Suna ERDEN
Kuzeyde malları bulunan Rum vatandaşlarının mülk sorunlarını çözmek için 2006’da kurulan Taşınmaz Mal Komisyonu’na (TMK) son 15 buçuk yılda 6 bin 853 başvuru yapıldı. Bu başvurulardan sadece bin 268’iyle ilgili karar verildi.
Geriye kalan 5 bin 585 başvuru ise sonuçlanmayı bekliyor. Başvurulardan 337’i Maraş’la ilgili talepler olurken, geriye kalanların tümü ülke genelinde malları bulunan Rumları kapsıyor.
Diyalog’a konuşan Taşınmaz Mal Komisyonu Başkanı Ayfer Said Erkmen, sonuçlanmış başvurular için 318 milyon 197 bin 662 Sterlin tazminata karar verildiğini söyledi. Erkmen, bu tutarın 200 milyon sterlinlik kısmının ödendiğini açıkladı.
Erkmen, geriye kalan meblağdan 10 milyon sterlin tutarındaki kısmında geçtiğimiz ay itibariyle ödenmeye başladığını söyledi.
Erkmen, bazı davaların yıllar sürdüğünü, bazı başvuruların ise 3 ayda karara bağlandığını, bürokratik işlemlerin çok uzun sürdüğünü ifade ederek, şöyle dedi:
Komisyon 2006 yılında kuruldu ancak yoğun başvurular Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 2010 yılında (AİHM) bizi tanımasıyla arttı. 2010 yılı öncesi 150-200 civarında başvuru vardı. Ancak 2010’dan sonra 3 yıl içerisinde başvurular 5 bini aştı.
Yoğunluk oldu ancak biz eksikliklerden dolayı tam randımanlı çalışamadık. Personel eksiklikleri oldu. Seçimler nedeniyle beklemeler yaşandı. Ayrıca biz İçişleri Bakanlığı, Tapu Dairesi, İskân Dairesi, mahkemelerle iş yürütüyoruz. Bu kurumlardan talep ettiğimiz belge veya işlemlerde de çok gecikmeler oluyor. Mesela savcılıktan görüş istiyorduk ama kolay kolay alamıyorduk. 2 yıl önce bize 4 savcı verdiler ve bu açından işler kolaylaştı.
Mesela halen personel sorunumuz var. Yunanca tercümanlar vardı, devlette öğretmen oldular ve işi bıraktılar. Onların yerine elaman istedik. Yıllar oldu bize Yunanca tercüman vermediler. Çalmadık kapı bırakmadık.
Personel alımı için 3 senedir uğraşıyorum, başvuru sahiplerini dinlemek için Yunanca tercüman gerekiyor diyorum ama komisyonun bu istediği göz ardı ediliyor.
Bana göre komisyonun önemi idrak edilmedi. Altın tepside sunulmuş bir fırsattır bu…
Bunun yanı sıra başvuru sahipleri de aksaklıklara neden oluyor. Ya toplantılara katılmıyor ya da istenen belgeleri getirmiyor. Pandemi sürecinde de kapılar kapalıydı. Bireysel olarak kimse gelemedi. Avukatları aracılığıyla başvuru görüşmeleri sürdü. Bazı yeni başvurular da yapıldı.
Birçok etkenden dolayı karar almada sorunlar çıkabiliyor.
90 dava ertelendi
Komisyonun görevinin sadece karar almak olduğunu, mali kısmın Maliye Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı’nın ukdesinde olduğunu ifade eden Erkmen, “Bazıları tazminat istiyor, bazıları malını takas yapma niyetinde oluyor. Duruma göre karar veriyoruz ve mali yönüne karışmıyoruz” dedi.
Erkmen, başvurularla ilgili en son 20 Nisan 2021 tarihinde karar aldıklarını belirtti.
Erkmen, “Komisyonun görev süresi 22 Nisan 2021’de doldu. Temmuz’da yeniden oluşum olacak.
O zamana kadar faaliyetlerine ara verdi. Bu nedenle hazır olan 90 dava ertelendi” dedi.
Maraş çözümsüz
Erkmen, komisyona yapılan başvurulardan 337’sinin Maraş ile ilgili olduğunu ifade etti. Erkmen şunları söyledi:
2012 yılından beri Maraş’la ilgili başvuru alıyoruz. Şimdiye kadar 337 kişi başvurdu. Kimisi malını, kimisi tazminat istiyor. Kimisi de hem tazminat talep ediyor hem de malını istiyor. Başvurulardan sadece bir tanesi takas talep etti. Ancak Maraş’la ilgili hiç karar almadık. Ne savcılığın ne de İçişleri Bakanlığı’nın görüşü var. Ayrıca Maraş’la ilgili Güvenlik Konseyi’nin almış olduğu kararlar mevcut. O yüzden Maraş’la ilgili başvurulara bir şey yapamıyoruz.
Erkmen, geriye kalan 5 bin 585 başvurunun sonuçlanması halinde tazmin için milyar sterlin tutarında bir kaynak gerekeceğini sözlerine ekledi.
2006’da faaliyete geçti
Taşınmaz Mal Komisyonu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Xenides-Arestis v. Turkey davasında verdiği hükümler uyarınca, Taşınmaz Mal Yasası (67/2005 sayılı Yasa) tahtında kuruldu.
17 Mart 2006’da faaliyete geçen komisyon, Kuzey Kıbrıs'ta bulunan mallarla ilgili talepler için etkin bir iç hukuk yolu oluşturmak amacıyla faaliyet yürütüyor.