Maliye Bakanı Sunat Atun, “Elektrik sorunu yaşamak bizim kaderimiz değildir. 2017’deki gibi bu sorunu çözeceğiz” dedi.
“Elektrik kesintilerinin başlıca nedeninin yapılamayan yatırımlar, arızalar ve mali güçlükler olduğuna” işaret eden Atun , “Yapılan çalışmalar ve Türkiye’den gelecek 2 jeneratörün Temmuz ayının ilk 10 günü içinde devreye girmesiyle beklenmedik durumlar haricinde elektrik kesintilerinin sona erecek. Yapılamayan diğer yatırımlar ve anlaşmaların yapılmasıyla da sorun geride kalacak” şeklinde devam etti.
Maliye Bakanı Atun, KKTC’nin mevcut elektrik enerjisi üretimi, yaşanan sorunlar ve yapılmakta olan çalışmalarla ilgili bir açıklama yaptı.
Sunat Atun açıklamasında şunları kaydetti:
“KKTC’nin çözülemeyecek hiçbir sorunu yoktur. Akıllı davranır gerekenleri yapar, Anavatan Türkiye ile yakın işbirliğini sürdürürsek kısa zamanda birçok konu sorun olmaktan çıkacaktır. Şu anda
Kıb-Tek’in 256 MW; AKSA’nın 148 olmak üzere toplam 404 MW kurulu gücümüz vardır. Arızalı makina ve düzenli bakım süreçleri nedeniyle şu anda toplam 320 MW operasyonel üretim kapasitemiz vardır.
Buna ilaveten, konvansiyonel olarak kabul edilmeyen kurulu yenilenebilir enerji (GES) kapasitemiz de 95 MW olup, PUVANT olarak adlandırdığımız en üst üretimin olduğu saatlerde azami W oranında üretimimize katkı sağlamaktadır. Bunun karşılığı yaklaşık 55 MW’tır.
KKTC olarak en üst üretim noktamız, 2022 yılı kış döneminde 374 MW olmuştur. Yıllık tüketimimiz ise yaklaşık 1,5 milyar kws’tir. İhtiyacımız giderek artmaktadır. Dolayısı ile yapmamız gereken kısa ve orta vadeli çalışmalarla üretim kapasitemizi artırmak, arızalarımızı gidermek, yatırımlarımızı yapmaktır.
Vatandaşımız haklı olarak kesinti istememektedir. Biz de istemiyoruz ama ortaya çıkan zorunluluklar Kıb-Tek’i buna mecbur etmektedir. Kesintilerin iki temel sebebi vardır. Bunlardan biri, üretim yetersizliği, diğeri ise yerleşimin arttığı bazı bölgelerde dağıtım kapasitesinde oluşan yetersizliktir. Maalesef özellikle son dört yılda, yenilenebilir enerji (GES) dışında üretim ve iletim ile dağıtım alanlarına hiç yatırım yapılmamıştır.
Yenikent ve İskele'ye trafo kuruluyor
Tamamlamış olduğumuz yatırım planlamamıza göre, İskele ve Gönyeli-Yenikent bölgelerine acilen 20-25 MW kapasiteli trafo yatırımları ile bölgesel olarak trafo yatırımları yapılacaktır. Bu yatırımlar, 10 yıllık bir öngörü ile 2016 yılında yine bakanlığım döneminde planlanmıştır. Yatırımların 2020 yılında tamamlanması gerekmekteydi.
Ekonomi ve Enerji Bakanlığım dönemimde 2016-2017 yıllarında, 2020 yılına ait yatırımların bir bölümünü erkenden yapmıştık. Kalan yatırımların müteakip 4 yıl içinde yapılmaması nedeniyle bölgesel güç yetersizlikleri oluşmuş durumdadır. Kesintilerin temel nedenlerinden biri de budur.
Türkiye'den 2 jeneratör geliyor
Bu arada şunu da açıklayayım ki, Türkiye’den 25 MW kapasiteye sahip 2 jeneratör, Anavatanımız tarafından kullanımımıza verilmiştir. Jeneratörlerin tarafımıza tahsis edilmesi ile ilgili anlaşma, Aralık 2021 tarihinde Ekonomi ve Enerji Bakanı olduğum dönemde yapılmış ve imzalanmıştır.
Anavatan Türkiye Enerji Bakanı Sn. Fatih Dönmez’le yaptığımız son telefon görüşmesinde, jeneratörlerin nakliyesine ilişkin ihalenin tamamlandığını ve içinde bulunduğumuz hafta dahilinde yüklemesinin yapılacağını kendileri bana bildirmiştir.
Bu takvime göre Temmuz ayının ilk 10 günü içerisinde kurulumları tamamlanarak devreye girmesini öngörüyoruz.
Arz güvenliği için AKSA'ya borçlar ödendi
Öte yandan elektrik enerjisi üretimimizde önemli bir yer tutan AKSA ile yaşanan sıkıntılar da aşılmaktadır.
Elektrik kurumunun, Mayıs 2022 tarihi itibarı ile AKSA’ya olan ve yaklaşık 1 senedir ödenmemiş
1,2 milyar TL tutarındaki borç stoku bulunmakta idi. Enerji arz güvenliğimizin muhafaza edilmesine yönelik olarak ilgili şirkete olan bu borç stoku, Kamu borcuna dönüştürerek 500milyon TL’lik bir bölümünü bütçemizden ödemiş bulunuyoruz. Geri kalan borç için de ilgili şirkete vadeli Bono ihracı yapılmış ve borcumuz kapatılmıştır. Bu Şekilde Maliye Bakanlığı olarak KKTC tarihinin ilk Bono isdarını gerçekleştirmiş olduk.
AKSA sözleşmesi Şubat 2024 tarihinde tamamlanacaktır. Şu anda ödenen kira bedelinden indirime gidilmesi ve kapasite gelişimine devam edilerek yeni bir sözleşme yapılması, içinde bulunduğumuz durum için en uygulanabilir yöntem olduğunu düşünmekteyiz. Konu etraflıca ele alınmaya devam edecektir.
Kısacası, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin elektrik ihtiyacının karşılanmasının artık sorun olmaktan çıkması için çalışıyoruz.
Bunun için kısa ve orta vadede sonuç verecek çalışmalara başlamış bulunuyoruz.
Elektrik sorunu yaşamak bizim kaderimiz değildir. 2017’deki gibi bu sorunu çözeceğiz.”