Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Kardiyoloji Klinik Şefi Dr. Gülgün Göktuna Vaiz, hava sıcaklığı düştükçe kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin arttığını kaydederek, “Son 3 ayda, hastane dışında 16 kişi kalp krizinden kaybedildi” dedi.
Geçen yıl Ekim, Kasım ve Aralık aylarında hastaneye başvurup kalp krizi tanısı alan hasta sayısının 65 olduğunu belirten Vaiz, bu hastalardan 2’sinin yaşamını yitirdiğini söyledi.
Soğuğa karşı geliştirilen savunma mekanizmasının kalbi zora soktuğunu, damarların büzüşmesinin kalbin iş yükünü arttırdığını belirten Vaiz, “Solunum yolu enfeksiyonları, grip, fazla kalorili ve yağlı gıdalar, sigara içilen kapalı alanlarda daha uzun süre kalma, hareketsizlik, aşırı efor gerektiren işler, kapalı havanın yarattığı stres ve hava kirliliği kış mevsiminde kalp krizlerini tetikliyor” diye konuştu.
Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) muhabirine, “kışta artan kalp krizleri” ve “önlemler” konusunda açıklamalarda bulunan Vaiz, “Araştırmalar, kış aylarında kalp krizlerinden ölümlerin arttığını gösteriyor” dedi.
“Vücudumuz termostat gibi çalışır”
Dr. Gülgün Vaiz, havalar soğudukça kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin neden arttığını şöyle anlattı:
“Vücudumuz termostat gibi çalışır. İdeal bir ısıyla hayati organları korur. Beyindeki ‘Hipotalamus’ isimli bölge bu işi organize eder. Hipotalamus beyin, kalp ve böbrek gibi hayatı organlarımızın ısı dengesini korumaya ayarlıdır.
Soğukta derideki damarla büzülür, kısalır, ısı üretmek için titrer. Giderek dişlerimiz birbirine vurur, tüylerimiz diken diken olur. Soğuğa karşı geliştirdiğimiz bu savunma mekanizması kalbi zora sokar.
Damarların büzüşmesi kalbin iş yükünü artırır. Soğuk kan basıncını yükseltir, pıhtılaşmayı kolaylaştırır, kan yoğunluğunu artırır. Kışta solunum yolu enfeksiyonlarının sık görülmesi, grip, fazla kalorili, yağlı gıdaların tüketilmesi, sigara içilen kapalı alanlarda daha uzun süre kalınması, hareketsizliğin artması, soğukta aşırı efor gerektiren işler yapılması (kar küreme gibi), kapalı havaların yarattığı stres ve hava kirliliği kış mevsiminde kalp krizlerini tetikler.”
Krizlerin yüzde 70’i kış aylarında
Ülkemizdeki kalp krizi oranı konusunda da bir değerlendirme yapan Vaiz, Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde yılda 300-350 kişiye kalp krizi tanısı konduğunu, bu sayının Gazimağusa Devlet Hastanesi’nde ortalama 65-70 olduğunu dile getirdi.
Vaiz, “Ülkemizde yılda ortalama 20- 25 kişi kalp krizi nedeniyle hastane dışında kaybediliyor” diyerek, kalp krizinin dağılımının yüzde 70’inin kış mevsimine denk geldiğini söyledi.
“Kalp krizi geçiren hastaların şikayeti…”
Kalp krizinin nasıl başladığı, kişinin bu anda neler hissettiği konusunda da bilgi veren Dr. Gülgün Vaiz, şunları kaydetti:
“Uzun yıllar kalp krizinin göğüsten başlayıp sol kola vuran ağrıyla geldiği bilinirdi. Ancak yıllar içinde ortaya çıktı ki hastaların sadece 3’te biri bu şikayetlerle hastaneye başvuruyor.
Geriye kalanlar ağrı yerine sıkıntı hissediyor. Nefes almada güçlük, bazen ağrı, baskı hissi, bazen de sırtta, boyunda ya da çenede ağrı olabiliyor. Kişi kendini aşırı yorgun, bitkin, halsiz hissediyor. Baygınlık, soğuk terleme, bulantı ya da kusma da olabiliyor.
Bu belirtiler eğer sigara içen, şeker, tansiyon hastası, yüksek kolesterolü olan, kilolu, stresli, hareketsiz yaşayan, ailesinde kalp damar hasatlığı olan 35 yaş ve üzerinde bir kişide ortaya çıkarsa hasta mutlaka hastaneye gitmeli, kalp krizi olup olmadığı tanıyla ayırt edilmelidir.”
“Bin 400 hastaya anjiyo, 600 hastaya balon ve stent”
Kalp krizinin kısa zamanda teşhis edilmesinin ve hemen tedaviye başlanmasının ölüm riskini azalttığını da vurgulayan Vaiz, “Erken müdahale kalbin zayıf düşmesini önlüyor” dedi.
Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde 1998 yılında Koroner Anjiyografi Laboratuarı açıldığını kaydeden, 2007’de de Kalp ve Damar Cerrahisi’nin kurulmasıyla balon ve stent işlemlerine başlandığını anımsatan Vaiz, “Şu an yılda bin 400 civarında anjiyo yapılıyor, 600 civarında hastaya balon ve stent uygulanıyor” şeklinde konuştu.
“Soğuk günlerde egzersiz yapmak…”
“Kış mevsiminde kalp krizinden korunmak için ne yapılması gerekir?” sorusunu da yanıtlayan Gülgün Vaiz, şu uyarılarda bulundu:
“Kalp ve tansiyon ilaçları düzenli alınmalıdır. Özellikle kar yağışı sonrası kar küreme gibi işler çok dikkatli yapılmalı veya hiç yapılmamalıdır.
Soğuk günlerde egzersiz yapmak için açık hava değil, ev veya spor salonları tercih edilmelidir. Enfeksiyonlar, özellikle de üst solunum yolu enfeksiyonlarının ağır seyredebileceği göz önüne alınmalı, kişi hemen doktora görünmeli ve tedavi edilmelidir.
Bu tür enfeksiyonlar kalp yetersizliği olan hastalarda kalp yetersizliğini artırır. Grip aşıları, hastayı takip eden doktorun da uygun görmesi halinde yapılmalıdır.
Kalp ve damar hastaları dumanlı ve kirli havada dışarıya olabildiğince az çıkmalıdır. Kilo aldırmayan kalorisi düşük, sebze meyve ağırlıklı, ızgara, haşlanmış ve hafif yiyecekler tüketilmelidir.”
“Kalp krizi geçirdiğinizi düşünüyorsanız…”
Hastalara ve hasta yakınlarına bazı uyarılarda da bulunan Vaiz, kişinin kendini iyi hissetmediği ve kalp kriz geçirdiğini düşündüğü durumda hemen bir ambulans çağırıp yardım talep etmesi gerektiğini kaydetti.
Gülgün Vaiz, “Hastaların hastaneye şahsi araçlarıyla gitmesini tavsiye etmiyoruz” dedi.
Kalp krizi geçiren hastaların ilk bir saat içinde kalbinin durabileceğine dikkat çeken Vaiz, kalbi duran hastanın kalp masajıyla desteklenebileceğini, bu sayede zaman kazanılacağını, ancak hastanın sadece elektroşok cihazıyla hayata döndürülebileceğini söyledi.
Elektroşok cihazlarının sadece ambulanslarda ve hastanelerde olduğunu vurgulayan Dr. Vaiz, bazı ülkelerde, büyük alışveriş merkezlerine ve kalabalık meydanlara otomatik olarak çalışan elektroşok cihazları yerleştirildiğine işaret etti.
“Kalp krizi zamana karşı bir yarış…”
“Kalp krizi zamana karşı bir yarıştır. Hekim için en önemli olan, tıkanan damarın bir an önce açılmasıdır. İlk 2 saat bizim için önemli” diyen Gülgün Vaiz, “Müdahale uzadıkça komplikasyonlar artar. Hastanın hayat kalitesi düşer ya da hasta yaşamını kaybeder” ifadesine yer verdi.
Gülgün Vaiz sözlerini şöyle tamamladı:
“Bir kişinin kalp krizi geçirdiğini düşünüyorsanız ve hastanın bilinci açıksa ona bir tane aspirin çiğnetin. Bu, kalp krizinden ölümleri yüzde 30 oranında azaltır, çünkü aspirinin pıhtı çözücü etkisi var.”