Remzi SAMAR- Hüseyin ÇİÇEK
Kuzey Kıbrıs’ta cep telefonları ile konuşmak, Türkiye’den çok daha pahalı. Yine de piyasayı ele geçiren 2 GSM şirketi, hükümetleri ikna ederek haberleşme ücretlerine zam yapabiliyor.
KKTC’de gıda maddelerinin fiyatları da Türkiye’den 2 misli daha pahalı. Diyalog muhabirlerinin yaptığı karşılaştırmaya göre; Türkiye’de 4 bağ tutarına gelen bir kilo ıspanağın fiyatı 2 lira iken KKTC’de bu rakam 8 liraya ulaşıyor. Yine Türkiye’de taze fasulyenin kilosu 4 TL iken Kıbrıs’ta 8 ile 9 lira arasında değişen fiyatlarla satılıyor.
İki ülke arasındaki fiyat dengesizliği dikkat çekerken, hükümetin bu konuda önlem almasını isteyen vatandaşlar “maaşlara zam yapılmıyor, fakat fiyatlar hep yukarı çıkıyor” diyerek, geçim sıkıntısı çektiklerini söylüyorlar.
Diyalog gazetesi, Türkiye ile Kuzey Kıbrıs’ta satışa sunulan sebze- meyve fiyatlarıyla ilgili market ve pazarlarda araştırma yaptı. Türkiye’deki vatandaşlar, Kuzey Kıbrıs’taki fiyatları duyunca şaşkınlıklarını gizleyemedi.
Vatandaşlar şikâyetçi
Hayat pahalılığının giderek arttığı Kuzey Kıbrs’ta kış aylarının da yaklaşmasıyla birlikte sebze - meyve fiyatların artışı vatandaşın cebini yakıyor. Söz konusu durum, yerli halkın yanı sıra özellikle Türkiye’den adaya farklı sebeplerden gelen öğrenci ve diğer kesim için büyük bir sıkıntı yaratıyor. Öğrenciler, buradaki hayat pahalılığından şikâyet ederken, diğer vatandaşlar da mutfak masraflarının iki katına çıktığından dert yanıyor.
Vatandaş meyve yiyemiyor
Türkiye’deki halk pazarında ve diğer marketlerde fiyat araştırması yapan Diyalog ekibi çarpıcı sonuçlar elde etti. Türkiye’de ıspanağın kilosu 2 lirayken, Kuzey Kıbrıs’ta bir bağı 2 liraya satılıyor. Yaklaşık olarak 4 bağı bir kilo eden ıspanak böylece 8 TL’ye gelmiş oluyor.
Diğer fiyatlara bakıldığında ise, Türkiye’de Fasulye fiyatları, 4 TL’iken Kuzey Kıbrıs’ta 9-10 TL arasında farklılık gösteriyor. Yine Turpun kilosunun Türkiye’de 2 TL iken Kuzey Kıbrıs’ta 6 TL’ye satılıyor.
Meyve fiyatları arasında uçurum var
Elma fiyatlarının 2 lira olduğu Türkiye’de bu meyvenin KKTC fiyatının da 4-ile 5 TL’den satılması dikkat çekiyor. Aynı fiyat uçurumu armutta da gözleniyor. Armudun Türkiye fiyatı 3 TL iken bu fiyat KKTC’de 5- 6 TL’den vatandaşın cebine yansıyor. Domates KKTC’de 4 TL iken Türkiye fiyatı 2 TL. Sivri biberin Türkiye fiyatı 3 TL, KKTC fiyatı 6 TL. Kestanenin Türkiye fiyatı 4 TL’iken KKTC’de 10 TL olması aradaki büyük farkı gözler önüne seriyor. Bu fiyat farkı diğer ürünlerde de ortaya çıkıyor.
Tavuk Türkiye’de 8, Kıbrıs’ta 20 lira
Sebze- meyve fiyatlarının yanı sıra bu uçurumun diğer yiyecek grubunda da farklılığını bariz bir şekilde gösteriyor. Orta boyutta bir tavuğun 20 liradan satıldığı Kuzey Kıbrıs’ta aynı tavuğun Türkiye fiyatı ise 8 lira olması vatandaşlar tarafından şaşkınlık yaratıyor.
Süt ürünleri el yakıyor
Fiyat değişkenliği yukarıdakilerle de sınırlı kalmıyor. Kuzey Kıbrıs’ta süt ürünlerin Türkiye ile fiyat farklılığı neredeyse iki katı olması hayat pahalılığındaki dengesizliği ortaya çıkarıyor.
Vatandaşlar, pahalılığın her alanda kendini hissettirdiğini dile getiriyor. Peynir fiyatlarına dikkat çeken bir vatandaş, Türkiye’de 8 TL’ye aldıkları aynı peyniri Kuzey Kıbrıs’ta 18 Liraya almanın bütçelerine büyük etki gösterdiğini kaydediyor.
Kuzey Kıbrıs’ta Esnaf ne dedi?
Ahmet Karademir: Gümrüğe ödenen vergilerden dolayı arada fiyat farkları olabiliyor. Türkiye’deki ürün buraya gelene kadar vergiler ile baya pahalı olabiliyor. Biz de bu şekilde satış yapmak istemiyoruz ama elimizden bir şey gelmiyor.
Zafer Gezek: Şu anda havaların henüz sıcak olması nedeni ile bir geçiş dönemi yaşamaktayız, ancak önümüzdeki dönemlerde fiyatlarda muhakkak bir düşüş olacak.
Fikri Şanlıer: Bir sürü masrafımız var, vergisi var, gümrüğü var, nakliye ücreti var, e doğal olarak bu da fiyatlara yansıyor. Aslında satış yapabileceğimiz en ucuz fiyata satış yapıyoruz, bu fiyatlar dahi esnafı ne yazık ki kurtarmıyor.
“Devlet üreticiyi desteklemiyor”
Emrah Özer: Devlet üreticiyi desteklemiyor ki... Dünya kadar elektrik parası ödüyoruz, maktu ücret ödüyoruz, gübre fiyatlarına bir türlü indirim yapılmıyor, Rum tarafında devlet, çiftçisine 400-500 Euro civarında yardım yapıyor ki insanlar dışardan alış veriş yapmasınlar, bizde ise devlet elini çiftçinin cebine atmış durumda.
Savaş Umar: Bizde işçilik masrafları çok fazla, ayrıca su sorunumuz var, gübrelerimiz oldukça pahalı, hal böyle olunca bu da fiyatlara yansıyor. Bu fiyatlar bile bizi kurtarmıyor.
Yenal Garabli (Pazarcılar Birliği Başkanı): Üretimimiz yok, gümrük vergisi ödüyoruz, diğer vergileri ödüyoruz, e doğal olarak fiyatlarda böyle oluyor. Devletin vergileri düşürmesi gerekir, halkı teşvik edici önlemler alması gerekir. Bu fiyatlarda esnafı kurtarmıyor ama esnaf yine de fiyatları daha da arttırmamak için mücadele veriyor.
Türkiye’de esnaf ne diyor;
Ayşe Gündoğdu: Kıbrıs’ta komşumuzun oğlu okuyordu. Kıbrıs’ın pahalı olduğunu söylerlerdi. Oradan aklımızda kaldı. Ama bu kadar fark olacağını tahmin etmiyorduk. Oradaki fiyatlar çok pahalıymış. Bizim fiyatlarımızın tam iki katı neredeyse… Allah yardımcınız olsun.
Huriye Gündoğdu: Bizim müşterilerimiz fiyatların pahalı olduğunu söylüyor. Demek ki oraya gelseler aç kalacaklarmış. Artık azar azar almanız gerekiyor. Geliriniz neyse ayağınızı ona göre uzatmak gerekir.
Cavit Kalkan: Türkiye’de fiyatlar normal. Belli nedenlerden dolayı zaman zaman artıyor. Ama Kuzey Kıbrıs’taki kadar yükselmiyor hiç. Orada meyve fiyatları çok pahalıymış. Burada ucuz. O yüzden Türkiye’nin kıymetini bilmemiz lazım.