Ömer KADİROĞLU
Kamu maaşlarına yüzde 56 dolayında artış veren, asgari ücreti de net 6 bin 90 liradan 8 bin 600’e yükselten hükümet, diğer yandan özellikle küçük işletmelere yönelik herhangi bir destek adımı atmadı. Diyalog’a konuşan farklı sektör temsilcileri; maaşlarla birlikte vergilerin de arttığını, bu durumda işçi azaltmasına gidileceğini söyledi.
Ayakta durmakta zorlanan işletmelere destek verilmemesi nedeniyle ekonomide olumlu bir gelişme beklenmediğini, hatta iflasların artacağını belirten sektör temsilcileri “Hükümet sosyal yatırımlarda artış beklerken, bunun tam tersi olacak. Yani kayıt dışı işçi çalıştıranların sayısı artacak, sigorta kurumunun gelirleri azalacak” dedi.
***
İşletme sahipleri ne dedi?
Levent Özerdağ (Passo Ristorante Direktörü)
“İşlerimiz son zamanlarda durgun gidiyor. Hayat pahalılığı nedeniyle insanların alım gücü günden güne azalıyor. Bu noktada asgari ücretin artması doğru bir şey, hatta yapılan artış yeterli bile değil. Ancak, devletin küçük ve orta ölçekli işletmelerin hatta büyük işletmelerin bile ayakta kalabilmesi için devletin desteğine ihtiyaç var. Günün sonunda üç yıldır bir pandemi süreci yaşandı, ekonomik kriz, döviz patlaması ve devalüasyonlar yaşanıyor ancak işletmeler hiçbir şekilde ülkemizde desteklenmedi. Dünyanın her yerinde işletmeler ayakta kalsın diye devlet hibeler verdi, teşvik verdi ve piyasa ucuzlatılmaya çalışıldı. Diyorlar ki dünyada da enflasyon var, ancak dünyadaki enflasyon yüzde 8 veya 8,5 iken bizde yüzde yüz elli civarında. Bunun tek suçlusu devlet. İşletmelerin son dönemlerde maliyetleri artıyor. Asgari ücreti arttırmak çözüm değil. Tabii ki insanlar geçinmek için artış istiyor ancak devlet piyasayı ucuzlatarak halkın rahatını sağlamalı. Devlet almış olduğu vergilerde fedakârlık etmesi lazım ki piyasa ucuzlasın. Bu yapılan artışın bir ay sonra hiçbir değeri kalmayacak. O kadar kötü yönetiliyoruz ki cezasını halk çekiyor. İşletmelere vergi indirimine gidilmiyor ve borçlanmamızı söylüyorlar. Biz üç yılda borçlana borçlana ayakta kalmaya çalışıyoruz. Bu arada da borçlarımız büyüdükçe büyüyor. Hiç iyiye bir gidiş yoktur. Benim 9 personelim var ancak asgari ücretteki artış nedeniyle personel çıkarma veya küçülmeye gitme gibi bir durumu düşünmedik. Üç yıldır bel kemiğimiz olan ve iyi zamanımızda bizleri taşıyan personelimizi kötü zamanda da biz taşıyacağız ve bir şekilde bu maaşları ödeyeceğiz. Borçlanıyoruz ve maaşlarını ve sosyal haklarını ödüyoruz ancak çalışanımızdan vazgeçmiyoruz ancak kendi isteği ile işten ayrılan personelin yerine başka personel almıyoruz. İşsizlik hat safhada ve bu süreç nedeniyle işten durdurulacak kişiler de olacak, sosyal yatırımlar azalacak ve bu durum ülke açısından iyi bir durum değil çünkü, ülke güvenliği tehlikeye giriyor”
Bilgin Çevik (Pera Pırlanta Direktörü)
“İşlerimiz beklenenin altında gidiyor. Kuyumculuk sektörü yaz aylarında daha hareketli günler geçirirken yapılan zamlar nedeniyle bu yaz işlerimizde bir düşüş söz konusu. İnsanların alım güçlerini kaybetmesi işlerimizi olumsuz yönde etkiliyor. Son zamanlarda yaşanan enflasyon nedeniyle tabi ki asgari ücretin yükseltilmesi gerekiyordu ancak işverenler için bu maliyetlerin artması demek oldu. 8 bin 6 yüz lira asgari ücretin 3 bin liraya yakını, sigorta ve ihtiyat sandığı yatırımları olacak demektir. Bu da işverenin maliyetlerinin artması ve fiyatların daha da yükselmesi demek… Bu durum nedeniyle işverenler işçi çıkarma yoluna gidecektir. Piyasada bir dengenin sağlanması gerekiyor. Asgari ücretin artması ile çok çalışanım olmadığı için bir şekilde idare edeceğiz ancak büyük işletmeler ve çalışanı çok olan işletmeler ciddi sıkıntılar yaşayacaktır. Devletin bu noktada piyasayı ucuzlatacak çalışmalar yapması gerekiyordu. İşverenlerin maliyetlerinin artması ile kaçak işçi durumu da söz konusu olacak. Zaten var olan kaçak işçi çalıştırmada bir artış olacaktır. Devlet bu konuda gerekli önlemler almalıdır. Bunun beraberinde işsizliğin de artması kaçınılmaz... Yetkililerden beklentimiz maliyetleri düşürücü çalışmalar yapmaları. Devlet işverenlere katkı sağlamalıdır ki personelleri işten çıkarmadan çalışmalar devam etsin”
Derya Alp (Derya Butik Direktörü)
“İşlerimiz asgari ücrete ve kamu maaşlarının artması ile bir hareket yaşanıyor ancak bu durum suni gelişmeler. Nereden başlayıp nereye gideceğimizi bilemiyoruz. Devlet çalışanlarına bir yerlerden para bularak maaşlarını ödüyor ancak biz özel işletmeler için maliyetler her geçen gün artmaya devam ediyor. Bu durum karşısında zorluklar yaşayacağımızı düşünüyorum. Personellerimizi işten çıkarmayacağız ancak burada yapılması gereken devletin piyasayı ucuzlatacak çalışmalar yapması gerekiyordu. Asgari ücreti arttırarak veya kamu maaşlarını arttırarak bir yere varılamaz. Bu ülkede çok ciddi reformalar yapılmalıdır. Parti üstü kararlar alıp yasalar çıkartıp halka açıklamaları lazım. 1974 yılından bu güne kadar yapılan bütün hataların pandemi ile birlikte yaşananlarla halk olarak ödüyoruz. Asgari ücretteki artışla işsizliğin artacağını kendi sektörüm açısından düşünmüyorum ancak devletin boşluğu nedeniyle kaçak işçi çalıştırmalar devam edecek”
Edagül Türker Oral (Akdeniz Yaylı Yatakları Direktörü)
“İşlerimiz iyi gitmiyor ve boşa çalışıyor gibiyiz. Üretim maliyetlerimiz çok arttı, müşteri sayısı artsa bile üretim maliyetleri çok fazla arttığı için gelir gider dengesi çok değişti. Elektrik faturası 5-6 bin lira gelirken bugün 16 bin lira civarında geldi. Fatura, ham maddelerindeki fiyat artışı ve benzeri durumlar bizleri olumsuz yönde etkiliyor. Tüm bunların yanında asgari ücrete yapılan artış da işletmeleri zora sokuyor. Biz asgari ücretteki artışın olumlu yansıyacağını düşünürken pek de öyle olmadı. İnsanların alım güçleri düşmeye devam ediyor ve asgari ücretin bu rakama çıkması olumlu olmadı. Bu noktada devlet aldığı vergilerde indirimler uygulayarak, işverene destek olarak teşvikte bulunabilirler. Bunları yaparlarsa piyasada ucuzlama olacaktır. Bu asgari ücreti bizler bir şekilde ödeyeceğiz ancak bu dönemde kaçak işçi ve işsizlik sayısında bir artış olacaktır. İşverenler, maliyetleri düşürmek için ya kayıtsız işçi çalıştıracak ya da personellerini işten çıkaracaktır.”