Coğrafya Bilgi Sistemleri (CBS), coğrafi verinin kullanılmasıyla gerçekleştirilen, özel yazılıma gereksinim duyarak, bilgisayar ortamında veri işleyen, veri analizi yapan, yeni verilere ulaşan, yönetim, planlama ve karar destek organı olarak kullanılan ve sonuçlarını kartografik görüntüleme şeklinde sunan bilgi sitemidir.
XXI. yüzyıl Bilgi Çağı olarak adlandırılmış ve bu çağ, bilgiye hükmedebilen, onu kullanabilen toplumların yüzyılı olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Bir kaynak olarak bilgiyi en iyi organize eden, kullanabilen ülkeler küresel aktör olma yarışındadırlar. Özellikle batı ülkelerindeki coğrafya bölümleri, 80’li yıllardan itibaren değişen gelişen teknolojiye ayak uydurmayı başarmış ve bu sayede toplumsal yaşantının güncel uygulamalarda yer edinmiştir. Böylelikle coğrafyanın konularının teoriden ibaret, uygulamada kullanılmayan bir bilgi yığını olduğu yanılgısının önüne geçilmiştir.
Bilgisayar teknolojisi ile işlenen, analiz edilen, sunulan bilgiler, her bilim dalında olduğu gibi coğrafya biliminde de etkisini göstermiştir. İçinde bulunduğumuz zaman diliminde birçok soruna cevap üretebilen, analiz yapabilen, toplumun ve doğal çevrenin problemlerine çözüm üretilebilen bir araç olarak CBS hayatımızda önemli bir yere sahip olmuştur. Özellikle coğrafyacılar, CBS kullanımı ile birlikte çeşitli projelerde yer alarak toplumun ihtiyacına aktif olarak cevap verebilen bir nitelik kazanmıştır.
Dünyada, CBS’nin eğitim faaliyetlerinde kullanımını yaygınlaştırmak amacıyla çalışmalar yapılmıştır. Örneğin, Avrupa çapında CBS eğitimini ilgilendiren bir çalışma Bologna Sürecidir. Bologna süreci kapsamında coğrafya bölümlerindeki CBS eğitimine yönelik ilk ve en kapsamlı çalışma 2007 yılında İsveç’te gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmada İsveç üniversitelerinde farklı bölümlerde okutulan CBS dersleri arasında bir uyum ve kredi transferini sağlamak hedeflenmiş ve örnek bir müfredat programı oluşturulmuştur.
ABD’de ve İngiltere’de farklı üniversitelerin farklı bölümlerinde birbirlerinden bağımsız halde yürütülen CBS dersleri için bir ortak müfredat oluşturmak amacıyla Ulusal Bilim Vakfı (NSF)’nın desteğiyle CBS için temel müfredat NCGIA (National Ceter for Geographic Information and Analysis) 1990’da oluşturulmuştur.
CBS eğitimi ile diğer bir uluslararası girişim de UNIGIS’tir (International Association Geographical Information Science and Systems). UNIGIS, Avrupa’dan Avusturya, Macaristan, Hollanda, Polonya, Portekiz, İspanya, İngiltere’nin yanı sıra Ekvator ve ABD’den çeşitli üniversitelerin katılımıyla oluşturulan, uzaktan eğitim yöntemiyle lisans ve yüksek lisans düzeyinde CBS eğitimi vermek amacıyla kurulmuştur.
CBS’nin çalışma hayatında yer bulmasıyla birlikte, özellikle planlama aşamasında kullanılması coğrafyacılara yeni istihdam olanakları sağlamıştır. Özellikle Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinde coğrafyacılar CBS ile ilgili kurum ve kuruluşlarda yoğun olarak çalışmaktadır. Maalesef ülkemizde bu alanlarda istihdam edilen coğrafyacı yoktur. Çok az sayıda belediyelerin bünyelerinde kurulan CBS birimlerinde ise bilgisayar bölümlerinden mezun olanlar tercih edilmektedir.
Coğrafya disiplininin temel geleneklerinden biri olan mekânsal analiz, hızla gelişen bilgisayar teknolojileri ile birlikte coğrafyacılara neredeyse sınırsız imkânlar sunmuştur. Sunulan bu imkanlarla sorunlara çözüm üretmek çok daha kolay ve zamandan tasarruf sağlamaktadır. Kendi coğrafyamda da bir an önce böylesi imkanlara olanak sağlanması dileklerimle, herkese iyi pazarlar.
