Çiğdem AYDIN
KKTC’nin turizm kenti Girne’de mülk sayısıyla birlikte bölgede ikamet edenlerin sayısında ciddi artışlar yaşanıyor. Diyalog’a konuşan Girne Belediye Başkanı Nidai Güngördü, nüfus artışına paralel olarak ihtiyaçların da arttığını belirtirken, 15 bin ton kapasiteli arıtma tesisinin yetersiz hale geldiğini söyledi.
Son 10 yıldan bu yana tesisin geliştirilmesi yönünde herhangi bir projenin hazırlanmadığını belirten Güngördü “Bizim hedefimiz arıtma tesisinin kapasitesini 80 bin tona çıkarmaktır. Bunun için de yaklaşık 7 milyon Euro gerekiyor. Ama belediye bunu yapamaz” diyerek, AB ile Türkiye’den yardım isteneceğini kaydetti.
Diyalog TV’de yayınlanan Güne Merhaba Programına katılan Nidai Güngördü, ülke turizmi için büyük önem taşıyan Girne’de yaşanan sorunlar ve çözümlerine yönelik önemli açıklamalarda bulundu.
Nidai Güngördü kendisine yöneltilen sorulara şu şekilde cevap verdi:
Soru: Girne'nin nüfusu göreve geldiğinizde kaçtı şimdi kaç?
Cevap: Devletten aldığımız katkı ve devlet kayıtlarına göre 33 bin 200 civarında olduğu söylenmektedir bilinen de budur. Fakat bilinmelidir ki şehirde sadece konutlarda 20 bin adet su sayacı vardır ve her hanede 3 kişinin kaldığı düşünülürse 60 bin kişi sadece konutlardaki 3 sayısı baz alındığında ortaya çıkar ki belli yerlerde de bu üç beşe çıkar. Sadece Girne Amerikan Üniversitesi'nde 16 bin, 17 bin kayıtlı öğrenci olduğunu biliyoruz. Günübirlik şehre iş takip etmek için gelenler, sigortalar, mahkemeler, hastane, tapu dairesi ve benzeri kamu kuruluşlarının Girne merkezde olması da ayrıca kent yaşamına kent trafiğine getirdiği artı yükler var.
Bunun yanında ordu Barış Kuvvetlerinin merkezi Girne’dedir ve tahmin ediyoruz 6 bin asker ve asker ailesi de Girne’de bizimle birlikte yaşamaktadır. Dolayısıyla çok kaba bir yaklaşımla Kıbrıs Türk Otelciler Birliği’nin otellerde kayıtlı kış aylarında 30 bin civarında aylık misafir sayısı vardır. Bu rakam yaz aylarında artar. Bana göre şehirde her gün yaz kış ayrımı yapılmaksızın 60-70 bin kişi yaşıyor. Bu nedenle hedeflediğimiz birçok projenin yapılmasını engellemez ama süreci erteler çünkü devlet katkısı bu nüfusa yeterli değil.
Soru: Kirli su arıtma tesisi günde kaç ton akıtıyor? Fazlası nereye gidiyor? Yeni yatırım ihtiyacı var mı? Varsa maliyeti nedir? Bunu nereden karşılayacaksınız?
Cevap: Arıtma tesisinin kapasitesi 15 bin tona göre dizayn edilmiştir. Bu dizaynda da şu anda yükleme fazlalığı var çünkü şehirde gelişen çok katlı binalardan bu meydana gelmiştir. Arıtma tesisinin geliştirilmesi için son 10 yılda hiçbir ciddi proje yapılmadı. Biz ilk 7 ayda arıtma tesisinin geliştirilmesi için proje hazırladık ve belediye meclisine sunduk. Toplam proje bedeli 7 milyon Euro’dur. Arıtma tesisinin kapasitesinin 80 bine göre inşa edilmesi için kendi mühendislerimiz yanında Almanya’da inşaat mühendisi kanalizasyon uzmanı danışmanımızın bize verdiği bilgiler ışığında 7 milyon Avro’ya ihtiyaç vardır. Bu elbette takdir edersiniz ki sadece belediye bütçesi ile yapılması mümkün değil, belediye bütçesi 60 milyon civarında. 21 milyonluk bir yatırımdan bahsediyoruz, dolayısıyla bunu bir kredilendirme Avrupa Birliği desteği ile veya Türkiye Cumhuriyeti desteği ile yapılması olası bir projedir. Ancak ön arıtma dediğimiz denize deşarj ettiğimiz suyun kalitesine yönelik kapasitenin geliştirilmesinde ara bir aşama olarak 650 – 700 bin Euro’dan bahsediyoruz. 2 -2 buçuk milyon TL’lik bir proje için start verdik ve projemiz hazırlanıyor. En geç yılbaşına kadar ön arıtma tesisini, arıtma tesisinin üzerinde kurup denize deşarj ettiğimiz suyun kalitesini artırma yoluna gideceğiz. Deniz suyu tahlilleri zaman zaman yapılıyor. Örneğin; Haziran’da yapılan tahliller temiz çıktı. Arıtmanın deşarj borusu 110 metre ileriye 33 metre derinlikte gitmektedir. Sahillere vuran bir kirlilik yok. Denize dökülmesi mümkün değil ama işlemlerin yavaş, biyolojik arıtmanın da dengesiz olduğu yerde oksijen dengesi kayboluyor ve bu da koku yapıyor. Bu koku sorununu ön arıtma ile çözeceğiz. Arıtmanın kapasitesini 80 bin nüfusa çıkarmanın maliyeti 7 milyon Avro, ön arıtmanın maliyeti 700 bin Avro (2 buçuk milyon TL) bu rakamı öz kaynaklarımızdan karşılayacağız.”
Soru: Konut ve işyeri sayısı nedir? Her yıl ne kadar artış yaşanıyor?
Cevap: Girne’de konut eksikliği var diyemem ancak konut fazlalığı var ve bu konut fazlalığının doğru tespit edilmesi lazım. Çünkü bizde bir de ikinci evler var, bunların dışında bir de yılın belirli zamanlarında kullanılan evler var. Şehir merkezindeki iş yerleri ebetteki yeterli olabilir. Ekonomik faaliyetlere bağlı olarak zaman zaman kapanıp açılan iş yerleri var ama dükkân sıkıntısı yok. Bu bir plan meselesidir. 20 yıllık bir imar planı çıkaracağız ve sık sık revize edilmemesi gerektiğini de ifade etmeliyim. Konutlar konusunda şehir plancıları diyor ki ‘kentte yeni konuta ihtiyaç var mı ki yeni inşaat izinleri veriyorsunuz?’ Sorunuza bakacak olursak; evet bu şehirde yeni konut ihtiyacı yok çünkü çok miktarda ikinci ev ve boş ev var. Verdiğimiz izin olarak, 7 ile 10 kat arasında yaklaşık 100 dosyamız bulunuyor ama hepsi 10 kat değil. 7, 8, 9 kat olarak düşünülsün, hepsi 10 katlı değil bunların. Eğer 10 katlı ise izin almış, başlamış veya başlamamış 50 adet dosyamız var. Toplamı 5 katlıları dahi sayarsanız 181 dosyamız var 2010 yılı Mayıs ayından buraya kadar. En çok yoğunluk 7 katlardadır çünkü mahalle arasında da geçmişte 7 kat izni verildi. Bizim yaptığımız düzenlemede ise 5 katlı olmuştur.”
Soru: Turistik bir kent olarak yollar yeterli mi? Yeterince temizlik ve yeşillik olduğuna inanır mısınız?
Cevap: Tabi ki bizde en büyük sorun yolların genişlikleri. Zamanında kent planlanırken genel olarak yollar 30 ve 36 ayak olarak planlandı ve buna kaldırımlar da dahil edildi. Bilimsel olarak bakarsak asfalt dediğimiz kısım 10 metre, diğer kenarları da kaldırımlar da 5 ile 8 ayak olur. Kent planlanırken bir turizm kasabasında olması gerekenlerin ilki de çok geniş kaldırımların olmasıdır. Bunun yanında yürüyüş yerlerinin olması, geniş yeşil alanların olması gerekir ve bunları da başkalarının yapmasından beklememek gerekiyor. Bu nedenledir ki biz emirnamelerde yeşil alanların kısıtlanmasına değil, kamuya devredilecek yeşil alanların çoğaltılmasından yanayız. Bu belediye meclisi döneminde biz çok önemli adımlar attık. Zeytinlik köy merkezini Girne Astro dediğimiz tarafa bağlamayı hedefledik ve diğer civar köyleri de merkeze bağladık. Tüm bunları yapmak için de belediye öz bütçesinden 1 milyon TL harcamayı göze aldık. Aynı zamanda Kervansaray Merit Otel çıkışından merkeze doğru önce birinci etap Karaoğlanoğlu sonuna doğru, ikinci etapta da Girne merkeze doğru bütün kaldırımları engelli standartlarına uygun olarak düzenlemek istiyoruz.
Soru: Anamur suyu kente ulaştı mı? Değilse ne zaman? İhtiyacınız ne kadar?
Cevap: Henüz Girne’ye ulaşmadı. Belediye meclisi bize yetki verdi, biz Tarım Bakanlığı’nda gerekli imzaları attık, sözleşmeye dahil olduk. Ancak bizim bölgemizde pompa istasyonlarına gerek olduğu için pompa istasyonlarının başına gelmesi gereken elektrik akımlarında KIB-TEK kontrolünde çok ciddi şekilde çalışmalar devam ediyor. En erken zamanda özel şirketle elektrik kurumu tamamladıktan sonra Girne’ye de su test maksatlı verilmeye başlanacak. Resmi bilgi yok ama 10 Eylül’e kadar kentin geneline olmasa bile merkeze büyük oranda deneme çalışmaları başlayacak. Borularla ilgili bir sorunumuz olacağını düşünmüyorum. Merkezde ana hatlarda sıkıntı yok ancak apartman ve konut girişlerinde müteahhitler tarafından doğru boru kullanılmamışsa sıkıntı olabilir. Ozanköy ve Edremit’te eskimiş su borularımızı yenilemiş olmamıza rağmen bazı sokaklarda basınçla ilgili bazı sıkıntılar yaşayabiliriz. Yıllık 5 milyon ton, aylık da 400 bin ton kullanıma ihtiyacımız vardır. Yaz aylarında şehirde belli yüksek noktalar hariç büyük bir su sıkıntısı yaşanmıyor. Bazı siteler ve binalar da su geldikten sonra kendi iç teçhizatlarını düzenlemeleri gerekecek, çünkü müteahhit boru çapını doğru şekilde yapmadıysa o bölgeler su kesintisiz gelse de sorunları devam edecek. Suyun ton fiyatı konutlarda 5 TL, iş yeri olanlarda da 6 TL olacağını tahmin ediyorum. Tüm bunlar geçiş süreci ile ilgilidir. Geçiş süreci sonunda TC ve KKTC arasında imzalanan portalde özelleştirme söz konusu olursa buna karşı çıkacağım. Biz istiyoruz ki bu süreç hep devam etsin.