Suna ERDEN
Pandemi nedeniyle yaşanan süreç özel sektörün yanı sıra kamu maliyesini de vurdu.  Ülkede insan sayısının azalması, ithalatın düşmesi vergi gelirlerini olumsuz etkiledi. 
Yeterli vergiyi toplayamayan kamu maliyesinde 2020 yılı sonu itibariyle 537 milyon düzeyinde kayıp gerçekleşti.  
Gelir kalemleri arasında en çok performans kaybı yüzde 72,6 ile Eski Eser, Müze ve Ören Yeri Gelirlerinden elde edilen gelirlerde oldu.  İkinci sırada ise yüzde 67,4 oranla Pasaport Harçları yer aldı. 
Ercan Havaalanı Özelleştirme Gelirleri yüzde 66,8’lik oranla performans kaybı listesinde üçüncü sırada bulunurken, onu 54,5 oranla kimlik kartı harçları vergisi izledi. Şans Oyunları Vergisinde yüzde 38,1’lik bir performans kaybı görülürken, Motorlu Taşıtlar Vergisi ise yüzde 37,2 oranıyla listede 5’inci sırada yer aldı.2020 yılsonu itibariyle kamu maliyesinde 537 milyon düzeyinde kayıp gerçekleşti.  

Kamu maliyesi geriledi
Maliye Bakanlığı’ndan alınan veriler ışığında hazırlanan istatistiki verilere göre;  KKTC’de 2020 yılında gelirler bütçesinde 5,4 milyar olarak tahmin edilen vergi gelirlerinin 4,9 milyarı tahsil edilebildi, yüzde 10 oranında bir performans kaybı yaşandı. 
 “Vergi Gelirleri”, “Vergi Dışı Gelirler”, “Sermaye Gelirleri”, “Alınan Bağış, Yardımlar ve Krediler” ve “Diğer Gelirler” başlığı altında 5 kalemden oluşan kamu maliyesinde 537 milyon düzeyinde kayıp gerçekleşti.  
Beyana Dayanan Gelir Vergisinde 2020 yılı sonu itibariyle gelir kaybı 100 milyon TL olurken, Beyana Dayanan Kurumlar Vergisi tahsilatında da 28 milyonun üzerinde kayıp yaşandı. 
Diğer yandan Beyana Dayanan KDV’de ise yılsonu itibariyle 72 milyon kayıp oldu.

İnsan azaldı, iletişim vergisi düştü
Ülkede yaşayan insan sayısındaki azalmaya bağlı olarak Özel İletişim Vergisi tahsilatında yıllık performans yüzde 84 seviyesinde kaldı.
Bunun sonucunda yılsonu itibariyle bu kalemdeki gelir kaybı 22,9 milyon oldu.
Şans Oyunları Vergisi’nde ise performans yüzde 62 seviyesinde olurken yılsonu itibariyle
66 milyon öngörülenden daha az gelir kaydedildi.
Benzer şekilde Motorlu Taşıtlar Vergisi tahsilatında da yıllık performans yüzde 63 seviyesinde kaldı. Bu kalemde yılsonu itibariyle 87 milyonun üzerinde gelir kaybı oldu.
İthalattan Alınan Gümrük Vergisi ve İthalattan Alınan KDV kalemlerinde yıllık performans sırasıyla yüzde 105 ve yüzde 83 olarak gerçekleşti. Buna bağlı olarak yılsonu itibariyle İthalattan Alınan
Gümrük Vergisi öngörülenden 5 milyon daha fazla olurken İthalattan Alınan
KDV’de 171 milyon kayıp yaşandı. 

İthalat azaldı, kayıplar yaşandı
Piyasalardaki durağanlık nedeniyle ithalatta yaşanmakta olan azalma kamu gelirlerinde ciddi kayıpların yaşanmasına yol açtı.
Tapu Harçları kaleminde ise yıllık performansın yüzde 96 seviyesinde kalması nedeniyle yılsonu itibariyle kayıp 4 milyon TL oldu.
Vergi Dışı Gelirler kaleminde önemli yer tutan Fon Paylarında yıllık performans yüzde 96,5
seviyesinde gerçekleşti.  Buna bağlı olarak yılsonu itibariyle 35 milyon TL’nin üzerinde
kayıp yaşandı. Bu kaybın 26 milyon TL’nin üzerinde olan önemli bir kısmı Fiyat
İstikrar Fonu kaleminden oluştuğu belirtildi.
Diğer Gelirler kaleminde ise yıllık performans sadece yüzde 33 seviyesinde gerçekleşti. 
Yılsonunda 200 milyon gelir öngörülen, gelir miktarı 66 milyon TL’de kaldı. Kayıp ise 133 milyon TL’nin üzerinde oldu.

İlk sırada eski eser, müze ve ören yeri gelirleri var
KKTC’de Eylül 2020 itibariyle bazı gelir kalemlerindeki performans kayıplarının yüzdelikleri şöyle;
Beyana Dayanan Gelir Vergisi 9,4
Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi 10,7
Beyana Dayanan Kurumlar Vergisi  5,4
Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi 10,7
Özel İletişim Vergisi 15,8
Şans Oyunları Vergisi  38,1
Motorlu Taşıtlar Vergisi  37,2
İthalattan Alınan Gümrük Vergisi 5,23
İthalattan Alınan Katma Değer Vergisi  17,4
Damga Vergisi 3,9, Tapu Harçları 3,7
Kimlik Kartı Harçları 54,5
 Pasaport Harçları 67,4
Telefon - Telgraf ve Teleks ücretleri  27,5
Eski Eser, Müze ve Ören Yeri Gelirleri  72,6
Fiyat İstikrar Fonu 3,0
 Turizm Teşvik Fonu Gelirleri 5,75,
Ercan Havaalanı Özelleştirme Gelirleri 66,8