İbrahim DİRAN
Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Ziraat Yüksek Mühendisi Hüseyin Ķaranfiloğlu, 2024 zeytin rekoltesinin son üç yılda olduğu gibi 9-10 bin ton dolaylarında gerçekleştirdiğini belirtti.
Yıllardır zeytin üzerine yoğun çalışmalar yürüten Karanfiloğlu, konuyla ilgili TAK’a açıklamalar yaptı. Karanfiloğlu, küresel bazda da zeytin talebinin güçlü olduğunu, dünya çapında önemli bir zeytin üreticisi olan İtalya’da etkili olan hastalıktan dolayı son yıllarda talebin karşılanamadığını, özellikle Uzak Doğu’da zeytin ve zeytinyağının astronomik fiyatlara satıldığını belirtti. Karanfiloğlu, son yıllarda hastalık dolayısıyla zeytinde rekoltenin dünya çapında bir milyon ton düştüğüne dikkat çekti.
KKTC’de 2024’te de rekoltenin 2023’teki gibi 9-10 bin ton dolaylarında gerçekleştiğini ifade eden Karanfiloğlu, bunun 500 tonunun sofralık geriye kalanının da yağ olarak değerlendirildiğini anlattı.
Yirmi yıl önce rekoltenin 3-5 bin ton civarlarında olduğunu, ağaç sayısının artması ve düzenli sulamaya geçilmesiyle 2010’da 10 bin tona ulaşıldığını, 2019’da 15 bin tonla rekor kırıldığını anlatan Karanfiloğlu, sulu üretimin önemine işaret etti.
Sulu üretim şart
Sulamanın ürün miktarını artırmada çok önemli olduğuna ve bir ağacın yılda 800 litre suya ihtiyacı olduğuna işaret eden Karanfiloğlu, İskele-Karpaz bölgesinde ağaç sayısının 185 bin olmasına rağmen, en yüksek rekoltenin ilçe bazında 55 binle en az ağaca sahip Güzelyurt’ta elde edildiğini, 52 bin civarında ağaca sahip Lefke’de de rekoltenin iyi olduğunu kaydetti. Karanfiloğlu, “Modern zeytincilikte sulama şart” dedi.
Zeytin ihracatı
KKTC’de rekoltenin düşük, fiyatın da yüksek olmasından dolayı dışa yönelecek bir durum oluşmadığını kaydeden Karanfiloğlu, hatta Güney Kıbrıs’tan KKTC’ye yağ geçişi olduğunu belirtti.
Zeytinin, işlenmesi, depolanması kolay, dayanıklı bir ürün olduğunu, narenciye gibi sıkıntıları bulunmadığını kaydeden Karanfiloğlu. “Zeytin, ülkesel olarak yarışabileceğimiz bir üründür. Bu ürünler çok değildir ancak bunların başında Hellim, patates ve enginar da var. Kıbrıs enginarı Dünyanın en kaliteli enginarıdır. Enginarı işleyebilirsek Dünyanın her kesimine pazarlanabilecek yüksek kalitesi var” dedi.
KKTC’nin tescil edilmiş ilk ve tek zeytin çeşidi Ada Yerlisi hakkında bilgi veren Karanfil, 90 zeytin ağacının dahil edildiği çalışmada, ağaçların 36 karakter üzerinden değerlendirildiğini, Ada Yerlisi’nin hem sofralık hem de yağlık özelliklerinin iyi olduğunu kaydetti.
Karanfiloğlu, Ada Yerlisinin verime yatma yaşının diğer çeşitlere göre biraz geç olduğunu, 6-7’nci yılında verime yatmaya başladığını, 10’uncu yılından sonra ise diğer tüm çeşitlerden daha çok verim vermeye başladığını belirtti.
Karanfiloğlu, “Ada Yerlisi”nin toplu üretimine başladıklarını, “Hedef olarak yılda 50 bin fidan” koyduklarını söyledi.
Yağ kalitesi
Ada yerlisinin hem lezzet hem de sağlık faydalarını belirleyen temel bileşenler arasında olan antioksidan bileşeni (Fenol) değerinin de yüksek olduğunu kaydeden Karanfiloğlu, hasat dönemine bağlı olarak Fenol değerinin değiştiğini kaydetti.
Erken hasatta (yeşil halinde) yağ oranının düşük ancak Fenol değerin yüksek, geç hasatta (meyve etinin siyahlanmaya geçtiğinde) yağ oranının yüksek, Fenol değerinin düşük olduğunu anlatan Karanfiloğlu, “Zeytin siyahlanmaya geçtiğinde kalite değerleri azalamaya yağ oranı çoğalmaya başlar” dedi.
Yağ kalitesinin etmenlerinin çok olduğuna işaret eden Karanfiloğlu, yağ çıkarma sürecinde, hasattan değirmendeki işlemlere kadar her aşamanın titizlik gerektirdiğini anlattı. Karanfiloğlu, “Ada Yerlisi”nin yağ oranının yüzde 26 olduğunu da belirtti.
Küçük üreticiler ve pazarlama
Hazırlanan Zeytin ve Zeytin Ürünleri Yasasıya öngörülenin, üreticinin üretim ayağında olması, ürün pazarlamasının ise kooperatifler tarafından yapılması olduğunu kaydeden Karanfiloğlu, “‘Büyükkonuk Zeytin Üreticileri Tarım Kooperatifi’, Taş Değirmen ismiyle zeytin pazarlıyor, Kooperatif 200’ün üzerinde üreticinin ürün verdiği bir kooperatiftir. İngiltere’ye dahi ürün gönderdiler. Üreticinin ürününü kooperatife devretmesi, ürünün doğru koşullarda depolanması ve pazarlanması doğru yoldur” dedi.
Karanfiloğlu ayrıca, bazı iddiaların aksine, zeytinyağının kavurma amaçlı kullanılabilecek en sağlıklı yağ olduğunu bunun bilimsel olarak da ispatlandığını ifade etti.
Karanfiloğlu, Kızartma yağı olarak zeytinyağının yanma derecesinin diğer yağlara göre daha yüksek olduğunu, kızartma esnasında çıkan ve yağın yandığını düşündüren dumanın, yağın yanması sonucu değil de yağın içerisindeki suyun buharlaşması olduğunu anlattı.