve büyük marketler ne yazık ki küçük işletmelerin dev rakipleri haline geldi.

Hayvancıyı ödeyemez olduk

   Canlı hayvan bulmakta zorlanmıyoruz ama hayvancıyı ödemekte zorlanıyoruz. Kasapların her zaman cebindeki para kendisinin değil hayvancının Dinamobet parasıdır.

   Genellikle dana kıyması, kuzu pirzola, kuzu şiş alıyor insanlar ama dediğim gibi kilo olarak değil gram olarak, ya da evdeki kişi sayısına göre alyorlar. Mesela beş kişiye beş parça pirzola gibi. Ben söylüyorum bu yaz karpuzu da dilimle satmaya başlayacaklar, sera poşetine dilimleyip iki dilim, üç dilim karpuz alacağımız günler yakındır.

   Bu arada hükümeti, elektriğe yaptığı zamdan ötürü de kınıyorum. Ben bütün gün buzluk çalıştırıyorum , kapatamam da yüzde otuz ne demek? Ben de bu açığı kapatmak için biraz zam yapmayı düşünüyorum, başka çarem yoktur.

Taner Seyhan (Haknur Kasap)

   “Satışlar Kurban Bayramı’ndan sonra çok düştü. Artık insanlar, en ucuz kıymayı gördüklerinden ağırlıklı olarak kıyma alıyorlar. Çok değil üç yıl önce insanlar beş kilo et alıyordu, şimdi aynı insanlar yarım kilo et alıyor. Bir kilo kıyma alan da 300 gram almaya başladı.

  Canlı hayvan bulmakta hiç bir sıkıntımız yoktur, paran varsa onu da kolaylıkla bulursun . Bizde talep düşünce, bizim de canlı hayvana talebimiz düşüyor. Anlayacağınız al birini vur ötekine gibi bir durum var. Elektrik zammından sonra vatandaş kasaba uğramaz oldu.

Psikolojik olarak herkes kendi kabuğuna çekildi, ay başı gelecek faturalara endekslendiler, haksız da değiller.

3 TL’ye kıyma olur mu?

   İnanırmısınız size yemin ederek söylüyorum, ben 3 TL’lik kıyma sattım. Hayatımda ilk defa biri benden 3 TL’lik kıyma istedi. Ben keserken utandım 10 TL’lik verdim, söylemedim de. Ama birileri bu halkın halini, gidişatını görmeli artık. Hal iyiye doğru gitmiyor. Ben de yeni yıldan sonra kilo başına  biraz zam yapmayı düşünüyorum, başka çarem yok.

   Elektrik zammından sonra her şeye paralel zam geldi, mazot, elektrik, canlı hayvan, dolayısıyla zam yapmadan bizler de ne kadar dayanırız bilemiyorum.

   Eskiden Türkiye ‘den buraya bakar ‘ahh’ derlerdi. Şimdi biz buradan oraya bakıp ‘ahh’ diyoruz. Bu nasıl bir hesaptır anlamadım ben!

Salih Akbıçak (Akbıçak Kasap):

   İşler çok durgun. Elekrtik, mazot, döviz artışı derken zam üstüne zam. Ayda 3-4 kez gelen insanlar 1-2 defa gelmeye başladı artık. İnsanlar fatura ödeyecek diye kendi boğazından kesti. Eskiden 100 TL’lik alışveriş yapan insanlar şimdi 30-40 TL’lik alışveriş yapıyor.

   Daha ağırlıklı kıyma alıyorlar. Hatta kemik bile alan çok. Kemikleri daha önce köpekleri olanlar alırdı, inanmayacaksınız ama kemikleri özel olarak alıp şimdi yemeklere koyanlar var, kemik suyuna çorba yapanlar da başı çekiyor tabi.

   Ben kıymanın kilosunu 30 TL’ye satıyorum,  kuzu etinin kilosunu da 26 TL’ye. Buna rağmen eski potansiyelin yarısı dahi yok. Ayda 4 bin TL elektrik faturası ödüyoruz. Zamdan sonra 6-7 bin TL’yi geçti. Zaten arz talep düştü şimdi bu faturayı nasıl ödeyeceğimizi düşünür hale geldik.

   Şimdi biraz ben de zam yapmayı düşünüyorum, gerçi yeni zam yaptık ama yapabileceğimiz bir şey de yok gibi görünüyor. Perakende satış denen olgu kalmadı. Geçen yıl böyle zamanlar insanlar telefon açar spariş verirdi, ‘aman etimizi ayırın’ diye, şimdi siparişe gerek, yok dükkan et dolu.

Mehmet Kermeoğlu (Kermeoğlu et pazarı)

   “Çok samimi söylüyorum,  hükümet her ağzını açıp ‘fiyat düzenlemesi yaptık’ dediğinde halk depresyona giriyor, ben de dahil. Halk elktrik zammını duyduğundan beridir sanki evden çıkma yasağı konmuş gibi bir eğilim içine girdi. Herkes kendi ekonomisini daraltmaya başladı. Piyasa durma noktasına geldi.

   Ben sürümden kazanma yoluna gitmeyi düşünüyorum zam yapmayacağım, zaten talep yok, iyice müşterilerin sinirlerini bozmaya gerek yok.İnanın eve giderken kola buzluğunu kapatıp gidiyorum artık, et buzluklarını da kapatabilsem kapatacağım ama olmuyor işte.

   Bir zamanlar günde yarım kuzu sattığımı hatırlarım şimdi yarım kilo bile satmam, gram gram kıyma satma dönemi başladı.