Geçtiğimiz yıllarda ‘Turizm ve Çevre Bakanlığı Müsteşarlığı’ görevinde de bulunan Prof. Dr. İsmet Esenyel, “2024-28 KKTC Sürdürülebilir Turizm Ürünü Öncelikleri” konulu makalesi ile sektör önceliklerine dikkat çekti.
Söz konusu makale ile ilgili olarak bilgi veren, halen Girne Amerikan Üniversitesi Rektör Yardımcılığı ve Turizm Fakültesi Öğretim Üyeliği görevlerini sürdüren Prof. Dr. Esenyel, ülke turizmi ve tanıtımı açısından önemli katkılar sağlayacağını belirttiği öneriler dizisinin; Hızla gelişen trendler ve turizm faaliyetlerinin etkilediği ilgili sektörler bazında uygulanması halinde rekabet koşullarında söz sahibi olunabileceğini kaydetti.
Esenyel, “Sektörün içerisindeki tüm aktörler; devletimiz, akademik unsurlar, sivil toplum örgütleri, oteller ve diğerleri, uluslararası turizm alanında prestij getirecek, işbirliklerini çoğaltacak adımlarda birlikte hareket etmenin yollarını arayıp, bulmalıdır. Çok zorluklar çekilerek, büyük emekler verilerek yapılan bu faaliyetler ve çıktılar, devletimizin ilgili birimlerinin koordinasyonu aracılığıyla hızla hayata geçirilmelidir. Elbette, tüm bunlar sürdürülebilir olmadan bir anlam taşımamaktadır.” ifadelerini kullandı.
Yirmi üç (23) maddeli kapsamlı öneriler dizisini içeren ve “hangilerinin ülkenin geleceğine yönelik hayati önem taşıdığına ve önceliğine ülkeyi yöneten siyasi mekanizmalar karar verecektir.” şeklinde ön bildirgenin de yer aldığı çalışmanın ana hatları şu başlıkları içerdi;
“2024-28 KKTC Sürdürülebilir Turizm Ürünü Öncelikleri
Turizmde öncelikler :
2024 – 2028 yıllarını kapsayacak “KKTC Turizm Strateji ve Orta Vadeli Eylem Planı” yürürlüğe girmelidir. Bu amaçla” iki Milyon Turist, iki Milyar dolar gelir ve kırk bin yatağa” ulaşılması hedeflenmelidir. Bu vesile ile özellikle, BAFRA yatırım alanlarının tamamlanması için bölge yatırımcıları ile yeni hedefler belirlenerek, bir an önce bölgedeki yatırımların sonlanması için ivedi adımlar atılmalıdır.
Kapalı Maraş Bölgesi ve turizm potansiyeli ve yatırımları için tamamı ile turizm bilimcileri koordinatörlüğünde ‘Maraş Turizm Yatırım Ajansı (MATYA )’ kurularak buradaki turizm potansiyeli, uluslararası müşterek bir platform ile (Rumlar/ Türkler birlikte) süratle ele alınmalıdır. Birleşmiş Milletler nezdinde, global bir barış süreci; Maraş özelinde iki toplum için ” Turizm Barıştır” felsefesi ile başlatılmalıdır.
KKTC’nin özellikle turizmde uluslararası ölçekteki rekabet gücünü, pazar payını ve marka değerini artırmaya yönelik çalışmalara hız verilmelidir.Bölgedeki yarışmacı turizm destinasyonlarından ayrıştırılmış, tamamlayıcı turizm modelleri hayata geçirilmelidir.
Girne Antik Liman yenileme ve kale arkası bir an önce, ivedilikle 2024 Nisan’ında başlayacak turizm sezonuna hazır hale getirilmelidir. Mutlaka, Maĝusa Limanı da uluslararası standartlara yükseltilmeli ve deniz ticareti potansiyeli artırılmalıdır.
Bölgesel karakteristik özelliklere göre turizm ekonomisi artırılarak, turizm faaliyetlerinde çeşitlilik sağlanmalıdır. Eko-Agro, özel ilgi, sağlık, gastronomi, üçüncü yaş turizmi, butik otelcilik faaliyetleri özel teşvik kapsamına alınmalıdır.
Bu kapsamda özellikle; Girne Bölgesindeki eğlence ve şans oyunlarının ön planda olduğu tesislerin daha da ileriki yıllarda güçlenmesi adına “Şans Oyunları Yasası“ meclisten geçirilerek, on- line bet ve sanal bahis gibi mecralar da daha etkin bir kontrol mekanizması altına alınmalıdır.
“Tanıtmada” özellikle ‘Covid 19’ sürecinin getirdiği internet mecrasının kullanımı, teknoloji ve sosyal mecraların aktif olarak geliştirilmesine öncelik verilmelidir. Teknolojiye yatırım yapılarak çeşitli dillerde hizmet verecek bir web sitesi hayata geçirilip, sosyal medya ve reklam faaliyetlerinde proaktif politikalar izlenmelidir. Turizm Tanıtma ve Pazarlama Dairesi ( Turizm Bakanlığının) bütçe ve finansmanı güçlendirilmeli ve turizm destinasyonunun pazarlanması KKTC makamlarınca sağlanmalıdır. Unutmayalım, Turizm ürününü bizden iyi bilen yoktur. Bu amaçla ‘Özerk Turizm Yatırım ve Tanıtım Ajansı’ hayata geçirilmelidir.
KKTC turizm teşvik sisteminin daha çağdaş bir yapıya dönüştürülmesine yönelik çalışmalar ilgili paydaşlar ile yürütülmelidir ve tekrar hayata geçirilmelidir. Yeni destinasyonlar (İskandinavya ülkeleri, Nordic- Baltik ülkeleri gibi) teşviklendirme kapsamına alınmalıdır. Bu bölgelerde özellikle “Sağlık Turizmi, İleri Yaş Turizmi” gibi potansiyeller ön plana çıkarılmalıdır. Burada amaç özellikle ülkeye daha fazla destinasyonlardan ülkemize turist akışını teşvik etmektir. Kafkas bölgesi iş adamlarını (Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan) gibi nispeten daha refah ülke yatırımcıları için temaslar çoğaltılmalıdır.
Nitelikli işgücü tesis ve hizmet kalitesiyle marka haline gelinmesi amacı ile, ilgili bakanlıklar ve kurumlar ile işbirliği yapılarak OTEM tekrardan hayata geçirilmelidir. Kıbrıs kültürünü bilen, Kıbrıs destinasyonu tarihi, bilgisi ve becerisi ile donanmış elemanların yetiştirilmesi hedef alınmalı yerli turizm istihdamı bir devlet politikası olmalıdır.
Turistlerin ülkemizde kalış sürelerini ve geceleme sayılarını artırıcı faaliyetler öncelikler arasında olmalıdır. Turizm sektörümüzdeki duraklama artık son bulmalıdır.
Kıbrıs mutfak kültürünün geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmalı ve bu alanda ilgili kurum ve kuruluşlar ile bir araya gelmelidir. Restoranlar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşlarının görüşleri ortak paydada buluşturularak gastronomi turizminin geliştirilmesi olanaklı hale gelmeli, bağlı olarak ‘Gastronomik Yol Haritası’ çıkarılmalıdır.
Pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinde ‘Turizm Bakanlığı’nın tescilli markası olan “North Cyprus”`un uluslararası platformlarda tanıtma ve pazarlama faaliyetleri çoğaltılmalıdır. ( lovenorthcyprus, feelnortcyprus, şimdi kullanılan visitnorthcyprus gibi.)
Turizm anket çalışmaları ile ülkemizi ziyaret eden yolcuların geliş amaçları tespit edilerek ve turist, günübirlik ziyaretçi diğer seyahat eden kişilerin ayırımı yapılarak potansiyel turist profili ayrıştırılmalıdır.
Lefkoşa, Gazi Mağusa Surlar içinde tarihi ve kültürel özelliklere sahip atıl binalar; faiz destekli kredi ve hibe programları ile desteklenerek turizm sektörüne kazandırılmalıdır.
Yerli üretim ve yerel istihdam projesi ilgili kurum ve kuruluşlar ile işbirliği desteklenerek artırılmalıdır.
Dört yıldız altı tesislerin, günümüz turizm, otelcilik standart ve koşullarına uygun renovasyon ve yenilenmeleri için gerekli muafiyetler süratle sağlanmalı ve tesisler yenilenmelidir .
Bafra turizm yatırım bölgesinde golf, eğlence ve dinlence alanları ve spor tesislerine yönelik çalışmalara ve bölgenin bütünsel bir turizm faaliyetine dönüşmesine hız verilmelidir.
Çevre alanında Avrupa Birliği ile yürütülen mevzuat uyumlaştırma ve tüzük çalışmalarına devam edilmelidir.
Çevre denetimleri artırılmalı özellikle kültürel miras yönetimi ve korunmasına yönelik bilinç halkımızca yükseltilmelidir.
Turizm ve Çevre bilinci küçük yaşlara indirgenmelidir. Bu nedenle Kıbrıs’a ait efsaneler ve geçmişten gelen hikayeler mutlaka duyurulmalıdır.Turizmde hikaye yazmak çok önemlidir.
Çevre yönetiminde; Entegre katı atık yönetim planının tüm ülkeye yayılması için çalışmalar artırılmalıdır.
Deniz kirliliğinin önlenmesi amacı ile ‘Sürekli Atık Su İzleme Sistemi (SAİS)’ kurulumuna ilişkin çalışmalar etkin bir hale dönüşmelidir .
Plajlarımız ve denizlerimizde mavi bayrak kriterlerine uygun standartların getirilmesi çalışmalarına “Çevre Koruma Dairesi” tarafından ivedilikle başlanmalıdır. Bu çalışmalar hayata geçirilmelidir.
Alternatif bertaraf yöntemlerinden birisi olan, çöpten enerji elde etme konusu çalışmalarına hız verilmelidir.”