Çiğdem AYDIN
Vergi, fon ve diğer masraflardan yakınan ikinci el araç satıcıları, son zamanlarda dövizdeki artış nedeniyle işlerin tamamen durmasından yakınıyor. Ülke genelinde 2 binden fazla ikinci el aracın bulunduğunu belirten galericiler, piyasa değerinin yaklaşık 3 milyon sterlini bulduğunu belirtirken “gözümüzün önünde büyük bir servet var ama biz bunu kullanamıyoruz” diyor.
Diyalog muhabirine konuşan İkinci El Motorlu Araç Satıcıları Birliği Başkanı Fırat Serhat,
kayıtlı 2 bin civarındaki ikinci el motorlu araçların yaklaşık 700 tanesinin gümrüğünün ödendiğini belirtirken, araçların 500-600 adetinin lüks sınıfında, geriye kalanların ise çift kabin ve ekonomik salon olduğunu kaydetti.
Döviz en büyük sorun
Ekonomik koşullardan dolayı araçların satılamadığını dile getiren Fırat Serhat, “En büyük sorunlardan biri döviz kurlarının artışı ve istikrarsızlığıdır. Türk Lirası’nın giderek değer kaybetmesi sektörü zor durumda bırakan en büyük etkenler biri” dedi.
İkinci el araç sektörün zor durumda olduğunu belirten Serhat, ikinci el araçlarda satılamayan bir çok araç olduğunu, 2008 yılında dönemim hükümetinin geçirdiği bir yasal düzenlemeyle birlikte sektörün sıkıntılı bir sürece girdiğini söyledi.
İkinci el otomobil satan galericiler de, yapılan zamlar nedeniyle batma noktasına geldiklerini belirtirken, hükümetin fonlarla ilgili yeni bir düzenleme yapmasını istiyor.
Galericiler ne dedi?
Turgay Elsalıcı:
“İkinci araçların satışı sıfırlara nazaran oldukça zayıf. Geçmiş yıllara oranla her geçen yıl satışlarımız azalıyor.Gümrük ve fonlar ciddi oranda bizi etkiliyor. Örneğin İngiltere veya Japonya’dan alınan bir araç için, alış fiyatından da fazla gümrük ve fon ödüyoruz. Mesela Japonya’dan aldığınız bir aracın yol harcı ve fonlarıyla birlikte yaklaşık dört bin, beş bin sterline yakın devlete vergi veriyorsunuz, bu defa alabileceğin en ucuz araç zaten dört bin, beş bin, yol harcıyla birlikte maliyeti dokuz bin sterline çıkıyor ve bu durum sıfır araç satan yerlerle rekabet edebilmemizi güçleştiriyor.
Sıfırlarla rekabet ediyoruz
Sıfır aracın fiyatları da ortalama aynı olunca, ikinci el pazarı ne yazık ki tamamen kısıtlanıyor. Sıfır araçlarla rekabet etmeye çalışıyoruz bu da bizi batma noktasına getiriyor. Her aracın kendi modeline ve galerilerin belirttiği faturalara göre gümrük ödüyoruz. Gümrükçüler kendi kitaplarına göre değerlendirme yapıyor. Alış değerinden değil gümrükçülerin ellerindeki kitapta belirtilen araç değerleri göz önünde tutuyor, bir standart yok. Daha önceki yıllarda 100 araç ithal ediyordum, şimdi yılda 20 araç getiriyorum. Kazansam neden getirmeyim?
Kazanmadan ödüyoruz
Son olarak uygulamaya giren fonlar ve vergiler bizim sektörü bitirdi. Ayrıca galeride duran ve satılmamış araçların da bizler ruhsatlarını çıkarıyoruz Oleybet hiç kazanmadan veriyoruz yani anlayacağınız. Benim iki galerim var ikisinde toplam ikinci el araçların hepsini bugün satsam üç yüz bin strelin kazanırım, devletse üç yüz bin mal değeri üzerinden yüzde yirmi kazanç vergisi istiyor. Yani satmasan da bu vergiyi ödüyorsunuz. Her sattığımız araç üzerinden yüzde yirmi de KDV ödüyoruz. Zarar ettiğimiz, satılmayan her aracın da ruhsatlarını devlete ödemeye devam ediyoruz. Hükümetten beklentim en azından galeriye giren bir aracın satılana kadar ruhsatlarını dondurmasıdır. Belki bir nebze biz de nefes alırız.”
Hüseyin Dümenci: Satışlar çok kötü
“İkinci el araç satışları çok kötü. Ülkede yaşanan genel bir ekonomik kriz var, dövizin de yükselmesiyle bereber maliyetlerimiz yükseldi. İkinci el araçların Katma Değer Vergileri’nin (KDV), gümrüklerinin ve stopajlarının yüksek oluşu bizi çok etkiledi. Şu anda piyasada sıfır Avrupa araçlarının fiyatları artık bizim ikinci el araçlardan daha uygundur. Bunun sebebi ikinci el araçlarının vergilerinin çok yüksek oluşudur. İkinci el bir aracın modeline göre sadece vergileri 12 bin sterlini buluyorken, muadili olan sıfır bir aracın vergileri yedi bin sterlinde kalıyor, haliyle biz o aracı kaça satabiliriz sizce?
Fon kararı bizi piyasadan sildi
2008 yılında dönemin hükümetinin aldığı fon kararları ne yazık ki bizi piyasadan silme operasyonuydu ve bugüne kadar da hiç bir hükümetin bu yanlışı düzeltmemiş olmasını, yok etme operasyonu olarak değerlendiriyorum. 2008 yılından önce vergiler daha düşüktü, iki bin – üç bin sterline yakın vergiler zamlanmıştır. Daha önce iki yaşındaki bir aracı 2004-2005 yıllarında ithal ettiğinizde aracı alım ve vergilerinin de tam olarak ödenmesiyle beraber aracı piyasaya satış bedeli yedi bin, yedi bin beş yüz sterlindi. Şu anda ikinci el araçların muadili olan sıfır araçlarla fiyatlar hemen hemen aynı oldu.
60 tane araç var elimde
Şu anda altmış tane gümrüğü ödenmemiş antre depomda hazır bekleyen aracım var, bazıları da üç, dört yıldır bekliyor. Önceki yıllarda aylık ortalama satışım 12-13 araçtı, 2012’de aylık iki araç sattım 2013’de ortalama aylık üç araç satabildim. Yani bir yılda ortalama 38 araç satabilyorum. Hükümetten KDV oranını uygun bir orana çekmesini bekliyorum, yüzde yirmi KDV bizim için çok fazla. İkinci el araçla, yeni aracın fiyatı aynı olur mu hiç, olmaz ama yüzde yirmilik KDV oranıyla oluyor işte.”
Mustafa Angay: Araç satmak mucize oldu
“İkinci el araç satmak neredeyse mucize oldu. Fakat sadece bizim sektörde değil ülke genelinde bir ekonomik daralma olduğunu görüyorum. Ciddi sıkıntılarımız var. 2008 yılından beridir her gün kötüye giden bir sektörün içinde yaşıyoruz. İkinci el araç satışında fonlar, vergiler, stopajlar çok yüksek. Japoya’dan ithal edeceğiniz bir araç düşünün, üç yaşındaki bir aracın vergileri araç fiyatı kadardır.
Esas sorunumuz fonlardır. Şu anda on tane aracım var ve bir yıldır da araç ithal etmiyorum, elimdekileri tüketmeye çalışıyorum. Geçmiş yıllarda maksimum otuz araba satıyordum, şimdi ayda on araç satsam öper anlıma koyarım. Sıfır araç satış piyasasında dahi bir durgunluk var, özellikle yeni yıla yakın zamanlarda araç satışları geçmiş yıllarda daha fazla olurdu şimdi ne yazık ki böyle bir şey olmadı.
Çözüm hükümettedir. Ya fonlar düşürülecek ya da ekonomiyle ilgili genel bir çözüm yolu bulmalılar. Kaç yıldır maaşlara artış olmadığı gibi sektörler arasında ciddi bir durgunluk var.”
Mehmet Küçük: Fon ve vergiler çok yüksek
“İkinci el araç satışlarımızda ciddi sorunlar yaşıyoruz. Fon ve vergiler çok yüksektir. Ülke genelinde yaşanan ekonomik kriz nedeniyle halkın alım gücü düştü. Hedeflediğimiz satışlardan çok uzağız. Aylık dört, beş tane araç satmam gerekiyor, çalışanların aylık masraflarını karşılayabilmek için, içine araba almadan satmak gerekiyor. En büyük sorunumuz fonlar, ikinci en büyük sorunumuz ise dövizin yükselmesi ve maaşlarda paralel artışın olmamasıdır.
Bireysel satıcılar zarar veriyor
İkinci el araç satıyoruz ama galerilerin faturalı satış yapmasına rağmen, bireysel satıcılar ne yazık ki bizlere rakip oluyor. Adam gider koyar arabasını ulu orta bir yere üzerine de satılık yazar, satar ne vergi verir ne dükkan kirası ne de personel gideri var ve bunu yapanlar azımsanacak gibi değil. Bireysel satıcılar kişiden kişiye satarak arada hiç gözükmeden haksız bir rekabet yaratıyor. Bu şekilde devletin kasasından da ciddi bir vergi kaçmış oluyor. Devlet galerileri ikinci el araçları adına alması için zorunlu kılıyor, ben adıma alırken vergi ödüyorum, satarken de vergi ödüyorum. Bana göre bu bizim rekabet gücümüzü kayıtsızlar karşısında sıfıra düşüyor.”