Çiğdem AYDIN
Kıbrıs Türk siyasetinin önemli isimleri, ekonomik krizin önümüzdeki günlerde daha da alevleneceğini düşünüyor ve fakirleşme uyarısında bulunuyor. Diyalog’a konuşan eski Başbakanlardan Hakkı Atun, krizin etkilerini hafifletebilmek için Türkiye’den ithal edilen ürünlerden vergi alınmamasını önerirken, yaşanan sıkıntıların Ankara’da masaya yatırılması gerektiğini söyledi.
Eski Bakanlardan Özel Tahsin, “Hükümet ek mesailerde kısıtlama yapıyorsa sendikalar buna uymalı” diyerek, krize karşı ortak hareket edilmesini önerdi. Eski siyasilerden Ergün Vehbi ise hükümetin ‘amatörce’ davrandığını iddia ederek, Türkiye’den acilen sıcak para sağlanması gerektiğini söyledi. Ergün “Usta bir kaptana ihtiyaç vardır” dedi.
Ne dediler?.. Ne dediler?..
*************
Hakkı Atun:
Kendi Başbakanlık dönemimi hatırladım. 1995 yıllarında Türkiye’de Çiller dönemi idi. Ciddi ekonomik kriz yaşanmıştı. Türkiye’de yaşanan krizle birlikte bize yardımlar da durmuştu. Bugün de ne yazık ki benzer bir durumla karşı karşıyayız. Benim kendi durumum da dahil tüm ülkede ciddi sıkıntılar baş göstermiştir. Fakat genellikle KKTC hükumetlerinin elinde kısıtlı imkânlar vardır, bu tür krizlerle baş edebilmek için. Elbette içinde bulunduğumuz ekonomik durumu tek kelimeyle izah edecek olsam “şu anda tasarruf zamanıdır” derim. Öte yandan hükumetin aldığı ekonomik tedbir elbette bir adımdır ama yetersizdir. Acı olan bizim elimizde pek de bir şey yok. Okuduğum kadarıyla alınan tedbirler sadece bir kesimi koruyor. Ama esas dar gelirli vatandaşları korumuyor. Onlar bir nevi kaderine terk edilmiş gibi duruyor. Önemli bir tedbir alındığı zaman günlük yaşama da etki ediyor olmalıdır. Kısacası yaramıza merhem olamadılar. Bana göre KDV indirimleri, Türkiye’den gelen ürünlerde gümrük vergileri, KDV ve bu gibi vergiler Türkiye ile istişare edilerek kaldırılmalı. Ayrıca hükümet bankaların üzerinde hâkimiyet kuramadı. Fakat döviz borçluları için geçici değil kalıcı önlemler alabilmek lazım. Sonra en düşük gelirli vatandaşları da korumak için yapılan zamların birçoğunun geçici de olsa -6 ay olur daha fazla olur- geri çekilmesi gerekir. Elektrik tüp gaz vs. gibi temel ve mecburi ihtiyaçlara yapılmış olan zamlar geri alınırsa, o zaman dar gelirli, düşük geliri olan vatandaşlar da ekmek yer. Öte yandan Başbakan fırsatçılık yapanlara sesleniyor. Denetim yapan kim? Mesela, somut örnek var mı yok… Halkınızı önce denetim yaptığınıza inandıracaksınız ki halk da size ihbar etme yönünden katkısını koyabilsin.
Ergün Vehbi:
Ülkenin içinde bulunduğu durum tabi ki çok kötü. Bu hükumet kesinlikle amatörce davranıyor. Bu durum çok ciddi bir olay ve çok ciddiyetle yaklaşılması gerekiyor. Hükümet, tüm sivil toplum kuruluşlarını, ekonomik örgütleri, muhalefeti bir araya getirip halkın bütününe hitap etmesi gerekiyor. Şu anda batık durumdayız. Usta bir kaptana ihtiyaç vardır. Bir kere alınan önlemler hiç de tatmin edici değildir. Önlem paketi açıklamışlar. Açıklasan ne yazar? Bir kere, öncelikli olarak Türkiye ile ilişkiler düzenlenmeli, doğru rotaya getirilmelidir. Türkiye’den kaynak getirilmesi gerekiyor. Bunu da çok iyi bir diyalog ile yapabilirsiniz. Derhal ülkemizdeki sorunlar ciddi şekilde raporlanmalı ve Türkiye’de gerekli yetkili kişilerle istişare edilmelidir. Aksi halde bu durumdan çıkış yolu yoktur.
Özel Tahsin:
Yaşanan ekonomik kriz elbette bizim irademiz dışında gelişmiştir. Şu anda ekonomik durumumuz çok iyi demek mümkün değil. Tabi ki kötü durumdayız. Fakat dünyada da ilk ekonomik krizi biz yaşamadık. Başka ülkelerde de şimdi ciddi ekonomik krizler yaşanmaktadır. Hükümet kendine göre, elindeki argümanlara göre tedbir almıştır. Bir miktar tedbir de olsa, ülkemizin çapına göre aldıkları tedbirler çok da kötü değil. Ben başka bir hükümet de olsa yine azami benzer tedbirleri alabileceğini düşünüyorum. Şimdi artık yapılması gereken tüm kesimlerin birlikte hareket etmesidir. Yani hükümet ek mesailerden biraz kısıtlamaya gidiyorsa sendikalar buna uyacak, eğer birilerinden, yani çok kazananlardan ek vergiler alınacaksa o çok kazananlar da sesini çıkarmayacak. Dar gelirli insanlara belli başlı muafiyetler sağlanacak. Bunu her kesim kabul edecek. Emeklisi de… Her kesim de… Siyasiler de… Herkes kendileri açısından bir takım fedakârlıklar yapmalıdır. Bu toplum birleşmezse, birlikte hareket etmezse, bizleri çok ciddi sorunlar beklemektedir.