Yaşlanma, hücrenin zayıflaması, hücre rezervlerinin azalması ve normal hücre fonksiyonlarının oluşumunda aksamayla seyreden bir süreçtir. Yaşlanma bir çeşit önceden tasarlanmış olgudur. Genetik bir programın neticesi ya da türlerin genetik özelliklerine göre planlanmış bir saat gibi. Yaşlanma genetik yatkınlığın yanı sıra, fonksiyonlarda azalma, homeostatik bozukluklar ve ölümle sonuçlanan gen ve proteinlerdeki kümülatif harabiyet olarak ta tanımlanabilir.
Yaşlanma çeşitleri ve nedenleri
Yaşlanmak bir hastalık değil, doğal bir süreçtir. Bu süreçte ilk olarak cilt ve saçlarda değişimler gözlenir. Yaşlanma 30’lu yaşlarda başlayıp, 50’li yaşlara kadar yavaşça devam eder. Sonraki yaşlarda ise hızlanır. Ciltte elastikiyet kaybı, incelme, deformasyon, sarkma, kırışıklıklar, gevşeme; saçlarda seyrekleşme, beyazlama ve kalitesinin bozulması belirgin bir şekilde kendini gösterir. Tabii iç ve dış etkenlerle oluşan bu değişimler kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
İç ve dış etkenlere bağlı yaşlanma çeşitleri bilimsel olarak şöyle ifade edilir:
• İntrinsik (iç) yaşlanma: Kronolojik yani takvim yaşlanması olup, biyolojik yaşlanma süreci anlamına gelir. İşte bu sebeple doğduğumuz andan itibaren zamanla birlikte yaşlanmaya başlarız. Ve maalesef zamanı kontrol altına alamayız ama sağlıklı yaşlanabiliriz.
• Ekstrinsik (dış) yaşlanma: Çevre kirliliği, UV ışınları (foto-yaşlanmaya sebep olur) ve serbest radikallerin etkisiyle oluşan yaşlanma sürecidir.
Yaşlanmanın birincil nedenleri;
Serbest radikal hasarı
Glycation – Şekerin proteinlere zarar vermesi
Hücresel yaşlanma
İkincil nedenleri;
Dolaşım sorunları
Stres
Toksinlerin birikmesi
Beslenme eksikliklerinden kaynaklanan hücre hasarı
Yaşlılıkla birlikte insan derisinde azalan fonksiyonlar;
Hücre yenilenmesi,
Bariyer fonksiyonu,
Kimyasal arınma,
Hislerin algılanması,
Mekanik korunma,
Yara iyileşmesi,
İmmün – bağışıklık sistemine bağlı cevaplar,
Isı ayarlanması,
Ter salgılanması,
Yağ salgılanması,
D vitamini üretimi,
DNA onarımı
Ciltte doğal yaşlanmayı nasıl yavaşlatabiliriz?
• Yaz aylarında güneş ışınlarının çok güçlü olduğu öğlen güneşinden kaçınınız.
• Sigaradan kaçınarak cildinizin hem içerden hem dışardan hasar görmesini engelleyebilirsiniz.
• Bazı sebze ve meyvelerin dikkatle cilde tatbik edilmeleri, C vitamini içeren ürünlerin kullanılması cilt için oldukça faydalıdır,
• Dikkatli ve dengeli bir beslenme gerekir. Şeker ve şekerli yiyecekler, hamur işleri, işlenmiş hazır ve yapay gıdalardan uzak durmak, fazla kilodan korunup sağlıklı ve doğal yiyeceklerle dengeli beslenmek, yaşam biçimi olmalıdır.
• Ayrıca bol bol su için ve yaz aylarında su miktarını artırınız. Bunu sıradan bir uyarı olarak görmeyin, suyun cildinize sağlayabileceği yararlardan faydalanın.
Erken yaşlanmaya sebep olan serbest radikaller neler?
Serbest radikaller, hava kirliliği, sigara, şehir hayatı, kimyasallar, toksinler, radyasyon, okside olmuş yağlara bağlı olarak vücutta oluşan doğal tepkime molekülleridir. Aslında bunlara saldırgan, haydut moleküller de diyebiliriz.
Vücudun bu molekülleri nötralize edebilmesi, vücuttaki enzimler ve vitaminlere bağlıdır. Ancak yaşlandıkça bağışıklık sistemi zayıf düşeceğinden, savunma yok olacak ve yenileme süreci azalacaktır. Yetersiz kalınan bu durumlarda devreye antioksidanlar girer. Antioksidanlar serbest radikalleri etkisiz hale getirebilecek en iyi ajanlardandır.
Antioksidanlar erken yaşlanmayı önler mi?
Sağlıklı ve doğal yiyeceklerle doğru beslenme, serbest radikallerin zararlarını en aza indirir. 30 yaşından sonra hücre yenilenmesinin azaldığını düşünürsek, bu dönemde cildimize daha iyi bakmamız gerekmektedir. Sağlıklı beslenme ve yaşamaya ilgi giderek artmaktadır. Yanlış ve kötü beslenme birçok hastalığın habercisi olmaktadır. Mevsiminde doğal olarak yetiştirilmiş sebzeleri taze, meyveleri olgun tüketerek, antioksidanlarla erken yaşlanmanın önüne geçebiliriz.
Antioksidanlar vücudun doğal savunma mekanizmanın parçasıdırlar. Serbest radikallere yapışıp onları etkisiz hale getirerek cildi korurlar.
Bitki çayları –yeşil çay, siyah çay, biberiye vb.- sağlık ve güzellik için çok iyi bir antioksidan görevi görür.
Cilt üzerine sürülerek uygulanan C vitamini, cildi 2-3 gün boyunca serbest radikallere karşı korur. Yıkanarak çıkmadığı için yararı çok uzun dönem sürer.
Cilt yaşlanma hızını genetik miras mı belirler?
Genler cildin nasıl tepki vereceğini, nasıl yaşlanacağını belirler. Ebeveynlerden gelen genleri, yaş barometresi olarak adlandırırsak, bu yolda dikkatli davranıp çıkabilecek sorunlara karşı kendimizi koruma altına alabiliriz.
Yaşlanma hızını genetik faktörler etkiler ama bunu durdurmak ya da önlemek bizim elimizdedir. 20’li yaşlardan itibaren düzenli olarak ayda bir kere yapılan cilt bakımı, cildinizin geleceğinin aynası olacaktır. Evinizde yapacağınız günlük cilt temizliği ve makyaj sonrası temizleme de göz ardı edilmemesi gereken önemli noktalardandır.
İlerleyen yaşlarda ise özellikle menopoz döneminde, östrojen eksikliğinde cilt yaşlanması ve kuruluğunu önlemek için de cilt yapısına göre birçok bakımlar uygulanabilir.
Cilt için en önemli adımlar
• Düzenli egzersiz. Besinlerin daha hızlı emilmesini sağlar.
• Dengeli beslenme. Temiz ve pürüzsüz cilde sahip olmamızı sağlar.
• Yeterli uyku. Uyku problemi, kolajen ve keratin üretimini azaltır.
• Derin solunum. Cilde oksijen sağlar.
