Tuğçe Ülkü AYDIN
Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Şube Amiri, Psikoterapist ve Aile Danışmanı Dr. Güley Bilgi Abatay, iletişim becerileri; insanın ruh sağlığını, yaşam kalitesini, mutluluğunu gerçekleştirmek istediği hayat amaçlarını etkileyen bir şey olduğunu belirtti.
İletişim becerilerinin, ev içi, toplumsal ve sosyal ilişkileri etkilediğini vurgulayan Abatay, kişilerin tüm ilişkilerinde doğru iletişim teknikleri kullanmasının önemine işaret etti.
Doğru iletişim tekniklerinin temelinde, kendimizle kurduğumuz iletişimin çok önemli olduğunu, geribildirim (feedback) vermenin önemini vurgulayan Güley Bilgi Abatay, “Önce insanların birbirini dinleme, anlama, iletişim engellerinin olmayacağı ve önyargıdan arınacağı bir iletişim kurmaları lazım” dedi.
“Karşımızdaki kişiye saygılı davranmamız lazım ki saygı görelim, sevgimizi göstermemiz lazım ki sevgi görelim. İletişimin almak ve vermek üzerine kurulduğu” şeklinde konuşan Abatay, biz nasıl yaklaşıyorsak, karşımızdaki kişinin de “aynalama” yapıp bize aynısını yansıtacağını söyledi.
“Kimse suçlandığı ve başarısız görüldüğü bir iletişimi devam ettirmek istemez” diyen Abatay, eşler arasındaki uçurumların sebebinin de aslında yanlış ifadeler olduğunu dile getirdi. Bu ifadeler hem sözler hem de beden dili ile yansıtılan mesajlardır. Ne söylediğimiz ve nasıl söylediğimiz çok önemlidir” dedi.
TAK muhabirinin sorularını yanıtlayan Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Şube Amiri, Psikoterapist ve Aile Danışmanı Dr. Güley Bilgi Abatay, aile, evlilik, çocuk ve ergenlerle yaşanan sorunlar konusunda bilgiler vererek, çözüm önerileri ortaya koydu.
Abatay, kişilerarası ilişkilere geçmeden, iletişimin iki şekilde olduğuna işaret ederek, bunlardan birinin insanın iç iletişimi; yani kendiyle kurduğu iletişim, diğerinin ise kişiler arası iletişim olduğunu söyledi.
İletişim becerileri öğrenilen bir şey…
İletişim becerilerinin öğrenilen bir şey olduğunu, doğuştan gelen bir yetenek olmadığını ifade eden Abatay, bu becerilerin eğitimle kazanılabileceğini söyledi. Abatay, “Bebeklikten itibaren, kurduğumuz kişilerarası ilişkiler kendimizi algılamamıza da yardımcı oluyor” dedi.
İnsanların kişiliğinin ilk temellerinin 0-5 yaşta geliştiğini anlatan Abatay, bu yaşta insanların kişiler arası ilişkileriyle, kendi kişi içi iletişiminin oluştuğunu kaydetti. “Annemizin bebekken bize bakışı kendimizle ilgili ipuçları oluşturuyor.” Şeklinde konuştu.
Bu yaştaki çocukların, anlaşılmak için verdiği mesajlar anlaşılmazsa, çocuğun ya hırçınlaştığını, ya da içine kapandığını belirten Abatay, “Çocuk bu süreçte ya uyum sağlar, ya da teslimiyetçi bir yaklaşımla ne derlese onu yapar, ta ki ergenliğe kadar. İkinci doğum dediğimiz ergenlik dönemi, bir yılanın derisini değiştirirken sağa sola savrulup, yerden yere vurmasına benzer. Ergen de, kişilik geliştirirken, hem kendine hem çevreye istenmedik davranışlar sergileyebilir” dedi.
İkinci doğum denilen ergenlik sürecinde çocukların kendi ve çevresini tanımaya çalıştıklarını aktaran Abatay, şöyle devam etti:
“Ben bir bireyim ben artık büyüdüm, benim de fikirlerim var, benim de hayır deme hakkım var gibi. Bunu direk söylemez ama bunu ifade eden mesajlar verir. İletişimin gücü, burada ortaya çıkar. Yaptığı davranış yerine vermek istediği mesaja odaklanılmalı.” “Ben olsaydım.....”, Bizim zamanımızda.........”, gibi ifadeler gence anlaşılmadığı hissi yaratır.”
Doğru iletişim teknikleri kullanmak…
İletişim engellerinin ev içi ve toplumsal, sosyal ilişkileri etkilediğini vurgulayan Abatay, doğru iletişim teknikleri kullanılmasının ilişkiler için önemine değindi.
İletişim engelleri, ev içinde veya toplumsal, sosyal ilişkilerde yanlış kullandığımız yapmamamız gereken iletişim şekli olduğunu işaret eden Abatay, kendisinin aynı zamanda ergen danışmanlığı da yaptığını ve ergenlerin çoğu zaman anne babaları ile iletişim kuramadıkları veya anlaşılmadıkları için birçok sorunun çözülemez hale geldiğini aktardı.
Emir vermemek, ricada bulunmak, teşekkür etmek…
Doğru iletişim tekniklerinin temelinde, iletişim engeli kullanmadan (emir vermek, yönetmek, yargılamak, öğüt vermek, eleştirmek, ad takmak, konu değiştirmek gibi), bir şey isterken ricada bulunmak, istendik davranışta ve sorumluluğunu yerine getirdiğinde teşekkür etmenin önemini vurgulayan Abatay, ergenlerle iletişimde yapılması gereken veya hatırlatılması gereken şeylerin emir vererek veya yargılayarak söylemenin, öğüt verirken geçmiş zamanlardan örneklerin verilmesinin, bir süre sonra etrafını duymamazlıktan gelmeye başlamasına sebep olduğunu kaydetti.
İletişimde sihirli teknik “Ben dili”
İletişimde, “ben dili” kullanılmasının iletişimde sihirli bir teknik olduğunu vurgulayan Güley Bilgi Abatay, ilişkilerde durumu ortaya koymanın önemine vurgu yaptı. Ben dili formülünü de özetledi.
Evlenmeden önce kişilerin sınırlarını çizmesinin de önemine işaret eden Abatay, “Ben kimim, ben neyim, nelerden hoşlanırım. Boş zamanlarımda neler yapmak isterim. Bir birliktelikten önce kişilerin kendini tanıması, nelerden keyif aldığını, neyi sevip sevmediğini bilmesi gerekiyor ki; partneri veya eşiyle iletişim kurarken kendi sınırlarını da bilerek davransın. Bu sınırların uzlaşmacı olması önemli” dedi.
Evlilikle ilgili ilginç örnekler
Günümüzde boşanmayla sonuçlanan evlilik sayısının hızla arttığına işaret eden Abatay, evliliklerin nasıl düzeltilebileceğinin sorgulanmadığını vurguladı.
Abatay şimdiki evlilikleri şu benzetmeyle anlattı: “Evliliklerinde 50 yılı bulmuş bir çifte sormuşlar, nasıl oldu da bu kadar yıl birbirinize dayandınız diye. Adam da cevap vermiş, eskiden bir sandalye kırıldığında tamir ederdik, şimdi sandalye kırıldığında çöpe atıyorlar”.
Günümüz evliliklerinde “nerede problem yaşıyoruz”, “nerede sıkıntı yaşıyoruz”, “nasıl düzeltebiliriz”in sorgulanmadığına dikkat çeken Güley Bilgi Abatay, “En büyük iletişim engellerinden biri de tehdit etme, uyarma. Şunu yaparsan biter, şöyle yaparsan ayırılırız gibi. Karşımızdaki kişiye saygılı davranmamız lazım ki, saygı görelim. Sevgimizi göstermemiz lazım ki, sevgi görelim. Ben nasıl yaklaşıyorsam, o da bana aynalama yapıp, aynısını yansıtacak. Bunlar psikiyatrik hastalıklar ve öfke kontrol sorunları hariç tabii ki.” dedi.
Kişilerin birbirleri ile iletişim kurmasını desteklemek gerektiğini belirten Abatay, sorunları çözmede başka bir etkili iletişim yönteminin ise, gerginlik geçip sakinleştikten sonra konuşmak olduğunu vurguladı.
Çiftler arasındaki yanlış ifadeler
Güley Bilgi Abatay, çiftlerin, “Daha önceden ne yaptık, bunu düzeltelim demek yerine, geçmişte böyle olduydu. Senin yüzünden” gibi ifadelerin yanlış olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Boşanmayı düşünen çiftlere önce bir tamirciye, yani bir aile terapistine giderek, yardım alınmasını öneririm. Öncelikle iletişim becerilerini düzeltmek gerek.” diyen Atabay, Ona rağmen bir evlilik yürütülemiyorsa o zaman boşanmanın düşünülebileceğini belirtti. Önce insanların birbirini dinleme, anlama, iletişim engellerinin olmayacağı, önyargıdan arınacağı, etkili dinlemeyi sağlayabilecekleri bir iletişim kurmaları gerektiğini belirtti.
Abatay, işe, başkasını sevmeden kendini sevmekle başlamak gerektiğini de ekledi.