Sorgulanmamış hayat yaşamaya değmez.
Bu ünlü söz Klasik Çağ düşünürlerinden Atinalı Sokrates’e aittir.
Sokrates’e göre insan yaşadığı hayatı ve bu hayatın temel değerlerini sorgulamalıdır. Eğer sorgulamamışsa yaşanmaya değmeyen bir hayat sürüyor demektir.
Ona göre bir insanın hayatında yapabileceği en önemli şey, kendini analize tâbi tutmak ve felsefi tefekküre vermektir.
İnançlarını, değerlerini, hareketlerini incelemeye tâbi tutan ve hakikatin gerçek yüzünü görmeye çalışan kişi bilgeleşir ve kendini ve çevresindeki dünyayı anlaması derinlik kazanır.
Sokrates’e göre hayatı inançlarını ve tercihlerini sorgulamadan yaşamak, amacı ve anlamı olmayan bir yaşam sürmektir. Böyle bir yaşam cahillik ve sığ uğraşları kovalamakla geçer. Hakiki bir kavrayış ve anlamadan yoksundur.
Kendini ve dünyadaki yerini anlamaya çalışmayan kişi gerçekten yaşamıyordur, sadece vardır.
Sokrates bu düşüncelerini Atinalılar tarafından idam cezasına çarptırıldığı MÖ 399 yılındaki yargılanması sırasında açıkladı.
Üzerinden neredeyse 2500 yıl geçmiş olmasına rağmen sorgulanmamış hayatların yaşanmaya değmemesi, o gün olduğu gibi bugün de doğrudur.
Hatta, belki daha fazla.
Çünkü kendini ve dünyayı anlamak için çaba göstermeyen insanlarla dolu bir dünyada yaşıyoruz. Ve anlamayı değil, satın almayı ve biriktirmeyi teşvik eden bir ortamda.
Bu eksiklik en belirgin olarak politikacılarda, büyük işadamlarında ve teknoloji tiryonerlerinde, yani en çok zarar verme gücüne sahip insanlarda görülmektedir.
Bunlar için en önemli ve değerli şey para ve güçtür. Zirvede kalmak için her kuralı çiğnerler ve bu ulaşabildikleri herkesi zehirler, kendilerini de.
Bunları kovalarken çevreye ve çevrelerindekilere zarar verirler ama farkına varmazlar, varsalar da kendilerini kolay affederler.
Yönettikleri ülkeleri fakirleştirerek milyonlara hayatı zehir eden liderler. On para etmedikleri bariz, sandalye yapışığı parti patronları. Harun gibi zengin oldukları hâlde birkaç milyar daha kazanmak için ormanları kesenler. Eşsiz ekolojik değerleri yok ederek baraj yapanlar. Nereye varacağı belli olmayan Yapay Zekâ’nın yaratıcıları…
Çevrenize dikkatlice bakarsanız toplumun her katmanında bunlara benzeyen çok insan görürsünüz.
*
Sokrates’in sadık arkadaşlarından ve müritlerinden olan Chaerephon bir gün Delphi’deki kâhini ziyaret eder ve ona Atina’da Sokrates’ten daha bilge bir kişi var mı, diye sorar. Kâhin yoktur diye cevap verir.
Bu cevap kendine nakledildiğinde Sokrates şaşırır çünkü kendini hiç de bilge addetmemektedir. En bilge kişiyi bulmak niyetiyle politikacılarla, şairlerle, sanatkârlarla diyaloğa girişir. Her birinin kendi sahasında bilgili olduğunu ama bilmedikleri konularda da ileri derecede bir ukalalıkla ahkâm kestiklerini görür. Sonunda belki de Atina’daki en bilge kişi olduğum doğrudur çünkü ben hiç olmazsa bildiklerimin sınırını biliyorum, diye düşünür. Ve bu düşünceyi şu ünlü cümle ile formüle eder: “Bildiğim tek şey, bir şey bilmediğimdir.”
Yukarıda sıraladığım kişiler arasında bu sözü söyleyecek bir kişi çıkar mı acaba?
Metin Münir’in 2 Eylül 2023 tarihli yazısı
Değerli okurlar, bugün Metin'in doğum günü. Her sene İzmir' den arar kutlardım doğum gününü. O böyle günleri önemsemezdi. Ama yine de mutlu olurdu. Bugün 80'inci doğum gününü kutlayacaktık. Espasito bu özel doğum gününü farklı bir şekilde kutlamak istiyor, o her zamanki gibi itiraz ediyordu.
İşte sonunda kazanan o oldu. Ben de , gözlerimde yaşlar, duygularımı siz değerli okurlarıyla paylaşmak istedim. Hem de böylesine vefakâr, sevgi dolu olduğunuz için her birinize ayrı ayrı teşekkürlerimi iletmek istedim. Sağ olun. Sizlere sevdiklerinizle sağlıklı, mutlu yıllar diliyorum.
3 haftada bir yazıyı değiştirmeyen Diyalog... Tebrikler.
Kıymetli MM’nin ablası, bu anlamlı ve güzel paylaşımınız beni/bizleri çok mutlu etti, sağ olun.. sanki sevgili MM’den gelmişçesine bir sevinç duydum, birkaç kere okudum..eksik olmayın..sabırlar ve sağlıklı güzel günler diliyorum..
Eşsiz MM, Metin Bey'in Sevgili Ablası, öyle çok mutlu ettiniz ki. Gözyaşları içinde okudum. Biliyor musunuz benim de doğum günüm 13 Ocak. Bugüne kadar tek gün bile sevinmedim doğum tarihim için ama bundan sonra en bahtiyar insanım. Ne güzel şey seninle aynı gün doğmak Kıymetli, en sevilen MM. Ruhun şad olsun. Her gün seni anıyor, dua gönderiyorum. Haberdar olduğuna eminim. Sevgili Abla, başınız sağolsun, sabırlar diliyorum. Espasito nasıl? Ya çocuklar? Hepsini kalbimle sarılıyorum, acılarının hafiflemelerini diliyorum. Sevgiler, selamlar, hürmetler.
Sevgili Metin Münir’in ablası, onun 80.inci doğum gününde bizimle böyle duygu yüklü bir paylaşımda bulunduğunuz için size çok teşekkür ederiz. Onun böyle günleri önemsemediğini, ama yine de mutlu olduğunu, özel kutlama programına itiraz ettiğini bizimle paylaştınız. Metin abiyi artık yazılarından bizlerde tanıyorsak, işte onu bu yüzden bu kadar çok sevdiğimizi söylemek isterim. Sizin bu yazınız ondan bir haber almak gibi güzeldi. İyi ki bu paylaşımı yaptınız. Size tekrar çok teşekkür ederiz. Siz de sevdiklerinizle sağlıkla ve sevgiyle kalın.
Sayın Münir’in ailesinden birinin bizleri anlaması, onların acısı kadar, onların sevgisi kadar ve onların anladığı kadar anladığımızı bilmesi çok duygulandırdı. Nazik notununuzu bizimle paylaşmanız çok anlamlı. Sayın Münir iyi ki doğmuş ve iyi ki tanımışız. Işığı bilgileri hep rehber olacak hepimize. Şuan nice güzel yıllara yazmayı çok isterdim. Sadece huzurla ışıklarda uyu demek bile kabullenemediğimiz acıyı yeniden sızlatıyor. Devrin daim olacak sayın Münir…
Başınız sağolsun hanımefenfi. Paylaşımınız için teşekkür eder, sabırlar ve iyi günler dilerim.
Sevgiler
Bizimle paylaştığınız için çok ama çok teşekkürler sevgili Metin Bey’in Ablası. Siz de sağ olun, var olun. Her Ocak ayında, Metin Bey, yeni yaşı ile ilgili bir yazı yazdığında hep doğum gününü merak ederdim. Bugün 13 Ocak olduğunu öğrendim ama acı bir şekilde. Metin Bey, yine bir Ocak ayinda bize 80.yaşınızla ilgili neler yazardınız, kim bilir. Bu yazılanları bir yerden okuduğunuzu düşünüyorum Metin Bey. Doğum gününüz kutlu olsun. Sizi çok ama çok seviyor ve çok özlüyoruz. “Doğum günümü öğrendiler” diyerek bize gülümsediğinizi düşünüyorum şu an…