Melin DOBRAN
Esnaf ve Sanatkârlar Merkez Birliği Başkanı Kemal Altuncuoğlu, KKTC’de 30 bin esnaf ve zanaatkâr olduğunu anımsatarak, en büyük sorunlarının sosyal sigorta, ihtiyat sandığı ve vergi borçları olduğunu söyledi.
Esnafın yüzde 90’ının sosyal sigorta borcunu ödemekte zorlandığını dile getiren Altuncuoğlu, sosyal sigorta borçlarının bir an önce hükümet tarafından yeniden yapılandırılması gerektiğine dikkat çekti.
Bu yapılandırmanın 2-3 yıllık bir vadeye değil, 8-10 yıllık vadeye uzatılması gerektiğin işaret eden Altuncuoğlu şöyle dedi:
“Birçok esnafın 80 bin, 100 bin liranın üzerindeki borçların ödenebilmesi ve düzene girmesi için 8-10 yıllık bir plan proje istiyor. Hem eskisini yatırsın, hem de bununla beraber gündemdeki sigorta borçları devam etsin. İnsanlar şu anda bu sosyal sigortaların borçlarından dolayı hastanelere gidememekte ve sıkıntı yaşamaktadır. 2-3 yıllık programlarla çalışıyorlar ve bunu da yaptıkları için hiç kimse gidip kayıtlarını yapmıyor, yatırımlarını yapamıyor ve kayıt dışı kalıyorlar. Bu çok kötü bir şey... Bunun bir an evvel düzeltilmesi gerekiyor.”
“Tek taraflı olmaz”
Altuncuoğlu, en önemli konulardan bir tanesinin de Yeşil Hat Tüzüğü olduğunu belirterek, Güney Kıbrıs ile KKTC arasındaki yeşil hat tüzüğünde 170 Euro’luk bir alışveriş serbestliği olduğunu anımsattı. Altuncuoğlu şöyle devam etti:
“Şu anda bu sistem tek taraflı çalışıyor. Güneyden gelen yabancı turistler veya Rum vatandaşları, Kuzey Kıbrıs’tan hiçbir ürün alamamakta, gümrük kapılarında Rum vatandaşlarının aldığı ürünlere el konulup, gümrükte çöplere atılıyor. Bundan dolayı güneyden kuzeye alışveriş yapmak için geçişler tamamen bitmiştir. Görüşmeci dediğimiz kişilerin bunu masada ele alması lazım. Eğer bu Yeşil Hat Tüzüğü tek taraflı çalışacaksa, o zaman buna bir yerde dur demek lazım. Bunu iki taraftan da durdurmak gerektiğine inanıyorum. Böyle bir adım atılırsa, ‘Biz bunu durduruyoruz’ derlerse, tahmin ediyorum ki birkaç gün içinde de Rum hükümeti bu konuda tedbirler alıp, bu kapıları serbest bırakır.
“Milyarlarca Euro zarar görüyoruz”
Çünkü burada milyonlarca Euro’luk zarar görüyoruz. Bizim vatandaşlarımız oradan nasıl serbest alıp getiriyorlarsa, Rum vatandaşlarının da ürün alıp kendi ülkelerine götürmelerini istiyoruz. Bunun için de birçok girişim yaptık. Dışişleri Bakanı ve Cumhurbaşkanımız ile görüştük ama ne yazık ki hiçbiri bu konuya duyarlı davranmadı. Bu ülke ekonomisi çok elzem bir konudur ama ne yazık ki bu konuya hiçbiri dokunmadı bile. Biz bir an önce Yeşil Hat Tüzüğü’nün işlemesini istiyoruz. İşlemeyecekse de iki taraflı olarak yeşil hat tüzüğünün durdurulması gerekmektedir.”
“50 bin liralık limiti 100 bin liraya…”
Yaklaşık 2 yıldan beridir esnaf ve sanatkârlara 50 bin liraya kadar, yıllık yüzde 1,5 faizle kredi imkânı sağladıklarından söz eden Altuncuoğlu, onlarca insanın bu krediden yararlandığını ve yararlanmaya devam ettiğini belirtti. Ödeme vadesinin 3 yıllık olduğunu kaydeden Başkan Altuncuoğlu, 50 bin liralık limiti 100 bin liraya çıkartma çalışmaları olduğundan bahsetti.
Altuncuoğlu, “Herkes memnun kaldı. Çünkü masraf parasına kredi kullanıyorlar. 3 yıllık vadeyle kullanıyorlar. Herkes 50 bin alacak diye bir şey yok. Kimisi 30 bin, kimisi 40 bin ister. Neticede faizi çok düşük olduğu için herkes günü gününe parasını ödüyor. Geriye dönüşlerde bir sıkıntı yok. Sistemin yürümesi için en önemli etken de budur. Eğer geriye dönmezse zaten bu sistem kapanır. 2 yıldır gayet de iyi gidiyor. Biz bu krediyi sadece şahıs iş yerlerine veriyorduk ama 15 gün önce sistemi değiştirdik. Ltd. şirketler de artık bizden 50 bin liraya kadar kredi alabiliyorlar. Bu çok önemli bir açılım oldu ülkede. Çünkü bizim ülkemizdeki yapı ve sisteme göre birçok küçük iş yeri Ltd. şirket olmak zorunda. Örneğin ithalatçı belgesi alsınlar diye. Çalışmalarımızı yaptık, 15 gün önce de başlattık. Şu anda dediğim gibi Ltd. şirketler de şahsi iş yerleri gibi küçük esnaf kredilerinden artık yararlanabiliyor” şekline konuştu.
“Vatandaş kilitlenmiş durumda”
Dövizin yükselmesinin ülkede önemli bir sıkıntı olduğunu ifade eden Altuncuoğlu şu açıklamalarda bulundu:
“Bir anda yüzde 100 yükselişin, herkesin borcunun da yüzde 100 artmasına sebep oldu. Dövizin yükselmesi bizim gibi küçük ülkelere büyük sıkıntılar yaşatıyor. Ekonomimizin çok kötü olduğu bir zamandayız. İnsanlar kilitlenmiş durumda. 100 liralık borç, 200 lira oldu. İnsanlar bunu nasıl ödeyecek diye düşünüyor. Yakın bir zamanda tahmin ediyorum ki, bunu da hoş görmüyoruz ama herkes mahkemelerde soluk alacak. Çünkü bu borçlar ödenecek durumda değil. Buna bir an önce hükümetin dur deyip, bir şekilde çalışma yapması lazım.”
“Dengesizlik getiriyor”
Hükümetin yeni bir kaynak aktararak, vatandaşlara borçlarını TL ile ödettirip, kendi borçları kabul etmeleri gerektiğini söyleyen Altuncuoğlu konuşmasını şöyle tamamladı:
“Yani hükümet bir kaynak yaratacak ve bu kaynakta, ‘alın dövizdeki borcunuzu kapatın. Bana da TL olarak ödeyin’ diyen bir yapıya sahip olması lazım. Bunu da yapabileceğine inanıyoruz hükümetin. Merkez Bankası’na hükümet her zaman diyor ki, ‘Bizim milyonlarca dolar paramız var.’ O zaman bu para varsa ve orada da atıl duruyorsa, bunu değerlendirmek lazım. Bu insanları kredilendirmek lazım... Çünkü bizim ülkemizde öyle bir sıkıntı var ki ev kirası dövizle, araç alırsın dövizle, malzeme alırsın dövizle ama kazancın TL’dir. Bu da dengesizliği getiriyor. Bu yüzden hükümet bir an evvel Merkez Bankası’ndaki kaynakları kullanarak, bu insanları borçlandırırsa ve düşük faizle bir şeyler yaparlarsa, inanıyorum ki halk çok rahat eder. Vatandaşlar da bu sıkıntıdan kurtulmuş olur diye düşünüyorum.”