Remzi SAMAR
Yüksek Mahkeme Başkanı Şafak Öneri’nin, yargıdaki sorunları ortadan kaldırmak için başlattığı girişimlere, deneyimli hukukçulardan destek geldi.
Diyalog’a konuşan avukat Mustafa Asena, suçların ve davaların arttığını, buna karşın yargıç sayısının yetersiz kaldığını söyledi.
Avukat Mustafa İnan, yargıdan gelen uyarıların dikkate alınmasını isterken, Avukat Boysan Boyra ise, davaların uzaması nedeniyle mağduriyetlerin arttığına dikkat çekti.
Boyra: kapsamlı bir revizyon şart
Avukat Boysan Boyra Kıbrıs Türk hukukunda yaşanan sıkıntıları gidermek için öncelikle var olan tespitlerin yapılıp ardından da bunlar üzerine kapsamlı bir revizyona gidilmesi gerektiğini kaydetti.
Boyra, dava kapasitesindeki çoğalma ve yığılma, davların uzaması ve uzun yıllar sonuçlanamaması, bütçe sorunu, davaların tebliğ edilmesi ve icraların sonuçlandırılmasındaki gecikmeler gibi konulara çözüm üretilmesi gerektiğinin altını çizdi. Boyra, bu sıkıntıların Kıbrıs Türk hukukundaki sorunların temelini oluşturduğunu aktardı.
"En önemli sorun yargıç yetersizliği”
“Bu sorunları gidermenin çaresi öncelikle gerek kaza mahkemelerinde gerekse yüksek mahkemelerde yargıç sayısını arttırmaktır” diyen Boyra şöyle dedi: “Fakat şöyle bir endişe vardır; eğer genç yargıçları üst mahkemeye çıkaracaksanız tecrübe konusunda bir zafiyet yaşayacaksınız demektir. Bu çok önemli bir iddiadır. Bu sıkıntıyı bertaraf etmek için yüksek mahkemedeki yargıçların emeklilik yaşlarını değiştiren ve tamamen bir emeklilik yasası yapılmalıdır. Ya da bir şekilde emeklilik yasası içerisinde yargıçların bu özel durumu yer almalıdır. Çünkü baktığınızda en verimli çağlarında yargıçlar emekli oluyorlar ve emekli olan bu yargıçların aslında topluma en çok hizmet edebilecek yaşlarda emekli olduklarını görebiliyoruz. Eğer onların emeklilik yaşları daha öne çekilebilirse böylece alt mahkemeden az tecrübeli genç yargıçların da tecrübeye sahip olmadan yüksek mahkemeye çıkmaları biraz geciktirilmiş olur ve onlar da yeterli tecrübeyi edindikleri zaman üst mahkemeye çıkmış olur.
“Yargıya yeterince bina ve eleman tesisi yapılmalı”
Bunun dışında yargıya yeterince bina ve eleman tahsis edilmelidir. Bu sadece Lefkoşa için değil Girne için Güzelyurt ve diğer bölgeler için de aynı olmalıdır. Bunların eksik olmasından dolayı bile olsa adalet geç tecelli etmektedir. Türkiye’de olduğu gibi tebliğ ve icra memurları ile birlikte davacı avukatların da icraya gitmesine olanak veren yasal düzenlemeler yasama tarafından yapılmalıdır. Bu yapılmadığı sürece davanız 4-5 yıl sürüp sona erse bile ondan sonra yıllarca dönüp paranızı almak için uğraşacaksınız ki artık bu insanları isyan ettiren bir duruma bürünüyor. Bunu yasamanın yapması gerekiyor.”
“Tecrübeli yargıçlar ufak davalara saatler harcıyor”
Yargıçlar ufak davalara saatlerini harcadıklarını bu sebeple de bunların farklı bir sistemle bu yargıçların önünden çıkarılması gerektiğini dile getiren Boyra şöyle devam etti: “Bu yargıçlar saat 11.00’den önce gerçek davalarına hazır olamıyorlar. Sırf bu ufak tefek şeylere baktıkları için mademki yargıç sayısını arttıramıyorsak bu ufak tefek sorunları yargıçların önünden almak gerekiyor.
“İngiltere örnek alınabilir”
Mesela İngiltere’de bazı formüller bulunmuştur. Adil olacağından emin olunan bazı avukatlar bazı kişiler bu ufak tefek davaları karara bağlamak konusunda yetkilendirilmiştir. Buna benzer bir şeyler olabilir. Ama bunun için yine yasal düzenleme gerekiyor. Yasal düzenleme olmadan bunu hayata geçirilmesi asla mümkün değildir. Bütün bunlardan yasamanın yapacağı çalışmalarla mümkündür. Anayasal değişiklikle ancak bir referandum ile yapılabilir. Meclisten yeterli sayıda geçtikten sonra bu mümkün olabilir.
“Siyasilere büyük iş düşüyor”
Bu durumda da gerek muhalefete gerekse iktidar partisine büyük iş düşmektedir. Cumhurbaşkanlığı seçimlerine çok az kalmıştır. Cumhurbaşkanlığı dışında referandum yapmak ve anayasa değişikliğini referanduma sunmak gibi bir lüksümüz yoktur. Bunun için paramız da yoktur. Bunu yapabilirsek bir tek Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yapabiliriz.”
“Derhal harekete geçmek lazım”
Bu konularda revizyona gidilmesi için derhal harekete geçmek gerektiğini belirten Boysan Boyra,"Yoksa bu şansı kaybetmiş olacağız. Uzun yıllarda referandum gibi bir durum söz konusu olmayacak. Bu toplumun gelişmesinin önünde ciddi bir engel olacaktır. Yabancılardan bize ambargo koyuyorlar diye şikâyet ederken diğer taraftan bir anda kendi meclisimiz kendi siyasal partilerimiz Kıbrıs Türk insanının daha çağdaş daha modern daha adil bir düzende yaşayabilmesinin önündeki engelleri kaldırmayarak kendi yurttaşlarına ambargo uygulamaktadır. En çağdaş yasalara bizim insanlarımızın da ihtiyaçları var. Bunu hak etmektedirler” şeklinde konuştu.
Asena: Yargıç eksikliği had safhada
Tecrübeli avukatlardan Mustafa Asena da Diyalog Gazetesi’ne yaptığı açıklamada, dava çokluğu ve yargıç yetersizliğinden dert yandı. Yüksek Mahkeme’deki dava sayısının fazlalığının mahkeme işleyişini felç ettiğine dikkat çeken Asena şu açıklamalarda bulundu: “Bu davaları alt mahkemelerden hâkim alarak kapatmaya çalışıyoruz. Anayasal değişiklik şart... Yüksek Mahkeme Başkanı Şafak Öneri’nin tespiti son derece önemliydi… Bu noktada siyasilere büyük iş düşüyor. Cumhurbaşkanı seçimlerinde yargıçların sayısının artması gerekiyor. Yeni yargıçların alınması şart…
“Mahkemeler geç işliyor”
Yasaların değiştirilmesi ile ilgili bir sıkıntımız yok. Acil değildir. Acil olarak Yüksek Mahkeme’deki yasanın değiştirilmesidir. Çok az katkı yapılıyor ve emekli oluyorlar. Yüksek Mahkeme yargıçlarının yükseltilmesi gerekiyor. Anayasa tadilatının getirilmesi lazımdır. Yargıdaki birikme ve yargıçlar rahatlayacak. Anayasal değişklik elzemdir. Ama yasayı meclis yapacak. Milletvekilleri avukatlar, akademisyenlerle bir araya gelip yeni yasalar yapması lazım…”
İnan’dan Öneri’ye tam destek…
Ülkenin tanınmış avukatlarından Mustafa İnan da Yüksek Mahkeme Başkanı Şafak Öneri’nin Anayasal Değişiklik Paketi talebine tam destek belirtti.
Barolar Birliği eski başkanı İnan, Yüksek Mahkeme Başkanı’nın söylemlerinin tümüne katıldığını ifade ederek, “Bir enkaz var ve bu enkazın temizlenmesi gerekir. Hukuk sisteminin değişmesi gerekir. Tüm mevzuatı baştan ele almak gerekir. Alt yapının olması gerekir. Maalesef bunlar bizde yok her şey siyasilere bağlandı. Bir yüksek mahkeme başkanı bütün siyasileri gezdi. ‘En azından nisanda seçimler var orada halkoyuna sunulsun’ dedi. Ama hala bir adım atamıyoruz” dedi.
Mustafa İnan yargı reformuna ihtiyaç olduğunu belirterek siyasileri göreve davet etti ve şunları kaydetti, “Yüksek Mahkeme Başkanının söylediklerinin hepsine katılıyorum. Hukukta bireylerin bir şeyler yapılmasının açıkça dile getirilmesi bir hareketliliktir. Geciken adalet, adalet değildir. Hukukta refomun yapılması gerekir. Bu iş vizyon işidir ve geniş düşünmek gerekir. Sağlıkta ve adalette tasarruf olmaz. Bunların değerlendirip imkanların alınması lazım.”