Remzi SAMAR
Kuzey Kıbrıs’ta binlerce emeklinin maaş aldığı ve binlerce işçinin yatırımlarının yapıldığı Sosyal Sigortalar Kurumu’nun içinde bulunduğu ekonomik sorunlar 2015’te de gündemin ilk sırasında olacak gibi görünüyor. Ekonomistlerin mevcut yapısıyla kısa bir süre sonra tamamen dibe vuracağı uyarısında bulunduğu Sosyal Sigortalar Kurumu’na ilişkin, siyasiler de çok iç açıcı tespitlerde bulunmuyor. Vergi Dairesi eski Müdürü Göksel Saydam, Sosyal Sigortalar Kurumu’nun çok borcu olmasından dolayı 6 bankadan 58 milyon borç alındığını bu rakamın ise her yıl faiziyle birlikte katlandığını kaydetti.
Saydam, sosyal sigortaların bankalara yıllık 8 milyon 304 bin 800 TL borç ödediğini belirterek, bu kurumun son 5 yılını yaşadığını iddia etti.
Toplumcu Demokrasi partisi (TDP) Milletvekili Hüseyin Angolemli ile Ulusal Birlik Partisi (UBP) milletvekili Zorlu Töre de Sosyal Sigortalar Kurumu’nda mevzuatın öngördüğü denetimlerin sağlıklı bir şekilde yapılmadığı ve mevcut sistemle kısa süre sonra kurumda yaşanılan krizin daha da derinleşeceği uyarısında bulundu.
Angolemli: Sağlıklı denetim yapılmıyor
Diyalog’a konuşan Hüseyin Angolemli, mevzuatının öngördüğü denetimlerin sağlıklı bir şekilde yapılmadığını savunduğu Sosyal Sigortalar Kurumu’nda köklü reforma ihtiyaç olduğunu belirterek, “Personel sayısı yeterli değildir, nitelikleri konusunda bir şey söylemek istemem ama ne kadar nitelikli olursalar olsunlar yeterlilik sayısı önemlidir. Eğer sayı yoksa yetiştiremezler. Nitekim Sayıştay’da uzun yıllar Doğu Akdeniz Üniversitesi’ni ve ya birtakım kurumu denetleyememişti. Sorduğumuz işte imkân olanakları ölçüsünde bunu yapamadık demişlerdi. Bana göre Çalışma Bakanlığı’nda kapsamlı bir reform lazım” şeklinde konuştu.
“Somut bir değişiklik olmazsa borçlanma devam eder”
Bankalardan alınan borçların prim ödenmemesinden kaynaklandığını kaydeden Angolemli, “Eğer siz toplayacağınız gelirlerinizi çeşitli nedenlerle toplayamazsanız tabi o kurum her yıl olduğu gibi emeklilerini ödemekten aciz olur. Ödeyemez. Dolayısıyla bankalara olan borçlar da bu sebeple oluştu. Elle tutulur somut bir değişiklik olmadığına göre bu borçlanma devam edecektir” dedi.
“Denetim mekanizmasının artması işe yarayabilir”
“Bir kurum borçlanarak yaşamını nereye kadar sürdürebilir” diyen Angolemli şu açıklamalarda bulundu: “Bence denetim mekanizmasını çalıştırırlarsa bu konuda mesafe alınabilir. Denetim mekanizmaları ne olabilir; sadece memurlarla bu iş yürümez. Bunun imkânı yok. Ama eğer özel sektör bugün devletteki gibi özel sektör çalışanları sendikalaşırsa oralara sendika giderse o zaman hiçbir işveren bugünkü gibi rahat hareket edemez. Sendikalar bunu adıyla birlikte denetim altına alır. O zaman sendikalar üyelerinin haklarını rahatlıkla arayacak. Nasıl ki devlette çalışanların hemen hemen hepsi sendikalıdır, sendikaları bu çalışanların haklarını arar. Aynı şekilde özel sektör de sendikalaşmayı gerçekleştirirse, özel sektörün haklarının istismar etmesine asla izin vermez. O çalışanlar da sendikalarına bu sorunlarını anlatacak sendikalarda konuyu gün ışığına çıkaracak Dolayısıyla birinci kalem bence özel sektörde çalışanların da sendikalaşmasından geçmektedir.”
“Bu durumu dur denmeli”
Sosyal Sigortalar Kurumu’ndaki bu olumsuz gidişata dur denmesi gerektiğinin altını çizen Angolemli, “Bugüne kadar bu devran böyle devam etti ancak bu böyle geldi diye bu şekilde gidecek diye de bir kaide yoktur. Gün olur gerçekten sözüyle özü bir olan siyasi gruplar hükümete gelir o zaman durum değişir. Biraz öncede söylediğim gibi siz özel sektörde sendikalaşmayı teşvik etmezseniz hükümet olarak öncülük yapmazsanız oralarsa sendikalaşma olmaz. Yine işveren bildiğini okumaya devam eder. Bankalara olan bu borçlar da katlanarak büyür. Her sene devlet bütçesinden transferler yapılacak. Ve ya Türkiye Cumhuriyeti Yardım Heyeti’nden yardım istenecek. Belli bir süre sonra o rakam çok da büyüyecek ve artık borç alınacak bankalar da bulunamayacak. Dış yardım da alınmazsa sosyal sigortalar çöküp gidecektir” dedi.
Töre: Sigortalar para toplayamıyor
UBP Milletvekili Zorlu Töre ise konu ile ilgili olarak yaptığı açıklamada, sosyal sigortaların yeteri kadar para toplayamadığı gibi sosyal sigortaların yükümlülükleri her geçen gün arttığına işaret etti. Bunun da gelecek yıllarda çok büyük bir krizin yaşanmasına sebebiyet vereceğini bildiren Töre, “Kötü gidişatın işaretleri var zaten. Dolayısıyla Sosyal sigortalar alanında uzman arkadaşların tartışıp bir düzene koymaları gerekiyor. Kuzey Kıbrıs’ta kayıt dışı yaşam da var. Kayıt dışı ekonomi de var. Borçlanmayla bu işi daha ileri götürmek mümkün değildir. Sosyal sigortaların yapması mükellef haline gelen birtakım sorumlulukları vardır. Ama gelirleri çok daha azdır. Sosyal sigortalara mutlaka bir reform gerekiyor” diye konuştu.
Gürpınar: Sigortaların garantisi devlet...
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Aziz Gürpınar Sosyal Sigortalar Kurumunun bir kamu sigortacılık sistemi olduğunu ve garantisinin de devlet olduğunu belirtti. Sosyal Sigortalar Kurumunun geçmişten gelen borçları bulunduğunu belirten Gürpınar borç miktarı ile ilgili bilgi vermek istemediğini kaydetti. Aziz Gürpınar, “Geçmiş yıllardan kalma borçları vardır, ama bunlar aşılamayacak sorunlar değildir. Bugün birçok kamu kuruluşu borçlanma yoluna gitmiştir, bu durum sadece Sosyal Sigortalar için değil mali sıkıntılar yaşadığı doğrudur ama aşılmayacak sorunlar yoktur. Bizim yapmamız gereken tahsilatları artırmaktır. Bu durum ilahiyane elbette sürmez” dedi.