Çiğdem AYDIN
Türkiye’de konut satışlarının Türk Lirasına çevrilmesiyle ilgili uygulama yürürlüğe girerken, KKTC’de fiyatların hala Sterlin üzerinden belirlenmesi dikkat çekiyor. Diyalog’un görüşlerine başvurduğu ekonomik örgütlerin başkanları bu konuda kesin bir değerlendirme yapılamadığını belirtirken, hükümetin karar almada geç kaldığını söylüyor.
Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz “Bana göre krizin başladığı anda hükümetin bunu yapması gerekiyordu” derken, Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk da aynı görüşü savundu. İŞAD Başkanı Dengiz Kürşat ise mevcut yasaların böylesi bir uygulamaya izin vermediğini söyledi.
Ekonomik örgütlerin, konut satışlarında TL uygulanmasına ilişkin görüşleri şöyle:
Turgay Deniz (KTTO Başkanı):
Hükümetin bunu yapmaya yetkisi var mı buna öncelikle bakmak lazım. Bana göre bu kriz daha başlamadan, kendini hissettirmeye başladığı anda yapılması gerekiyordu.
Mademki Türk parası ile maaş ödeniyor bu millete, mademki insanların geliri Türk parasıdır, her şeyin Türk parası ile endekslenmesi gerekirdi. Hükümet edenlerin o zamanlardan çıkıp açıklaması gerekiyordu; ‘bu ülkede Türk parası olarak maaşlar ödenmektedir, sterlin fiyatlar, sterlin mukaveleler, sterlin daire satışları vs… hiçbir şeyi kabul etmiyoruz…’
İnsanların geliri Türk parası, fiyatlar sterlin, kesinlikle bu insanlarda psikolojik muazzam bir etki yaratıyor. Hâlbuki Türkiye’de de aynı Türk parası kullanılıyor, orada sosyal yaşamda bizdeki gibi ciddi sıkıntılar görünmüyor. Orada yaygın olarak Türk parası kullanılıyor… Daha önce Türkiye’de özellikle kredilendirmede bu karar uygulanıyor. Mademki başka para birimine geçemiyoruz Türk parası kullanmalıyız, bunu da tam olarak yapmalıyız.
İnsanlar Türk parası ile yatıp Türk parasıyla kalkmalıdırlar ki hem demoralize olmazlar hem de yaşayabilecekleri alışveriş edebilecekleri koşullar oluşur.
Dengiz Kürşat (İŞAD Başkanı):
Uygulanabilir mi teorik olarak onu yasal zemine bakmak lazım. Böyle bir uygulamayı hayata geçirmek için bizim ülkemizin yasalarının uygun olmadığını biliyorum. Bildiğim kadarıyla 1977 yılında Anayasa Mahkemesinde alınmış bir karar vardır. Yani emsali vardır benzeri bir olayın. Kararda ‘kuru sabitleyemezsiniz ve sözleşmelere dokunamazsınız’ deniyor.
Yasal olarak benim bildiğim kadarıyla böyle bir şey yapılması mümkün değildir. Geçici bir süre, 4 aylık bir dönem için bunu yapsa bizim hükumet artısı eksisi ne olur bilemiyorum.
Şu an bunu çok iyi tahlil etmek lazım. Ben serbest piyasaya yüzde 100 inanan bir insanım piyasaların her zaman doğru yolu bulacağını inanıyorum ancak böyle bir şey yapmaya çok fazla gerek olduğunu düşünmüyorum. Serbest piyasayı serbest bırakırlarsa kendi kendini düzelteceğini düşünüyorum. Örneğin Lefkoşa merkez, Demirhan veya Alayköyü ele alalım aralardaki kiralarda ciddi bir fark var. Aradaki mesafeye baktığım zaman uzun bir mesafe yoktur. Ben olsam belediyeler ile anlaşarak otobüs koyardım ve derdim ki; ‘Lefkoşa pahalı mı git dışarda kırsalda tut evini.’ Stopaj konusunda yaptıkları önleme ise katılıyorum.
Candan Avunduk (Sanayi Odası Başkanı):
Bana göre Türk Lirasına geçmek lazım, neden olmasın. Çünkü bizim kiralarımız veya inşaat maliyetlerimizin bir kısmı dövize bağlıdır, kabul ediyorum ama dövize bağlı olmayan kısmı da çok yüksektir. Dolayısıyla fiyatlandırma yapılırken ya da maliyet çıkarılırken o günkü döviz kurunun hesaplanıp satış bedelini veya kira bedelini yüksek tutabilirler. Dolayısıyla bu uygulanabilir manevi olarak da algı olarak da toplumda olumlu sonuçları olacağını düşünüyorum.
Algı oluşur ve artık döviz kuru farkının yarattığı olumsuzluklar olmaz. Halk ne alacağını vereceğini bilir.