Çiğdem AYDIN
KKTC Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile Rum lideri Nikos Anastasiadis’in ‘Ortak Açıklama’ metni üzerinde uzlaşıya varması, Kıbrıs sorununun çözümü konusunu yine gündemin ilk sırasına taşıdı.
Gündemi takip eden Diyalog muhabirleri, Lefkoşa, Girne ve Gazimağusa’da vatandaşların görüşlerini saptadı. Ezici bir çoğunluk, Kıbrıs sorununun çözümüne destek vermekle birlikte, çözümün gerçekleşeceğine inanmıyor. Çoğu vatandaş “bunca zaman çözülmedi, bundan sonra da çözülmez” diyor.
Vatandaşlar, çözüm olması halinde ‘iki bölgeliliğin korunmasını’ da istiyor. Bunu daha açık bir dille ifade ederek “herkes kendi bölgesinde yaşasın” diyor.
Ülkenin en önemli sorunları
Diyalog muhabirleri, Kıbrıs sorununa ilaveten, iç sorunlarla ilgili olarak da vatandaşların görüşlerine başvurdu.
Büyük bir çoğunluk, hükümetlerin icraat yapmamasından, işsizlikten ve ekonomik krizden şikayet etti.
Vatandaşlar ne dedi?..
1-Mehmet Ali Falhan-Lefkoşa (oto parkcı)
Soru :Kıbrıs sorunun çözümü konusunda ne düşünüyorsunuz ?
“Ben çözüm olacağına inanmıyorum. Güney-Kuzey, Rum-Türk her biri başka birşey söylüyor. Daha ortak bir açıklamada bile buluşamadılar çözüme inancım bu yüzden yok.”
Soru:Çözüm olursa ekonominin ve hayat koşullarının daha iyi olacağına inanıyormusunuz?
“Kılavuzu garga olanının... diye başlayan bir söz var. O yüzden inanmıyorum. Biz kendi ekonomimizi yaratamadıktan sonra kendi paramız olmadıktan sonra ne sosyal yaşam ne de ekonomik yaşam düzelmez.Böyle geldi böyle gider.”
Soru:Şu an ülkenin en önemli sorunu nedir sizce?
“Şu anda ülkenin en büyük sorunu dövize endeksili yaşamamız. İş yapan herkes batma noktasına geldi.Toplumun alım gücü düştü. Hal böyle iken bir ya da en önemli sorun diye birşey yok çok sorun var. Bunun çözümünü de söylemek halka düşmez artık halk söyleyecekse hükümetler neden var?”
2-Özlem Şen-Lefkoşa (serbest meslek)
Soru :Kıbrıs sorunun çözümü konusunda ne düşünüyorsunuz ?
“Ne olacak ki hiçbirşey olmaz ben çözüm olacağına inanmıyorum. Ayrıca bizim ömrümüz yetmez herhalde çözümü görmeye. Bunun yanısıra çözüm olunca da sorunlar tükenmeyecek daha fazla sorun yaşayacağız, çünkü kültürlerimiz farklı.Tarihte kızdığımız noktalar dahi farklı, yani herşeyde uzlaşsak da bu iki hususta uzlaşamayız diye düşünüyorum.”
Soru:Çözüm olursa ekonominin ve hayat koşullarının daha iyi olacağına inanıyormusunuz?
İç içe yaşamak mümkün değil.Çözüm olsun isterim elbet ama iki toplum birbirine yeterince güvenmiyor. Her iki toplum siyasetçileri de güvenmiyor. Herkes birilerinden çekecek. Rum Rumdan Türk Türkten. Nasıl memleketlim derler ya bizde de soyum diyecekler. Şimdi bile Kıbrıslı ,Türkiyeli ayrımı var, ulusa bakılmaksızın o zaman ne olacak bir düşünün, iç savaş çıkar. İnsanlar sosyal patlamalar yaşar diye düşünüyorum. Biz bu ülkenin değerini bilmiyoruz. Türkiye’nin bir çok sahil kentinden daha güzel denizimiz, havamız, insanımız var ama bunu pazarlayamıyoruz, yarın Rumlar pazarlayacak bizim de ekonomimiz kalmayacak yemeyenin malını yerler. Bu nedenle bizim için ne ekonomi ne de sosyal yaşam daha iyi olacak.”
Soru:Şu an ülkenin en önemli sorunu nedir sizce?
“Bu ülkenin en önemli sorunu bana göre hükümetler. Yönetmesini bilmeyen hükümetler sorunun esas kaynağıdır. Küçücük bir pasta var iş, aş, kamu, eğitim, sağlık, yol güvenliği bu pastayı toplumun her kesimine eşit dağıtmayı ya da sunmayı beceremeyen hükümetlerimiz insanlarımızı ülkeden de Devlet’ten de soğuttu. Ülkenin en önemli sorunu mutsuz ve hiçbirşeyin düzeleceğine inanmayan bir toplum yaratılmış olmasıdır. İnansak düzeleceğine herbirimiz biraz çaba harcayacağız. Herkes yerlere sokaklara çöp atıyor, düşünün bunu ancak mutsuz ve kendisine saygısı olmayan insan yapar. Herbirimizin kendini ,çevresini, ülkesini sevmeye ihtiyacı var, gerisi gelir.”
3-Kutgün Koçak-Lefkoşa (Konfeksiyoncu)
Soru :Kıbrıs sorunun çözümü konusunda ne düşünüyorsunuz ?
“Ben elbet birgün çözüleceğine inanıyorum. Ama inşallah biz görürüz. Çözüm olmalıdır. Tüm dünyada barış konuşulur, Berlin Duvarı bile yıkıldı, toplumlar birlikte yaşamayı tercih ediyor. Savaşlar artık çözüm değil ölüm getiriyor. En basiti dünyanın gözleri önünde ölen Suriyeli çocuklar...Artık savaş değil barış dolu bir dünya için savaş vermeliyiz.”
Soru:Çözüm olursa ekonominin ve hayat koşullarının daha iyi olacağına inanıyormusunuz?
“Kesinlikle ekonominin daha iyi olacağına ve sosyal yaşamın da daha bir bütün olacağına inanıyorum.Örneğin ticaret yapabileceğiz. Dünyaya açılabileceğiz. Şimdi diyeceksiniz ki ne üretiyorsun. Biz Kıbrıslı Türkler üretimden amaçsızca koparıldık. Biz hellim de üretiriz, eldiven fabrikası vardı, biz üretiriz ama satacak yer bulmak önemli, ürettiğimizi üç kuruşa elimizden aldılar, beş kuruşa bize geri sattılar işte bu yüzden pes ettirildik.”
Soru:Şu an ülkenin en önemli sorunu nedir sizce?
“Şu anda dünyanın gözünde en büyük sorun KKTC diye bir devletin tanınmaması, dolayısıyla KKTC diyeceğim. Hükümet ise ikinci en büyük sorun, çünkü hiçbir icraat yok. Tek icraatları koltuk kavgası. Bu zihniyetten daha büyük ve önemli bir sorun yoktur.”
4-Atik Kaya-Lefkoşa (Öğrenci)
Soru :Kıbrıs sorununun çözümü konusunda ne düşünüyorsunuz?
“Kıbrıs konusunda çözümün olması elbette ki önemlidir. Ben sürecin destekleyicisiyim. Ortak metin olumlu bir adım. Çözüm noktasında dikkat edilmesi gereken ,kendini Kıbrıslı gören insanların varoluş mücadelesinde sürdürdüğü o haklı direnişin bazı sermayedarlar tarafından tüketilmemesidir.Çözüm olacaksa eğer halk için halktan yana olmalı.”
Soru:Çözüm olursa ekonominin ve hayat koşullarının daha iyi olacağına inanıyormusunuz?
“Tabiki ekonomik ve hayat koşullarının iyileşeceğine inanıyorum. Bunun sebebi stabil bir para birimine geçilmesi çözümle beraber Euro’ya geçilmesi anlamı çıkar. Ekonomik ambargolar kalkacak ve ürettiğimizi yurt dışındaki pazarlara gönderebileceğiz. Örneğin Türkiye’nin bizden portakalı alıp portokal suyu satması olmayacak. Yani sonuç itibariyle bizim ve gelecek nesiller için Kıbrısta çözüm şarttır.”
Soru:Şu an ülkenin en önemli sorunu nedir sizce?
“Bana göre Kıbrısta yaşayan gençlerin göç etmesi en büyük sorundur. Bunun nedeni ise bana göre CTP’nin getirdiği UBP’nin geçirdiği ‘göç yasası’ dır. Bu yasanın getirdikleri değişmezse ülkenin de değşeceğine inanmıyorum.”
5-Ali Kaya-Lefkoşa (Restoran İşletmecisi)
Soru :Kıbrıs sorunun çözümü konusunda ne düşünüyorsunuz ?
“Ben iki toplumlu bir çözümden yanayım.Yani Rumlar kendi taraflarında, Türkler kendi taraflarında ama çözülmüş bir Kıbrıs. Bana göre şu anda da toplumlar arasında bir barış sağlanmıştır. Sorun yetkililer ve bürokrasi arasında bir anlaşma olmamasıdır.”
Soru:Çözüm olursa ekonominin ve hayat koşullarının daha iyi olacağına inanıyormusunuz?
“Bence bir çok konuda iyileşme olabilir. Gerek sosyal yaşamda gerekse de ekonomide. Ama iç huzur önemlidir. Yani barış olacak diye de Kıbrıslı Türklerin haklarını gasp etmemek lazım. Yönetim ve güç paylaşımı bence çok önemli. Eğer bu iki konuda adaletsizlik veya eşitsizlik olursa o zaman iç barış ve huzur kalmaz. Ekonomi düzelir çünkü paramız stabil olur. Gerçi Rumlar da Kıbrıs Lirası’nı bıraktıklarına pişman ya o ayrı bir mevzu.Yani ekonomi düzelebilir de daha da kötü olabilir. Bu konuda net değil düşüncelerim.”
Soru:Şu an ülkenin en önemli sorunu nedir sizce?
“Şu anda ülkenin en büyük sorunu ekonomidir. İstikrar yok. Halkın alım gücü düşerken sermaye devleşiyor. Daralan bir süreç yaşamaktayız.Doğru ve eşit bir düzenleme şart.”
6-Ramazan Arslan-Lefkoşa (Kuaför)
Soru :Kıbrıs sorununun çözümü konusunda ne düşünüyorsunuz ?
“Ben çözüm olacağına inanmıyorum. Böyle geldi böyle gider. Bana göre bir 10 yıl daha gerekiyor. Tabi çözüm olmasını istermiyim evet isterim. Canı gönülden isterim hemde. Ama iki taraf içinde zaten 30-40 yıl çözülemediğini görüyoruz.Talat bile çözemedi ki ondan umutluydum. Bana göre Kıbrıs sorunu başladığı yerde duruyor.”
Soru:Çözüm olursa ekonominin ve hayat koşullarının daha iyi olacağına inanıyormusunuz?
“Çözüm olursa ekonominin de sosyal hayatın da daha iyi olacağını düşünmüyorum. İlk etapta en azından. Biz çünkü bugün çözüm oldu yarın herşeyin değişeceğine inanıyoruz. Oysa öyle değil. Köklü değişimler on yıllar ister. Rumlar Avrupa Birliği’ne girdi doğrusunu isterseniz battılar. AB’ye girmek de bugün çok karlı değil. Dünya artık farklı ekonomik anlamda farklı beş’liler içine girdi. Güçlü devletler birleşiyor. ABD’ye karşı sanki ekonomik bir iş birliği içerisine girmiş gibiler, yani biz onların yanında devede kulak kalıyoruz. Ama çözümle beraber ekonomi daha da çökebilir, yabancı işçiler buraya gelmeye başlayacak, AB toprağı olduğu için kovamayacaksın da, iş pastası ve ücretler bir anda dengesizlik yaşayacak. Bu doğru yönetilemezse yandık. Almanya’da bile işsizlik oranı şu anda yüzde 5, artık gerisini siz düşünün.”
Soru:Şu an ülkenin en önemli sorunu nedir sizce?
“Bana göre şu anda ülkenin en büyük sorunu düzenli gelen zamlar karşısında asgari ücretlinin zam almaması ve halkın alım gücünün erimesidir. Büyüyen tam büyüyor, orta ölçek fakirleşirken, düşük gelirli ise neredeyse yaşam mücadelesi verir noktaya geldi. Bir de trafik. Trafik keşmekeşliğinin de düzelmesi gerekiyor. Ben anlamıyorum, rahmetli Rauf Denktaş da oğlunu trafikte kaybetti, İrsen Küçük de oğlunu bu canavara verdi. Biri bu ülkenin başbakanlığını biri Cumhurbaşkanlığını yaptı ama güvenli yol için hiç birşey yapmadılar, ne o ne de diğeri. Bir diğer sorun da sağlık. Randevulu sisteme geçip 5 kişiye birden saat 11.00’e aynı doktora randevu veren bir sitem kurdular. Doktor ahtapottu herhalde!”