İki ciddi uyarı

Ömer KADİROĞLU

Rusya-Ukrayna krizi nedeniyle un fiyatlarının artacağına yönelik tartışmalar devam ederken, Fırıncılar Birliği başkanı Ömer Çıralı, Diyalog aracılığıyla iki önemli konuda yetkililere uyarı mesajı gönderdi. Bugün 200 gramlık ekmek fiyatının 4.5 TL olduğunu belirten Çıralı, fakirleşen vatandaşların bu parayı ödeyemez duruma geldiğini ve düşük fiyatla bayat ekmek aradığını söyledi.
“Bazı vatandaşlar fırına geliyor ve marketlerden iade gelecek ekmeklerden düşük fiyatla satış yapıp, yapmadığımızı soruyor” diyen Çıralı, 40 yıllık meslek hayatında ilk kez böylesi bir durumla karşılaştığını belirtti. Çıralı ayrıca, odun fırınlarının ekmek üretimine devam ettiğini belirterek, bu konuda herhangi bir önlemin olmadığına dikkat çekti.
Çıralı, Ukrayna ile Rusya arasındaki gerilim ve dolardaki artış yüzünden buğday fiyatlarının artacağını, bunun da ekmek fiyatlarına yansıyacağını söylerken, elektriğe gelecek artışın da üretim maliyetlerini etkileyeceğini kaydetti.

 Bayat ekmek soruyorlar
“Vatandaşın alım gücü her geçen gün geriliyor” diyen Çıralı sözlerini şöyle sürdürdü:
“Vatandaşın alım gücü her geçen gün geriliyor. Akşamüzeri vatandaşlar bize gelerek daha ucuza alabilmek için bayat ekmek olup olmadığını sormaya başladı. Böyle bir durumla daha önce hiç karşılaşmamıştık. Böyle durumların yaşanmaya başlaması bizlere vatandaşın alım gücünün düştüğünü göstermektedir. Günlük ekmek tüketimi Pandemiden öncesiyle kıyaslandığında yarı yarıya düşmüştür.”

Kriz kapıda, un ithaline izin çıkmalı
Akdeniz ve Avrupa ülkelerinin buğdayı Rusya’dan aldığını ifade eden Çıralı, Rusya ile Ukrayna arasındaki krizin büyümesi halinde KKTC’de ciddi sıkıntıların yaşanacağını söyledi. Çıralı, bunun nedenini ise şöyle açıkladı:
Akdeniz ve Avrupa’yı buğday olarak besleyen Rusya’dır. Rusya ve Ukrayna çatışması alevlenirse bu konuda ciddi sıkıntıya gireceğimiz aşikârdır. Kıbrıs’a gelen buğdayın yüzde yüzü Rusya’dan gelmektedir. Bu sıkıntıları azaltmak veya daha büyük sıkıntıları yaşamamak için un ithaline hemen izin verilmelidir. Rusya buğday ihracatını durdurursa fiyatların aşırı pahalı olacağı söyleniyor. Dolayısı ile Kıbrıs özelinde buğday ithalatı serbest ancak un ithalatı ne yazık ki serbest değildir. Bundan iki üç ay önce hükümet un ithali ile ilgili bir karar almıştı ancak uygulamaya giremedi. Biz Fırıncılar Birliği olarak un ithalinin en erken zamanda uygulamaya koymasından yanayız. Ekonomi Bakanı ve Başbakan’ın devreye girerek un ithalatını serbest bırakması gerekiyor. Bizler de en azından fırıncılar olarak ekmek fiyatını artırmak zorunda kalmayalım. Sadece iki buğday ithalatçısının eline kalırsak ‘KKTC’de buğday bulunamadı veya pahalı fiyata aldık’ denilerek çok aşırı zam yapılacak.” 

Ekmeğin fiyatı 6 liraya çıkabilir
Pandemi öncesi 200 gram somun ekmeğin 2.50 TL olduğunu ifade eden Çıralı, “200 gram şu anda 4.50 TL’ye satılıyor. Bu süreç böyle devam ederse ekmek fiyatı 6 TL’ye kadar çıkacak. Rusya, Ukrayna krizi ciddi bir pahalılığa gebedir” dedi.

Bozan: Destek verilmezse zam olur
Lala Ekmek Fabrikası Direktörü Celal Bozan ise ekmeğe son iki yılda yüzde 80 civarında zam geldiğini ifade etti. Ekmek fiyatlarının artamaması için fırıncılara destek verilmesi gerektiğini ifade eden Bozan, aksi halde bir zammın daha gündeme geleceğini söyledi. Bozan, en büyük sorunun ise dövizdeki artış olduğunu ifade ederek, “Kurlardaki yükseliş tüm üretim maliyetini etkiliyor” dedi. Bozan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ekmek ve unlu mamuller üretimi yapıyoruz. Çok ciddi sıkıntılar yaşıyoruz. Eskiden Fırıncılar Birliği, Devlet, Toprak Ürünleri Kurumu veya Ticaret Odası ile görüşülüp istişare ederek sorunlarımızı çözebiliyorduk. Şu anda geldiğimiz noktada sıkıntıların çözümünü bulamıyoruz. Unda, yakıtta, satışta, tahsilatta, ödemelerde ve işçi bulmakta ciddi sorunlar yaşıyoruz. Dövizdeki artış önümüzde büyük bir sorun olarak duruyor. Geçmişten bu yana planlı programlı gidilmediği için kulak ardı edilen sıkıntılar büyüyerek karşımıza çıkıyor. Ekmek temel ihtiyaçtır ve mecburen alınacak bir tüketim maddesi olarak görülüyor. Ancak pandemi ile birlikte yaşanan kapanmalar ve yurt dışına geri dönüşlerle okulların kapanması gibi nedenler ekmek tüketimini yüzde elli düşürdü. Pandemi öncesinde 5-6 bin somun ekmek üretimi yapıyorduk. Pandeminin başlaması ile üretim 2 bin 3 bin civarına geriledi. Somun ekmek fiyatı 2.50 TL’ydi şu anda 4.50 TL’ye satılıyor. Ekmeğe iki yılda yüzde 80 civarında bir artış geldi. Fırıncılar için kur sabitlemesi yapılırsa ve destek olunursa ekmekte bir fiyat artışı söz konusu olmayabilir. Ham maddeye gelen fiyat artışları nedeniyle biten ürünlerin yerine tedarik sıkıntısı yaşıyoruz. Bundan sonrası için 25 yıldır yürüttüğüm bu işle ilgili ekmek üretimini kapatmayı düşünüyorum. Şu anda ayakta durabilmek marifet oldu ve işin içinden çıkılamaz durumdayız. Bu noktada yetkililerden beklentimiz uzun bir süre ekmek fiyatında bir artış olmaması için üreticiye destek olmalarıdır.”