Ömer KADİROĞLU
Kuzey Kıbrıs’ta toplum sağlığının ciddi bir şekilde bozulduğu, özellikle psikolojik sorunların tavan yaptığı görülüyor.
Diyalog’un; Barış Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Başhekimi Abidin Akbirgün’den aldığı bilgiye göre; geçtiğimiz yıl içinde hastaneye başvuranların sayısı 34 bin 242’ye ulaştı. Bu rakam, 2018’e göre yüzde 18’lik hasta artışı anlamına geliyor.
Sadece Lefkoşa’da hastaneye başvuran çocuk ve ergen sayısının 8 binin üzerine çıktığını belirten
Dr. Akbirgün, 2019 yılında ‘akıl hastası’ teşhisiyle 521 kişinin yataklı tedaviye alındığını belirtti. Akbirgün, ruhsal sorun olarak kişilik bozukluğu yaşandığına dikkat çekti.
Barış Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Başhekimi Dr. Abidin Akbirgün, Diyalog’un sorularını yanıtladı:
Soru: Son 2 yılda size başvuran hasta sayısının oranı nedir?
Akbirgün: Barış Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’ne 2018 yılında başvuran hasta sayısı toplam 29 bin 234 idi. Bu rakam 2019 yılında 34 bin 242 oldu. Bu da yüzde 18’lik bir artış demektir.
Soru: Artış var mı? Varsa siz bu artışı neye bağlıyorsunuz?
Akbirgün: Biz ne kadar iyi hizmet verirsek verelim bu rakam artacaktır. Günün sonunda hastalar bizlerden hizmet alabileceklerini fark edince başvuru sayısı da artacaktır. Normalde 10 bin hasta varsa doktor sayımız, hizmet kalitemiz arttıkça bu rakam da 12 bine çıkıyor. Yani aslında dışarıda daha doyurulmamış bir popülasyon var. Göreve her başlayan doktor kendi potansiyelini oluşturuyor.
Soru: Size başvuran hastalar genellikle hangi şikayetlerle geliyor?
Akbirgün: Genelde kişilik bozuklukları sıklıkla geliyor. Şizofren tanısı koyduklarımız oluyor. Bir de rapor almaya gelenler var. Örneğin, ‘bize bir rapor verin maaş bağlansın’, ‘bize bir rapor verin çocuğun velayetini alalım’, ‘bize bir rapor verin polise verelim’ gibi çok sayıda da müracaat alıyoruz. Ama ruhsal sorun olarak en çok gelenler kişilik bozukluğu olan hastalardır.
Soru: Çocuk ve ergen hasta oranı nedir?
Akbirgün: Çocuk ve ergen hastalarımız 2018 yılında 8 bin 297 idi. Bu yıl 8 bin 345 oldu. Ama bu sayı daha fazladır. Çünkü verdiğim bu rakamlar sadece Lefkoşa içindir. Diğer periferi hastanelerde rakamların toplanıp yapılması gerekiyor.
Soru: İlaç tedavisi gerektiren ve gerektirmeyen kaç kişi var? Reçete sayısı nedir?
Akbirgün: 2018 yılında 2 bin 208 kişi psikoterapiye alındı, bu oran 2019 yılında 3 bin 138’e yükseldi.
2019 yılında toplam 2 bin 499 yeşil reçete yazıldı. 2 bin 174 yeşil reçete de 2018 yılında yazıldı. Yeşil reçetenin dışında 2018 yılında 10 bin 744, 2019 yılında 12 bin 623 reçete yazıldı.
Soru: Hizmet verdiğiniz kurumlar hangileridir?
Akbirgün: Cezaevleri, huzur evleri, sosyal hizmetler, şimdi AMATEM (madde bağımlılığı), mahkemeler… Ayrıca her hasta kriz halinde geliyor, onlara da ayrıca hizmet veriyoruz. Ama bizi zorlayan en kötü şey Alzheimer hastası olan kişilerin de bize yatırılması. Bu insanların sorunu ruh sağlığı ile ilgili değildir. Sosyal medyaya bakıyorsunuz bir kişi köpeğini terk ediyor ve ağır cezaları var. Bu tarafta bir insan annesini veya babasını terk ediyor, buraya getirip bırakıyor, bu bir suçtur. Biz gerekli iletişimleri kurduk, şimdi bu kişileri huzur evlerine taşıyoruz. Biz sokağa atamayız.
Soru: Yatılı kaç hastanız var?
Akbirgün: 2018 yılında 405 hasta yatırdık. 2019 yılında ise 521 kişi… Bunlar akut servis hastalarıdır. Akıl hastalarıdır.
Soru: Madde bağımlılarının durumu nedir?
Akbirgün: 2015 yılında 46 alkol, 75 madde bağımlısı olmak kaydıyla toplam 121 kişi yatırdık. 2016 yılında 76 alkol, 60 madde bağımlısı toplam 136 kişi, 2017 yılında 40 alkol, 51 madde bağımlısı toplam 91, 2018 yılında 53 alkol, 34 madde bağımlısı toplam 87 kişi hastaneye yatırıldı.
2019 yılının ilk altı ayında da 27 alkol, 27 madde bağımlısı toplam 54 kişi yatırdık. Genellikle gençler yakalanıyor bu bağımlılığa. Şimdi denetimli serbestlik olduğu için rapor isteyen kişi sayısı azaldı. Uyuşturucu ile mücadelede ciddi sorunlar vardır. En büyük sorun bonzaidir.
Bonzai ülkemizde bir numaralı sorundur.
Bonzai uyuşturucu madde değil, kimyasal bir silahtır. Bana göre yasada uyuşturucu madde olarak değil kimyasal silah olarak geçmelidir. Mesela uyuşturucu madde kullanan bir kişi geldiği zaman ne ile karışılacağımızı biliriz ama bir bonzai kullanıcısı geldiğinde ne olacağını bilemezsiniz. Bu çağımızın en tehlikeli zehridir.
Soru: Hastanede ne gibi sorunlar vardır?
Akbirgün: Şu anda hastane değil de en çok ihtiyacımız olan Ruh Sağlığı Yasasının çıkmasıdır.
Altyapımız ile ilgili çalışmalar başlatıldı, giderilecek gibi görünüyor. Doktor eksiliğimiz ise Eylül ayından itibaren giderilecek. Şu anda 4 yetişkin, 5 de çocuk psikiyatristi var ama yetersizdir. Normalde 10 tane doktor olması gerekiyor. Hemşire sayımız şu anda 30’dur. Yeterli bir rakamdır diyebilirim. Ama şu anda en büyük derdimiz Ruh Sağlığı Yasasının çıkarılmasıdır.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Pelin Ünal Varış
Soru: Çocuk hastaların sayısı nedir? Geçen yıla oranla bir atış var mı?
Varış: 2018 yılında 8 bin 297, 2019 yılında 8 bin 345 çocuğumuz bize başvuru yaptı.
Soru: En çok rastladığınız sorun nedir?
Varış: Erişkinlerdeki ağır şizofreni gibi hastalıklar daha nadir. En sık hiperaktif, anksiyete bozukluğu, kaygı bozukluğu, dikkat eksikliği gibi ruhsal rahatsızlıkları görüyoruz. İnternet bağımlılığı da ciddi bir sorun ergenlerde. İnternette oyun oynama bozukluğu diye yeni bir tanımlama var.
Bilimsel olarak bu bağımlılık statüsüne girmiş bulunuyor. Özellikle online oyunlara dikkat etmek gerekiyor. Eğer çocuklar 4-5 saati aşkın bilgisayar, tablet, cep telefonunda vakit geçiriyorsa bir uzmandan yardım alınması gerekiyor.