Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali, tüketicinin daha makul fiyatlarla patates ürününe erişimini sağlamak üzere Toprak Ürünleri Kurumu’nun (TÜK) görevlendirildiğini bildirdi.
Şahali,Toprak Ürünleri Kurumu’nun 24/2018 sayılı “Eğitim ve Sağlık Alanlarında Yapılacak Mal ve Hizmet Alımları ile Toprak Ürünleri Kurumunun Yapacağı Spot Alımlarında Kamu İhale Yasası Kurallarının, Üç Aylık Bir Süre İle Uygulanmamasına İlişkin Yasa Gücünde Kararname” kurallarına uygun olarak, alım yaparak fiyat denetimi gerçekleştirmek üzere, Türkiye'den ve/veya 3. ülkelerden ivedi patates tedariki için çalışmalarını sürdürdüğünü ifade etti.
Şahali, sosyal medya hesabından açıklama yaparak piyasadaki patates azlığı ve yüksek fiyatına açıklık getirdi.
Fiyatı toptancı artırıyor
Şahali ürün azlığı nedeniyle, toptancıların 1.20 ile 1.50 lira arasında satın aldıkları patatesleri daha yüksek bedellerle satışa sunarak, piyasadaki fiyatların oluşmasına yol açtıklarını kaydetti.
Şahali, Kamu İhale Yasası hükümlerinin yarattığı olanaksızlıklar (4milyon TL’nin altındaki ihalelere yurt dışındaki firmaların katılamaması, TÜK’ün doğrudan alım yapamaması vb.) ve TÜK’ün yeterli mali kaynağı olmaması nedeniyle, bu yüksek fiyat uygulamasına müdahalede bulunma imkanı yakalanamadığını kaydetti.
Rekolte 10 bin ton düştü
Şahali, geçen yıl patates üretici sayısı ile patates ekilen alanlar aynı olmasına karşın, sezonluk 16 bin ton rekolte beklenirken yağış azlığı ve kış mevsiminin ılıman geçmesi nedeniyle rekoltenin 6 bin ton olarak gerçekleştiğini benzer durumun Güney Kıbrıs’ta da yaşandığını kaydetti.
Halen piyasadaki patatesin ilkbahar ürünü olup Kasım 2017 – Ocak 2018 döneminde ekimi yapıldığını belirten Şahali, hasadın 2018 Nisan ve Mayıs aylarında gerçekleştiğini, üreticinin bu ürünü 1.20 ile 1.50 liraya tarlasında sattığını aktardı.
Bakan Şahali açıklamasını şöyle sürdürdü:
“2017 Kasım ayında Toprak Ürünleri Kurumu, sözleşme imzaladığı üreticilerden sadece 95 ton patates alımı yapabildi.Bu dönemde Yeşil Hat Tüzüğü hükümlerine uygun olarak Güney Kıbrıs’a satılan patates miktarı yaklaşık 539 tondur.
TÜK aldığı ürünü 1. 30 ile 2.00 lira arasında değişen fiyatlarla, sofralık olan 65 Tonu 5 torbadan fazla satılmama sınırı getirerek doğrudan tüketicilere, sanayi tipi olan ve tüketiciler tarafından tercih edilmeyen 30 tonu ise parmak patates üreten sanayi firmasına sattı.
Sözleşmelerde üreticilerin ürünlerini TÜK 'e satma zorunluluğu olmadığından, daha fazla alım yapmak mümkün olmadı. Genel teamül, satılmayan ürünün TÜK tarafından alınması olduğundan, satış zorluğu yaşamayan üretici, ürününü doğrudan pazarlamayı tercih etti.”
Yeni proje yolda
Bu yıl yapılacak sözleşmelerde ürününü TÜK' e satmayan üreticiler için yaptırım hükmü yer alacağını anlatan Şahali, yine, 2019 yılında erkenci İlkbahar ürünü patates hasadı yapabilmek için yeni ithal edilecek olan tohumluk patateslerden don tutmayan bölgelere sözleşmeli patates ekimi yaptırılmasının planlandığını vurguladı.
Bu durumun telafisi için, geçen üretim sezonundaki kayıpları da dikkate alınarak, Patates Üreticileri Kooperatifi'ne eylül ayında ithal yetkisi verildiğini ifade eden Şahali, ilk girişimde, gereken sağlık koşullarını sağlayamadığı için, ürünlerin ülkeye giremediğini, bir diğer ithalat girişiminde yine sağlık koşullarına uygunluk sağlanamadığından, ürünlerin menşeine iadesine karar verildiğini hatırlattı.
Şahali, Patates Üreticileri Kooperatifi, ithalatı zamanında gerçekleştiremediği için, Kıbrıs Türk Toptancılar Birliği'ne 400 tonluk ithalat izni verildiğini belirterek bu arada, sonbahar ürünü patatesin hasadının başladığını ancak fiyatının, maliyetler dikkate alındığında çok yüksek seyrettiğini ifade etti..