Ömer KADİROĞLU
Corona salgınının başlamasından bu yana insanların AIDS önlemlerini ikinci plana aldığı ve bunun tehlikeli bir gelişme olduğu belirtildi. Diyalog muhabirinin, Dünya AIDS günü nedeniyle görüşlerine başvurduğu eczacılar da vatandaşlar da AIDS’e karşı koruma önlemlerinin eskisi kadar yaygın olmadığını, Corona paniğinin öne geçtiğini söyledi.
Kuzey Kıbrıs’ta 88 kişinin AIDS tedavisi gördüğü belirtilirken; Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Emre Vudalı, dünya genelindeki artışa dikkat çekti ve koruma önlemlerine dikkat edilmesini önerdi.
Diyalog’a konuşan Dr. Emre Vudalı, “HIV din, dil, etnik köken, meslek, yaş, kadın, erkek, çocuk ayrımı yapmadan herkesi etkileyebilir. HIV çağımızın hastalığıdır ve bu konuda bilgilenmek için herkese iş düşmektedir” dedi.
Ne dediler?..
Emre Vudalı (Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı)
“Virüs vücuda girdikten sonra genelde bir ay içerisinde kişide grip benzeri şikayetlere neden olur. Hiçbir belirti ve bulgu görülmeyebileceği gibi hızlı kilo kaybı, kuru öksürük, tekrarlayan ateş veya gece terlemeleri, açıklanamayan yorgunluk, büyümüş koltuk altı, kasık veya boyun lenf bezleri gibi yakınmalar ve bulgular da olabilir. HIV tanısı için herhangi bir laboratuvarda kan testi yaptırmanız yeterlidir. Tüm devlet hastanelerinde de HIV testi yapılabilmektedir. Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’nde isim vermeden de test yaptırmak mümkündür. Tek yapmanız gereken enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurmaktır. HIV, sosyal ilişkilerle, öpüşmekle, sarılmakla, aynı ortamda bulunmakla, aynı çatal – kaşığı, aynı havuzu, aynı tuvaleti kullanmakla, sivrisinek ısırmasıyla, gözle görünür miktarda kan içermedikçe tükürükle veya ter ile bulaşmaz. Kısacası düşünüldüğünün aksine, günlük sosyal ilişkiler ile bulaş olmaz. Öncelikli olarak yüksek risk gruplarının belirlenmesi ve bu gruptaki kişilerin normal toplumdaki kişilere göre daha sık test yaptırmaları gerekmektedir. Korunmasız cinsel ilişki yaşayan ve birden fazla partnerle olanlar. Damar içi ilaç bağımlılığı ve ortak enjektör kullanımı olanlar. HIV pozitif bir kişi ile ilişki yaşayanlar. Görülme sıklığı yüksek bölgelere seyahat eden ya da orada yaşayanlar. Cinsel saldırıya maruz kalanlar ve erkekler arası homoseksüel ilişki yaşayanlar risk grubundadır.”
Tahir Kıpcak (Eczacı)
“AIDS bağışıklık sistemini çökerten ve ölümle sonuçlanan virütik bir hastalıktır. Burada AIDS’ten korunmak çok önemlidir çünkü bu virüsün tedavisi yok. Bağışıklık sistemini güçlendirerek AIDS olan bir hastanın daha uzun yaşaması sağlanabilir fakat tamamen çözümü yok. Bu virüse karşı herkesin dikkat etmesi gerekiyor. Gerek cinsel yolla gerek tükürük, doktor aletlerinden bulaşabileceği için dikkat edilmesi gerekiyor. Özellikle cinsel yolla bulaşı önleyebilmek adına gençlerin daha fazla bilgilendirilmesi ve doktorlarından bu konularda destek almaları gerektiğini düşünüyorum. Cinsel yolla bulaşın en büyük koruma sağlayan ürünü kondomdur. Kondom eskiye oranla daha yaygın olarak alınmaya başlanan bir üründür. Eskiden bu konulara çok önem verilmezken dünyada çıkan hastalıklar ve virüsler sağlık açısından insanları daha duyarlı davranmaya yönlendirdi. Ekonomik darlığa rağmen kondom talebinde önemli bir artış vardır. Önceden insanlar AIDS’ten çok korkuyordu ancak şu an Coronavirüs insanları daha çok korkutuyor. Bu virüsler arttıkça dünya kuralları, bakış açıları değişti ve hijyenik yaşam biçimleri oluştu.”
Fatih Çoker
“1 Aralık Dünya AIDS günüdür. Birçok şekilde bulaşma yöntemi olan ölümle sonuçlanan bir hastalıktır ve en çok cinsel ilişki veya kan yolu ile bulaştığı biliniyor. AIDS hastalığından korunmak için hijyen ve korunmaya kesinlikle önem gösterilmelidir. Ben bir eğitimci olarak gençlerin vücutlarını tanıma konularında ve sağlık konularında yeterince bilgilendirilmediğini düşünüyorum. Gençler bu gibi konularda yeterince bilgilendirilmedikleri için gerek istenmeyen gerek küçük yaşta doğumlar yaşanıyor. Bu gibi sağlık konularında çeşitli hastalıklara neden olan deneme öğrenme yöntemi ile yaşam şeklinden gençlerin kurtarılarak daha bilinçli ve sağlıklı durumların yaratılması gerekiyor. Cinsel yolla da bulaşan bir hastalık olduğu için kişilerin kendi koruyucu önlemlerini almaları gerekiyor. Bu konuda tek eşlilik önemlidir ve kişiler tercihlerini bu yönde yapmalıdır. KKTC’de HIV virüsüne yakalanmış 88 kişi vardır. 88 küçük bir rakam olabilir ancak ülke nüfusuna göre endişe verici bir rakamdır. İnsanlar daha önce AIDS’ten çok korkuyordu ancak şu anda Coronavirüs salgını bu korku ve endişenin önüne geçmiştir.”
Ediz Ülker
“AIDS’in cinsel yolla ve kan yoluyla bulaşan bir hastalık olduğunu biliyorum. AIDS denildiğinde ilk aklıma gelen cinsel ilişki sırasında korunmak gerektiğidir. Sadece hastalık bazlı değil normal ilişkilerde de korunmak gerektiğini savunan birisiyim. Cinsel ilişkide hastalık nedeniyle tek eşlilik önemlidir ve her insanın sağlık kontrollerini düzenli olarak yaptırmalıdır. Önceden insanlar AIDS konusunda korkuyordu ancak şu anda yaşanan pandemi nedeniyle Coronavirüs korkusu AIDS korkusunun önüne geçmiştir. Covid-19 her şekilde bulaşa neden olabilen bir virüs olduğu için insanlar şu anda bu virüsten daha çok korkar oldu.”
Serhat Kalın
“1 Aralık dünya AIDS günü olduğunu biliyorum. Ülkemizde de 2020 yılında 4 olmakla birlikte 88 toplan AIDS vakası olduğu dünyada ise 38 milyon insanın bu virüse bulaştığı biliniyor. Bu virüsün en çok bilinen bulaş türü cinsel ilişki, kan ve emziren anneden bebeğe geçiş şeklidir. Bu virüsten korunma yolları vardır. Cinsel ilişkilerde kondom kullanımı veya HIV virüslü bir annenin bebeğini emzirmemesi gibi korunma yöntemleri vardır. Son dönemlerde insanlar HIV virüsünden fazla Coronavirüs’ten korkar oldu. İnsanlar HIV virüsünden bir şekilde korunabiliyor ancak Coronavirüs’ten alınan tedbirlere rağmen korunabilmek kolay olmuyor.”
Luise Makbule Schmitz
“AIDS’in vücudun immün sistemini düşüren bir virüs olduğunu biliyorum. Cinsel yolla ve dövme iğnesi gibi dezenfekte edilmesi gereken kesici delici aletlerden kan yolu ile de bulaştığını biliyorum. Bu virüsten korunmak için en başta kesici ve delici aletlerin iyice dezenfekte edilmesi veya tek kullanımlık steril malzemelerin kullanılması gerektiği ayrıca cinsel yolla da bulaştığı için kondom kullanılması gerektiğini biliyorum. Daha önce insanlar AIDS’ten çok korkuyordu ancak şu an bu virüsten daha çok insanları korkutan Coronavirüs vardır. KKTC’de toplam 88 vaka var ve bu rakam düşük de olsa çok fazla partner değiştiriyor veya kontrolsüz ortamlarda kesici delici aletlere maruz kalınırsa bu düşük rakam bile herkes için büyük bir risk olabilir.”