Özgül Gürkut MUTLUYAKALI (TAK):
KKTC’de 12 bin 592 tarımsal işletme, 48 bin 364 büyükbaş, 291 bin 680 küçükbaş hayvan ve 975 bin 208 dönüm tarım arazisi bulunduğu tespit edildi.
12 bin 592 işletmenin yüzde 98’ine karşılık gelen 12 bin 340’ı tek kişi veya aileye bağlı tarımsal işletme olarak dikkat çekerken, tarımsal işletmelerin yüzde 1.74’ünün ortaklıkla idare edildiği, yüzde 0.26’sının ise şirket, kooperatif ve benzeri resmi tarım işletmesi olduğu belirlendi.
Tarımsal işletmelerden yüzde 27.09’unu hem bitkisel üretim hem de hayvancılık yapanlar oluştururken, yüzde 62.22 oranında yalnızca bitkisel üretim yapan işletme; yüzde 10.69 oranında ise sadece hayvancılık yapan işletme olduğu saptandı.
Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) Müsteşarı Ödül Muhtaroğlu, DPÖ İstatistik ve Araştırma Dairesi ile Tarım Bakanlığı’nın 2011 yılında yaptığı Tarım Sayımı’nın sonuçlarını Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) muhabirine açıkladı.
Muhtaroğlu, Tarım Bakanlığı kayıtları yanında 2006 Nüfus ve Konut Sayımı veri tabanı kayıtlarından yararlanarak ve Avrupa Birliği’nden teknik destek alarak yürüttükleri sayımda, AB İstatistik Ofisi ile Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) tavsiye ettiği tanım, kavram ve sınıflamaların kullanıldığını ifade etti.
Muhtaroğlu, tarım sayımında kapsanan başlıkları şöyle sıraladı:“Tarımsal işletme hakkında işletmenin yasal durumu ve adres bilgileri; toprak kullanımı; bitkisel üretim; sulama, sürme yöntemleri ve toprak koruma; hayvan sayıları; otlatma; hayvan barınakları, binalar; tarımsal alet ve makineler; tarımsal işgücü; diğer kazanç getirici faaliyetler; tarım ile ilgili diğer yararlı bilgiler; köylere göre arazi dağılımı.”
Önceki sayım 1995’te yapılmıştı
Sayımın amacını açıklarken, yasal durum, arazi kullanımı, ürün bazında ekili alan, sulama yapılan alan, hayvan sayıları, tarımsal alet ve makine varlığı, tarımsal amaçlı kullanılan yapıların varlığı, hanehalkı kompozisyonuyla istihdama ilişkin bilgilerin elde edilmesinin hedeflendiğini anlatan Muhtaroğlu, “Tarım sayımı ile ülkenin tarım fotoğrafının çekilmesi amaçlanmıştır” dedi.
KKTC’de bundan önceki tarım sayımının 1995 yılında yapıldığını ifade eden DPÖ Müsteşarı Muhtaroğlu, sayımla, ülkedeki tarım istatistikleri alt yapısının geliştirilmesi, tarımla ilgili kayıt sisteminin entegre yönetim ve kontrol sistemi için temel teşkil eden çiftlik kayıt sistemine dönüştürülmesinin de hedeflendiğini dile getirdi.
Elçilikten teknik destek alındı
Muhtaroğlu, veri tabanının oluşturulmasıyla bilgilerin her yıl daha kolay güncellenebileceğini de ifade etti.
Tarım Sayımı’nı yürüten DPÖ personeli Yardımcı Planlama Uzmanı Mustafa Topal ile Evren Demirbilek ise, Tarım Bakanlığı yanında AB uzmanlarından ve TC Lefkoşa Büyükelçiliği’nden teknik destek aldıklarını, sayım sırasında AB uzmanlarının da hazır bulunduğunu söyledi.
Topal ve Demirbilek, 155 anketörün görev yaptığı tarım sayımını, Tarım Bakanlığı’nın 33 kontrol memurunun denetlediğini, bakanlık kayıtları yanında nüfus sayımı verilerinden ve köy muhtarlarından da yararlandıklarını anlattı.
Ormancılık ve balıkçılık hariç
DPÖ’nün yaptığı Tarım Sayımı’nda ormancılık ve balıkçılık kapsanmadı. Sayım sonucunda 12 bin 592 tarımsal işletme ile bu işletmelerin tasarruflarında bulunan 975 bin 208 dönüm (1 dönüm: 1338m2) tarım amaçlı arazi tespit edildi.
Bitkisel üretim ve hayvancılık yapan işletmelerin toplamı olan 11 bin 246 işletmenin sahip olduğu 975 bin 208 dönümün 905 bin 612 dönümü, toplam ekili alanı oluşturuyor. Bunun 704 bin 870 dönümünde tahıl ekiliyor.
En fazla tarımsal işletme Güzelyurt’ta,
Tarım sayımı sonuçlarına göre, 12 bin 592 tarımsal işletmenin bin 618’i Lefkoşa, 3 bin 201’i Gazimağusa, bin 577’si Girne, 3 bin 374’ü Güzelyurt ve 2 bin 822’si İskele ilçesinde bulunuyor.
Buna göre, tarımsal işletmeler en çok Güzelyurt, en az Girne ilçesinde yer alıyor.
Tarımsal işletmelerin yüzde 98 gibi büyük bir çoğunluğu tek kişi veya aileye bağlı tarımsal işletme olarak dikkat çekiyor. Ortaklıkla idare edilen tarımsal işletme oranı yüzde 1.74, şirket, kooperatif, resmi tarım işletmeleri ise yüzde 0.26’lık pay tutuyor.
704 bin 870 dönüm tahıl
Tarım sayımı yapıldığı dönemde, 5 bin 993 işletmenin 704 bin 870 dönüm tahıl ektiği, bunu 2 bin 334 işletmenin 121 bin 305 dönümlük kuru baklagil ve yemlik bitkilerinin izlediği belirlendi.
Tarım sayımı verilerine göre, KKTC’de 5 bin 121 dönüm patates, 56 dönüm kolokas, 85 dönüm aromatik bitkiler, 10 bin 245 dönüm sebze, kavun-karpuz ve çilek, 29 dönüm çiçek ekiliyor. Diğer ekilebilen alan ise 63 bin 901 dönüm.
Daimi bitkiler 63 bin 401 dönüm tutarken, bunların 6 bin 123 dönümünü meyve ağaçları, 35 bin 150 dönümünü narenciye ağaçları, 2 bin 31 dönümünü üzüm bağları, 17 bin 667 dönümünü zeytin ağaçları, 455 dönümünü fidanlıklar, 1975 dönümünü harup ve diğer daimi bitkiler oluşturuyor.
Ülkede 5 bin 835 dönüm daimi otlak, çayır ve mera bulunuyor, tarım arazilerinin 13 bin 669’u kullanılmıyor.
KKTC’de orman arazisi miktarı 2 bin 749 dönüm; patika, barınak gibi diğer araziler ise 3 bin 690 dönüm.
Hayvan sayıları
Sayımın yapıldığı gün ülkedeki işletmelerde var olan büyükbaş hayvan sayısı 48 bin 364, küçükbaş hayvan sayısı ise 291 bin 680 olarak tespit edildi.
Bin 9 işletmede 48 bin 364 büyükbaş, 3 bin 225 işletmede 291 bin 680 küçükbaş, bin 651 işletmede 1 milyon 763 bin 292 kanatlı, 312 işletmede 4 bin 554 tavşan ve 283 işletmede ise 647 tek tırnaklı hayvan (at, katır, eşek) bulunuyor.
Büyükbaş hayvanların Lefkoşa ve Gazimağusa’da yoğunlaştığı ve yüzde 69’unun bu iki ilçede bulunduğu saptandı. Küçükbaş hayvan sayıları ise İskele ve Gazimağusa ilçelerinde yoğunlaşıyor.
Lefkoşa ilçesindeki hayvan sahibi işletmeler genellikle büyük ölçekli işletmelerken, İskele’deki işletmeler ise küçük ölçekli işletmeler olarak dikkat çekiyor.