ABD, 1 Eylül Dünya Barış Günü’nde Rumlara silah ambargosunu kaldırdı. ABD Dışişleri Bakanı Pompeo, Güney Kıbrıs lideri Nikos Anastasiadis'i arayarak ambargonun kaldırıldığını bildirdi.
Bu görüşmenin ardından ise ambargonun kaldırılması ABD'li yetkililer tarafından kamuoyuna açıklandı. Ambargonun kaldırılmasına KKTC ve Türkiye’den tepki yağdı.
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, ABD'nin Rum tarafına silah satış kısıtlamasını kaldırma kararının doğru yönde atılmış bir adım olmadığını belirtti.
Başbakan Ersin Tatar da, “Bu kararın barışa değil, Rum tarafının uzlaşmazlığına katkı sağlayacağı açıktır” dedi.
Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay ise 1 Eylül Dünya Barış Günü’nde ABD’nin Kıbrıs Rum tarafına silah ambargosunu fiilen kaldırma kararını açıklamasının bölge istikrarı ve barışı açısından bir hayal kırıklığı olduğunu söyledi.
Türkiye’den yapılan açıklamada da "ABD’nin açıkladığı karar Ada’daki iki halk arasındaki eşitliği ve dengeyi yok saymaktadır" ifadeleri yer aldı.
Anastasiadis memnun oldu
Ekathimerini haber sitesinin haberine göre, 33 yıllık silah ambargosunun kaldırılmasını bizzat ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo telefonla Güney Kıbrıs Rum yönetimi lideri Nicos Anastasiadis’i arayarak bildirdi.
Görüşmenin ardından ABD’li yetkililerin bazı Yunan gazetecilere haberi duyurduğu ifade edildi.
Haberde ambargonun kaldırılmasının sadece ölümcül olmayan silahlar için geçerli olacağı vurgulandı.
Ayrıca ambargonun şimdilik bir yıl boyunca kaldırılacağı ancak istenirse daha sonra bu sürenin uzatılabileceği belirtildi.
ABD yetkililerin Yunan basınına, ambargonun kaldırılmasının Doğu Akdeniz’deki gündemden bağımsız olduğunu ifade ettiği de haberde yer aldı.
Haberin kamuoyuna açıklanmasının ardından bir tweet atan Rum lider Anastasiadis, ambargonun kaldırılmasını memnuniyetle karşıladıklarını ifade etti.
Akıncı: Yanlış karar
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) GKRY’ye akredite Büyükelçisi Judith Gail Garber ile dün akşam bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Garber’in talebi üzerine gerçekleştirilen görüşmede, Garber, Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’ya ABD’nin savunma amaçlı silahların Rum tarafına satış kısıtlamasını 1 Ekim 2020’den 30 Eylül 2021 tarihine kadar kaldırdığı kararını iletti.
Cumhurbaşkanlığı'ndan verilen bilgiye göre, Garber telefon görüşmesinde, ABD’nin halihazırda Rum lider Nikos Anastasiadis’e alınan bu kararı ilettiğini ve kendisinin de Kıbrıs Türk tarafına bilgi vermek istediğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı Akıncı, Garber’e ABD’nin almış olduğu bu kararın Rum tarafını Kıbrıs’ta kapsamlı çözüme ulaşılması yönünde cesaretlendirmeyeceğini ve barışa hizmet etmeyeceğini, aksine Rum tarafının müzakere masasının dışında kalmasına yardımcı olacağını kaydederek, bu kararın yanlışlığını vurguladı.
Kıbrıs’ta ve Doğu Akdeniz’de silahlanma çabalarına katkı yapmak değil, diyalog ve uzlaşmaya yardımcı olmak gerektiğini vurgulayan Cumhurbaşkanı Akıncı, ABD’nin bu kararının doğru yönde atılmış bir adım olmadığını belirtti.
Tatar: KKTC asla haklarından vazgeçmeyecektir
Başbakan Ersin Tatar ise açıklamasında şunları kaydetti:
“ABD'nin Rum tarafına silah satışı kısıtlamasını 1 Ekim 2020'den 30 Eylül 2021 tarihine kadar kaldırması yanlış bir karardır. Bölgedeki Rum- Yunan tahriklerinin arttığı bir dönemde böyle bir karar alınması ABD gibi BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi bir ülkeye yakışmamıştır.
Bu kararın barışa değil, Rum tarafının uzlaşmazlığına katkı sağlayacağı açıktır. ABD'yi kınıyor, derhal bu yanlıştan dönmeye davet ediyorum. Ancak herkes şunu bilsin ki, Türkiye ve onun desteklediği KKTC asla haklarından vazgeçmeyecektir.
Yapılması gereken gerginliği artırmak değil gerçekleri görerek barış yoluna gelmektir.”
Özersay: Hayal kırıklığı
Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay da 1 Eylül Dünya Barış Günü’nde ABD’nin Kıbrıs Rum tarafına silah ambargosunu fiilen kaldırma kararını açıklamasının bölge istikrarı ve barışı açısından bir hayal kırıklığı olduğunu söyledi.
ABD’nin kararını eleştiren Özersay, “Kıbrıs sorununun çözüm çabalarını sekteye uğratmamak gerekçesiyle yürürlüğe konulan silah ambargosunu kaldırmak ne anlama geldiğini herkesin çok iyi düşünmesi gerekir. Kıbrıs Rum siyasi liderliğinin bu şekilde sırtının sürekli olarak sıvazlanması maalesef Doğu Akdeniz Bölgesi’nde tek yanlı ve haklarımızı gasp etmeye dönük tutumunda daha da ısrarcı olmasına yardımcı olacaktır” dedi.
Türkiye’den ABD’ye tepki
Türkiye, ABD’nin, Kıbrıs Rum yönetimine yönelik silah ambargosunu kaldırma kararına tepki gösterdi.
Karara ilişkin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "ABD’nin açıkladığı karar Ada’daki iki halk arasındaki eşitliği ve dengeyi yok saymaktadır" ifadeleri yer aldı.
Dışişleri Bakanlığı, ABD'nin Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) yönelik silah ambargosunu kaldırması kararına ilişkin, "Doğu Akdeniz'de gerginliğin azaltılması amacıyla çaba harcanan bir dönemde, ABD'nin bölge barış ve istikrar ortamını zehirleyen bu tür bir kararın altına imza atması müttefiklik ruhuyla da bağdaşmamaktadır" ifadesini kullandı.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, ABD'nin GKRY'ye yönelik silah ambargosunun kaldırılması yönünde açıkladığı kararın, adadaki iki halk arasındaki eşitliği ve dengeyi yok saydığı bildirildi.
Bu kararın, Kıbrıs meselesinin çözüme kavuşturulması yönündeki çabaları olumsuz etkileyeceğinin de muhakkak olduğu vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi: "Doğu Akdeniz'de gerginliğin azaltılması amacıyla çaba harcanan bir dönemde, ABD’nin bölge barış ve istikrar ortamını zehirleyen bu tür bir kararın altına imza atması müttefiklik ruhuyla da bağdaşmamaktadır. ABD'nin bu kararını gözden geçirmesini, bölgede barış ve istikrarın tesisi için mevcut çabalara destek vermesini bekliyoruz. Aksi takdirde Türkiye, garantör ülke olarak, hukuki ve tarihi sorumluluğuna uygun olacak şekilde Kıbrıs Türk halkının güvenliğini garanti altına alacak gerekli mukabil adımları kararlılıkla atacaktır."
Ambargonun tarihi
ABD, Kıbrıs’ta meydana gelen ve adada yaşayan Türklerin varlığını tehdit eden Rum ayaklanmalarının ardından Türkiye tarafından 1974’te başlatılan Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında hem Türkiye’ye hem de o zamanki adıyla Kıbrıs Cumhuriyeti’ne silah ambargosu uygulama kararı almıştı.
Türkiye’ye uygulanan silah ambargosu 1977 yılında ABD Başkanı Jimmy Carter tarafından kaldırılmıştı.
ABD, 1987 yılında bütün adayı kapsayacak şekilde yeni bir ambargo kararı almış ve bu kararla Rum çoğunlukla Türk azınlığın barışçıl şekilde adada yaşamasını tasarlamıştı.