Kuzey Kıbrıs’ta kanser hastalıklarında meydana gelen artış ailelerin yanı sıra Sağlık Bakanlığı’na da mali yönden ciddi sıkıntılar yaşatıyor. Bakanlık Müsteşarı Kemal Deniz Dana,“4 bin 500 Kayıtlı kanser hastası bulunuyor. İlaçlar için bu yıl harcanan para 70 milyon TL. Bu yıl 10 milyon TL eksildik” dedi.
Dana; KKTC’de kanser, kalp ve göz hastalarının gittikçe artış gösterdiğini, özellikle ilaç alımı noktasında ciddi harcamalar yapıldığına dikkat çekti.
Sağlık Giderlerinde en büyük harcamanın kanser, kalp ve göz hastalıklarında meydana geldiğini belirten Dana, Diyalog’un sorularını şöyle yanıtladı:
Soru: Hekimlerin ikinci iş yasağı hayata geçirildi fakat sorunlar bitmedi gelinen son durum hakkında bilgi verir misiniz?
Yanıt: “Mahkeme kararlarından sonra, Sağlık Bakanlığı bir çalışma yaparak Kamu Sağlık Yasası’nın 40. Maddesinin verdiği haktan faydalanarak Kamu Sağlık Hekimlerinin hastanelerde özel hasta bakma haklarının verilmesi yönünde çalışma başlattı. İlk olarak bir tüzük çıkardık ve paydaşlarla paylaştık daha sonra bir tadilat yaptık ve ikinci tüzük tadil edilerek çıkarıldı. Fiyatlandırma ile ilgili bir kararname çıkarmamız gerekiyordu bu kararnameyi de çıkardık. Ve bugün itibariyle doktorlarımız Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi pilot olarak seçildi doktorlarımız özel hasta bakmaya başladı.”
Soru: Nasıl olacak?
Yanıt: “Özel hasta bakmak isteyen hekimlerimiz Başhekimliğe başvurmuştur. Başhekimlik hastanedeki imkânları göz önünde bulundurarak 17 doktora şu anda Lefkoşa Burhan Nalbantoğlu’nda Poliklinik binasında özel hasta bakma hakkı verilmiştir. Saat 14:00’te kamu mesaisi bitiyor . Yarım saat içerisinde tertiplenecek ve saat 15:00 itibariyle de özel hasta bakılmaya başlanacak. İlk olarak 17 doktorla başladık.”
Soru: Kaç hekim Başhekimliğe özel hasta bakmak için başvuru yaptı?
Yanıt: “Tabi ki başvuran hekimlerimiz sadece Lefkoşa’da 80 hekimdir. Şu anda 17’sine alt yapı eksikliği tamamlanarak imkân veriliyor. Diğerleri için de bazı eksiklikler var onları tamamlamaya çalışıyoruz. Diğer bölgelerdeki Girne, Mağusa vs.. gibi yerlerde de başvurular var elbette oralarda da bu hafta içinde özel hastaya bakmaya başlayacak hekimlerimiz. Tabi bu çalışma ister ilk olarak bir kayıt memuru koyacaksınız, hemşire koyacaksınız, vezneye personel koyacaksınız. Bu personeller hastane personelinin kendisidir fakat ihtiyaç duyarsak dışarıdan da personel alacağız çünkü kararnamede yer işgaliyesi ve diğer hizmetlerle ilgili hekimlerden alınacak masraflar vardır. Yani özel hasta vizitesinden alınacak vergiler vardır bu hasta ile ilgili değildir tamamen hekimin alacağı ücretle alakalıdır.”
Soru: Ne kadardır belirlenen ücretler, ve şu anda 17 hekime bu olanak sağlandı bunların branşları nelerdir?
Yanıt: “Bu ücretler 80 ile 150 TL arasındadır. Ücretini vezneye yatıracaktır makbuzu ile doktora bakınacaktır. Toplanan para Gelir ve Vergi Dairesi’ne yatırılacaktır. Bunun için ayrı bir fon değil ayrı bir kalem oluşturuldu. Ay sonu itibariyle Gelir ve Vergi Dairesi vergilerini kestikten sonra kalan miktarı her doktora ödeyecektir. Örneğin, bir hekim aldığı bir hastadan aldığı ücretin gelir vergisi yüzde 32 ile yüzde 37 civarıdır, yer işgaliyesi için de yüzde 10 olarak belirlenmiştir, ortalama her özel hasta bakımından yüzde 40 civarında Gelir ve Vergi Dairesi vergi alacaktır daha sonra kalanını da hekime ödeme yapacaktır aylık olarak. Örneğin kardiyoloji, ortopedi, nöroloji, dahiliyeciler şu anda özel hasta bakıyor. Yetersiz kalındığı noktalarda özel hasta bakmak isteyen branşlar ve hekimlerle ilgili bakanlık dışarıdan özel hastanelerle ile anlaşma yapılacak. Bakanlık diyecek ki bu hastanede 15:00 ile 20:00 arasında bazı branşlarda hangileri ise görev yapacaktır diye anlaşma yapılacak. Yalnız tüm bunlar için belirtmem gerekiyor 1 yıl kadar bir geçiş sürecine ihtiyacımız vardır.”
Sağlık harcamaları
Soru: Sağlık giderleri arasında ilk sırayı kim alıyor? Kalp hastalıkları mı, kanser mi, diyabet mi? Kalp, kanser ve diyabet için yılda ne kadar para harcıyoruz. Yaklaşık rakam verebilir misiniz?
Yanıt: “Ülkemizde tüm sağlık hizmetleri Sağlık Bakanlığı tarafından verilmektedir. 354 milyon TL’lik bir bütçe ile bunu sürdürmeye çalışıyoruz. Bu rakamın 63 milyon TL si ilaçlara harcanıyor. İlaçlar içerisinde en büyük maliyet ise Kanser hastaları için kullanılmaktadır. İkinci sırada Kardiyoloji geliyor, Göz hastalıkları üçüncü sırada geliyor. Diyabet de var ama çok değildir. Yılda 70 milyon TL’ ye yakın ilaç harcamamız var. Bu yıl 10 milyon TL’de eksildik. Bunu da başka kalemden aldık. Kişi ve hasta sayısı arttı. Bir yıl önceye göre insanlar artık devlet hastanesini tercih eder konuma gelmiştir. Şu anda 4 bin 500 kayıtlı kanser hastamız vardır, Kalp ve göz hasta sayımız yurt dışı sevklerimiz de dahil 3 bin kişi bulunuyor. Toplam giderleri üçünde 40 milyon TL.”
Soru: Devletin harcadıklarının yanı sıra size göre özele, güneye veya Türkiye’ye gidenlerin harcadığı ilaç paraları size göre devletin altında mı üstünde mi?
Yanıt: “Devletin altında, zaten Güneye gidişler yok denecek kadar azdır. Türkiye’ye gidenler de devlet tarafından gönderiliyor eğer burada yapılamıyorsa ama bu durumda çok değildir. Şu anda özelden kamuya doğru bir akış vardır hastanelerin doluluk oranlarından bunu anlıyoruz.
Soru: Artan nüfusa oranla cinsel hastalıklarda ciddi atışlar olduğu söyleniyor. Sizdeki veriler ne diyor?. En fazla hangileri yaygın. Yüzlerce genç utangaçlıktan dolayı bel soğukluğu ve diğer hastalıklarda hastaneye gitmiyor, özele de para yok. Bununla için çağrınız nedir?
Yanıt: “Bu konuda çok detaya girmek istemiyorum. Doğrudur ülkemizde enfeksiyon hastalıkları artıyor. Biz bir ada ülkesiyiz Üniversiteler ülkesi olduk çok nüfuslu bir durum öne çıkıyor bu defa üçüncü ülkelerden gelen öğrenciler vardır ve geneli devlet hastanesinden hizmet alan yüzde 99’u yabancı uyruklu öğrencilerden oluşuyor. Şu anda bir rakam vermek doğru olmaz. Ama biz de ülke olarak çocuklarımıza koruyucu olarak bazı eğitimler verilmesi gerekiyor. Benim bizim vatandaşlarımıza tavsiyem sakın utanmayın bu da bir hastalıktır ve tedavi olmak için gerek ekonomik nedenlerle veya başka nedenlerle de olsa devlet hastanesini tercih etsinler diyebilirim.”