Zor günler

Başbakan Ersin Tatar başkanlığında dün saat 12.10’da toplanan Bakanlar Kurulu’nun gündeminde, Coronavirüs konusundaki son gelişmeler ile alınması beklenen ekonomik ve diğer tedbirler bulunuyordu.
Bakanlar Kurulu toplantısında kararı alınan 1.Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketini Başbakan Ersin Tatar açıkladı.
Bu kapsamda, virüsle mücadele için diğer bütçe ödeneklerinden 30 milyon TL kaynak sağlanacak.
3 aylık bir süre için 5 bin TL üzeri maaşlarda %25 kesinti yapılacak. En yüksek maaş 8,5 bin TL'yi geçmeyecek.
Bankalardan temin edilecek kaynakla 100 milyon TLlik fon oluşturulacak. Bakanlar Kurulu kararıyla faaliyetleri durdurulan işletmelerin çalışanlarına aylık 1.500 TL destek sağlanacak.
Mart – Haziran döneminde oluşacak hayat pahalılığının, eşel mobil sistemi çerçevesinde maaşlara konsolidasyonu durdurulacak.
Ek mesai giderleri, ek ödenekler ve katkılar 1 Nisanda yürürlüğe girecek bir Yasa Gücünde Kararname ile yeniden düzenlenecek.

Açıklanan paket memnuniyet yaratmadı
Başbakan tatar tarafından açıklanan paket başta belediyeler olmak üzere sektörleri ve vatandaşı memnun etmedi. Sosyal medyada dün çok sayıda vatandaş ve sivil toplum örgütü temsilcisi açıklanan paketi, beklentilerin çok uzağında olarak değerlendirdi.

Paket, Nisan ve Mayıs’ı kapsıyor
Başbakan Tatar, bu paketin Nisan ve Mayıs ayları için hazırlandığını belirterek, sürecin ilerleyişine ve önlerini görebildikleri zaman başka paketlerin de açıklanabileceğini söyledi. 
Başbakan Tatar, ekonomik program ile piyasaya 1 buçuk milyar TL kaynak yaratılacağını belirterek, ekonomik tedbirlerin bu süreçte devletin ayakta durabilmesi ve toplumsal dayanışma için gerekli olduğunu söyledi. 

“Herkes hesabını kitabını yapsın…”
Tatar, “şu anda kar etme zamanı değildir herkes hesabını kitabını yapsın faizleri aşağıya çeksin” diyerek, bankalara; “maaşlarda ciddi bir düşüş olacak, siz de tüketiciye borçluya yardımcı olun, biz de takipçisi olacağız” diye seslendi. 
Başbakan Tatar, korona virüs dolayısıyla alınan tedbirler ile ortaya ekonomik ve mali bir model çıktığını, devlet gelirlerinde azalma olduğunu ve tam olarak önlerini göremediklerini ifade ederek, “devlet gelirleri 550 milyon TL’den 200 milyon TL’lerin altına düştü. Bu yüzden iç kaynak kullanımı ve borçlanma olabilir.” dedi. 
“Kritik bir dönemden geçiyoruz, herkes fedakarlık yapmak durumundadır” diyen Tatar, kamuda ve emekli maaşlarında kesintilerin olacağını, bu çerçevede Nisan ve Mayıs aylarında en düşük maaşın 5 bin en yüksek maaşın da 8 bin 500 TL olacağını, elzem görevlerden ise kesinti yapılamayacağını söyledi. 

Bankalara da çağrıda bulundu
Tatar, banklara da çağrıda bulundu:
“Mutlaka bu kritik dönemde bankaların da merkez bankası denetiminde elini taşın altına koyması gerekiyor. Kar olayı bitti, biz de bu işten en az zararla çıkma peşindeyiz. Maliyetleri indirin, faizleri aşağıya çekelim. Likit pozisyonlarınızı da dikkate alarak dövizinde yüzde 5 TL’de yüzde 12 faizler olabilir. Bunun Takipçisi olacağız.”

Kapanan işletmelere destek
Tatar, ekonomik paket ile kapanan işletmelere yönelik 100 milyon TL’lik bir fon elde edildiğini ve işletmelere destek sağlanacağını belirterek, ayrıca Kalkınma Bankası'ndan da fon kullanma hakları bulunduğunu, bu kaynağın orada olduğunu kaydetti. 

Açıklanan paketin tamamı
Başbakan Ersin Tatar, "Toplumsal Dayanışma İçin Birinci Ekonomik Tedbirler ve Destek Paketi'nin tamamını okuyarak şu maddeleri sıraladı: 

Covid-19 tehdidiyle mücadele için yapılacak çalışmalarda kullanılmak amacıyla diğer bütçe ödeneklerinden tasarruf edilerek 30.000.000 TL (otuz milyon) kaynak sağlanacaktır. Bu amaçla Cumhurbaşkanlığı, Cumhuriyet Meclisi, Başbakanlık, Maliye Bakanlığı ile Turizm ve Spor Fonu bütçeleri altında yer alan Hane Halkına Yapılan Transferler ile Diğer Dernek, Birlik, Kurum ve Kuruluşlara ödeneklerin bakiyeleri, korona virüs salgını ile ilgili harcamalarda kullanılmak üzere iptal edilerek yedek ödeneklere geri çekilmiştir.


1. Üç aylık bir süre için tüm Kamu, Kurum ve Kuruluşları, Sosyal Sigortalar Dairesi ve Kamu kaynağı kullanan tüm kuruluşlar tarafından yapılan her türlü maaş ödemelerinde ;
a. Net 5 bin TL.’nin altındaki maaşlara hiç bir kesinti yapılmayacaktır.
b. Net 5 bin TL üzerinde olan maaşlardan %25 kesinti yapılacaktır.
c. %25 kesinti yapıldıktan sonra, hiçbir maaş net 5 bin TL’nin altına düşmeyecektir.
d. En yüksek maaş ise net 8,500 TL.’yi geçmeyecek şekilde kesintinin yüzdeliğine bakılmaksızın düzenlenecektir.
e. Örneğin ; 5 bin TL. altında net maaş alan bir çalışandan kesinti yapılmazken, 6000 TL. net maaş alan birinden %16, 10 Bin TL. Maaş alan bir kamu görevlisinden %25, Başbakan, bakanlar, milletvekilleri ve siyasi kamu görevlilerinin maaşlarından %56’ya varan kesintiler yapılmıştır.
f. Bu süre zarfında Bakanlar Kurulu tarafından devlet kurum ve kuruluşlarında aktif, sürekli ve elzem görev yürüten personelden maaş kesintisi yapılmayacaktır.

2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin büyükelçilik ve temsilciliklerinde mahalli personel hariç tüm personelin bulundukları ülke koşullarına göre maaşlarında ayrı özel düzenleme yapılacaktır.

3. Mart 2020 – Haziran 2020 döneminde oluşacak hayat pahalılığının, eşel mobil sistemi çerçevesinde maaşlara konsolidasyonu durdurulacaktır.

4. Tasarruf tedbirleri kapsamında ; Ek mesai giderleri, ek ödenekler ve katkılar 1 Nisan 2020 tarihinde yürürlüğe girecek bir Yasa Gücünde Kararname ile yeniden düzenlenecektir.

5. Bütçeden katkı alan kamu kurumları, belediyeler ve siyasi partilerin katkı paylarından ilerleyen dönemde ödenmesi şartı ile %25 oranında kesinti yapılacaktır.

6. Reel sektörü desteklemek adına ayrılan kaynak tutarı toplamda 750 milyon TL olacaktır.

7. Bakanlar Kurulu kararı ile faaliyetleri durdurulan işyerlerine ait kamu, özel ve tüzel kişileri arasındaki kira mukavelelerinde kiracıların Nisan, Mayıs 2020 aylarına ait kira yükümlülüklerini yerine getirememeleri halinde, konut kiraları da dahil, bu kira bedellerini Haziran 2020 tarihinden itibaren başlayarak eşit taksitlerle en fazla 6 ay içerisinde ödemekle yükümlü olacaklardır.

8. Ödeme tarihi 31 Mart 2020 ile 30 Haziran 2020 tarihleri arasında olan gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi, şans oyunları hizmetleri vergisi ve devletin kira alacaklarının gününde ödenmesi koşuluyla ödenen tutara yüzde 10 indirim uygulamasına gidilecektir.

9. Bitkisel ve hayvansal üretimde oluşabilecek sıkışıklıkları gidermek ve ülke ihtiyacını karşılamak amacıyla oluşturulacak projelere kredi ve hibe kullandırılmasına yönelik çalışma başlatılmış olup, 2020 yılı Mayıs ayında buna ilişkin paket açıklanacaktır.

10. Bankalardan temin edilecek kaynakla, 100.000.000 TL (yüz milyon) fon oluşturulmuştur. Bu fon, yapılacak değerlendirmeler sonucunda öncelikle KOBİ’ler olmak üzere Bakanlar Kurulu kararıyla kapatılan işyerleri ve çalışanlarının banka borçlarına üç aylık ertelemeden dolayı doğacak ilave faiz yükünün ödenmesinde kullanılacaktır.
11. Kredi kartı limitlerinin gelir belgesi aranmaksızın yüzde 25 artırılmasına imkan sağlamak üzere yasal düzenleme yapılmıştır.
12. Kredi kartı ile 26 Mart 2020 - 26 Nisan 2020 tarihleri arasında yapılan akaryakıt, gıda ve sağlık harcamalarının faizsiz olacak şekilde bir ay ötelenecektir.
13. Kredi Kartı asgari ödeme tutarı üç aylık süre için %20 yerine %1 olarak uygulanacaktır.
14. Kredi kartlarına uygulanacak Türk lirası akdi faiz oranı aylık %2,35’ten %1’ düşürülmüş ve 3 aylık dönem için gecikme faizi uygulanmaması kararlaştırılmıştır.

15. Kalkınma Bankası, istihdamın sürekliliği ve öncelikli üretim sektörlerinin desteklenmesi amacı ile düşük faizli işletme kredisi kullandırılacaktır.

16. 27 Mart 2020 tarihinden başlamak üzere, Takas Odası, haftada 3 gün olmak üzere (Pazartesi, Çarşamba, Cuma) açık olacaktır. Ancak Bakanlar Kurulu Kararı ile faaliyetleri durdurulan işletmelerin çekleri konusunda daha önce alınan karar süresi işletmeler faaliyete gireceği süre çerçevesinde uzatılacaktır.

17. Halihazırda verilmiş olan tüm parasal hükümlerle (icra, taksit, hapislik, mazbata dahil) konut ve işyerlerinin tahliyesine ilişkin hükümlerin tahsilatı 30/06/2020 tarihine değin ertelenecektir. Ancak aile davalarında verilmiş tazminat ve nafaka hükümlerinin icrası aksine bir mahkeme kararı bulunmadıkça durmayacaktır.


18. 2020 yılı Mart, Nisan, Mayıs aylarına ait elektrik faturalarının normal ödeme dönemi içinde ödenmesi halinde %15 indirim uygulanmasına gidilecektir. Söz konusu indirimden kamu ve kamu nitelikli kurumları faydalanmayacaktır. Söz konusu indirimden kamu ve kamu nitelikli kurumları faydalanmayacaktır.

19. Süt Kurumu’nun 30 Mart 2020 tarihinde süt imalatçılarından toplayacağı süt bedeli imalatçılardan alınmayacak, bu tutar Kalkınma Bankasından borçlanılarak sağlanacak, imalatçı ise bu ödemeyi 15 Nisan 2020 tarihinden itibaren düzenli olarak yapmaya devam edecektir.

20. Bakanlar Kurulu kararı ile faaliyetleri durdurulan işletmelerin çalışanlarına, 2020 yılı Nisan ve Mayıs ayları için İstihdamı Destekleme Fonu’ndan İşletmelerin devamlılığı ve istihdamın sürekliliği şartı ile 1500 TL.’lik ücret desteği sağlanacaktır. Bu uygulamadan, Sigortalı KKTC ve TC Vatandaşları (TC -KKTC arasında imzalanan çalışma hayatına yönelik ikili işgücü ve sosyal güvenlik antlaşması gereğince) yararlanacaklardır.

21. Bakanlar Kurulu kararı ile faaliyetleri durdurulan işletmelerin çalışanlarının 2020 yılı Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ilişkin Sosyal Sigorta primleri, talep etmeleri durumunda; 2021 yılına cezasız ve faizsiz bir şekilde ertelenecek, primlerini erteleme talep etmeden ödemek isteyenlere ise %10 indirim uygulanacaktır. Söz konusu indirimden kamu ve kamu nitelikli kurumları faydalanmayacaktır.

22. Bakanlar Kurulu kararı ile faaliyetleri durdurulan işletmelerin çalışanlarının 2020 yılı Mart, Nisan, Mayıs aylarına ait İhtiyat Sandığı prim ve depozitleri ile yerli istihdama katkı primi yatırımları 31 Temmuz 2020 tarihine kadar gecikme zammı uygulanmadan yatırılabilecektir.

23. İhtiyat Sandığı prim ve depozitlerinin iştirakçiler tarafından daha kolay kullanımı için gerekli çalışmalar başlatılmıştır.

24. İhtiyat sandığı iştirak sahiplerinin aldıkları avans miktarlarına ait ödenmesi gereken 2020 yılı Mart, Nisan ve Mayıs dönemine ilişkin taksitler dondurulmuş, ödenmeyen taksitler borcun vade sonuna eklenmiştir.

25. 2020 yılı Mayıs ayından itibaren en az bir, en fazla on çalışanı olan işverenlerin, istihdamın ve işletmelerin sürekliliğini sağlamak amacıyla, kullanacağı kredilere Yerel İşgücü İstihdamını Destekleme Fonundan kredi faiz desteği verilecektir.

26. Sosyal Sigortalar Dairesine kayıtlı işyerlerinin 20 Mart 2020 tarihinde ödenmesi gereken Şubat 2020 dönemine ait sosyal sigorta prim borçlarının, 30 Mart 2020 tarihine kadar gecikme zamsız ödenebilmesi için düzenleme yapılmıştır.

27. İhtiyat Sandığı Dairesine kayıtlı işyerlerinin Şubat 2020 dönemine ait ihtiyat sandığı prim ve depozit ödemelerinin 15 Nisan 2020 tarihine kadar gecikme zamsız ödenebilmesi için düzenleme yapılmıştır.

28. 15, 20 ve 25 Mart 2020 tarihlerinde beyanname verme ve vergi ödeme yükümlülüğü bulunan gelir vergisi, banka sigorta işlemleri vergisi, katma değer vergisi, özel iletişim hizmetleri vergisi ve şans oyunları hizmetleri vergisi yükümlülerinin, beyan verme ve ödeme yapma yükümlülükleri herahngi bir gecikme zammı uygulanmayacak şekilde 31 Mart 2020 tarihine ertelenmiştir.

29. Bankacılık ve sigorta işlemleri vergisi yükümlüleri ile GSM şirketlerinden 2020 yılına ilişkin tahakkuk edecek kurumlar ve gelir vergisinden 3’er aylık dönemlerde kurumlar ve gelir vergisi stopajı alınacaktır 30. Vergi beyanı ile hayat standardı uyuşmayan yükümlülerin mali denetimi amacıyla çalışmalar başlatılacaktır.
31.Tüm sigaralarda paket başına 1 TL artış gelecek şekilde düzenleme yapılacaktır.

32.Tüm alkollü içkilerden alınan fiyat istikrar fonu oranları ve/veya miktarları artırılacak şekilde yeniden düzenlenecektir.

33.Türk Lirası faiz gelirlerinin stopaj oranı % 15’e çıkarılacaktır.

34.Emeklilik geliri elde edenlerin elde ettikleri bu gelirinin aylık asgari ücretin üzerinde olması ve başka herhangi bir gelir elde etmeleri halinde kişisel indirim ve çocuk indiriminden yararlanamayacağına ilişkin yasal düzenleme yapılacaktır."

Üçüncü ülke vatandaşları ne olacak?
Başbakan Tatar konuşmasının ardından soruları da yanıtladı. 
Başbakan Tatar bir soruya karşılık, kapatılan işletmeler için birtakım katkılar yapılacağını, en iyi şeklide bunu yapacaklarını, Merkez Bankası ve bankalar tarafından gerekli takiplerin ve denetimlerin yapılarak yeniden yapılandırmaların sonuçlandırılacağını söyledi. 
3. Ülke vatandaşlarıyla ilgili bir soruya da Başbakan TC ve KKTC vatandaşları için işsizlik ödeneği verileceğini, birçoğunun halihazırda ülkelerine dönmüş olduğu bilgisinin alındığını, yapılan hesapların 2 ülke üzerinden yapıldığını, 3. Ülkelerin hesaba katılmadığını söyledi. Tatar, sürecin uzaması halinde de yeni paketlerin açıklanabileceğini de ekledi.
Tatar, desteğin ne kadar çalışanı kapsadığıyla ilgili soruya, “40-45 bin civarı” rakamını vererek yanıtladı. Nisan ve Mayıs ayında tam sayıların netleşeceğini belirtti.