Aristovolos Yoannidis isimli Rum hukukçu Güney Kıbrıs’taki Fileleftheros Gazetesi’nde yayımlanan makalesinde, Rum tarafının, Kıbrıs Türk tarafına hiçbir karşılık da almadan verdiği en acı tavizin iki bölgelilik mantığını, Kıbrıs sorununun temel çözüm parametrelerinden biri olarak kabul etmesi olduğunu iddia etti.
“Bu tavizin, Kıbrıs Türk tarafının 1975’ten beridir iki bölgelilik mantığına yaptığı yorumun bilinmesine rağmen verildiğini” belirten gazete, bu mantığı ise şu cümlelerle izah etti: “Çözüm iki kurucu devlet modeline dayanacak. Bu kurucu devletler, egemen devletlerin bütün temel bileşenlerine sahip olacak ve Kıbrıs sorununa bulunacak bir çözüm çerçevesinde, kısıtlı ve peşinen tayin edilmiş bir miktar yetkilerini, merkezi erke katılanlar arasında birlikte karar verilmesiyle işleyecek merkezi ortaklık idaresine verecekler.”
Annan Planı zemin
Yoannidis, BM’nin 1990 ve 1992’de benimsediği iki bölgelilik mantığını benimsediğini, Rum yönetiminin de BM’nin temel taşı iki bölgelilik olan “Gali Fikirler Demeti” ve “Annan Planı”nı, müzakerelere zemin olarak kabul ettiğini vurguladı. Yoannidis, tarihi sürece yer verdiği makalesinde Eroğlu-Anastasiadis ortak açıklamasının da bu 40 yıllık sürecin sonucu olarak görülmesi gerektiğini belirterek, özetle şöyle devam etti:
“Başkan Anastasiadis bu ortak açıklama metnini daha öteki taraf cevap vermeden kabul etti ve itiraza cüret edenlere ucuz vatanperverlik dersi de vererek yeni ‘gurur’ başarısı için bayram yaptı. Söz konusu belge, derinlemesine incelendiğinde, Kıbrıslı Rumların temel çıkarlarını tesis etmemekle kalmayıp iki bölgelilikle ilgili Türk algısını tamamlayıp güçlendirdiği, böylece ilelebet BM’nin ve Kıbrıs sorununa ilgi gösteren herkesin önünde kalmasına katkı sağladı.”
Türkler isterse ayrılacak
Makalenin “Kıbrıslı Türklere Ayrılma Hakkı Veriliyor... Alternatif Türk Seçenekleri” başlığıyla ayrılan bölümünde ise egemenlikle ilgili kabul edilen ifadenin temel dezavantajlar içerdiği, egemenliğin Kıbrıslı Rumlardan ve Kıbrıslı Türklerden eşit olarak kaynaklanacağı ifadesinin kabulünün Kıbrıslı Türklere, gelecekte ve hatta müzakereler arzu ettikleri çözümle sonuçlanmazsa yakın gelecekte Ortak Açıklamayı kullanarak ayrılma hakkı elde ettiklerini iddia hakkı verdiği kaydedildi.
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun müzakerelerin başarısız olması halinde iki devlet kurulmasından başka alternatif çözüm kalmayacağı açıklaması da hatırlatılan makalede özetle şu vurgular da yapıldı:
“BM anayasasıyla ilgili ifade egemenliğin iç değil dış yönünü kapsıyor görünüyor. BM anayasasının egemenlik mantığıyla ana ifadesi madde 2(1)’de saptanıyor. Burada BM üyesi ülkelerin ‘egemen eşitliklerinden’ söz ediliyor, bu da devletlerin özellikle BM çerçevesi içerisinde, uluslararası ilişkilerindeki eşitliklerine göndermede bulunuyor. Bu unsurlar, bu ifadenin sadece egemenliğin dış yönünü kapsadığı görüşünü kuvvetlendiriyor. Aksine iç egemenlik şu noktalarda kısıtlanıyor: a) artık yetkilerin ‘oluşturucu’ devletçiklere verilmesinin tanınması, b) bugüne kadarki tezimiz olan ‘federal birlik’ terimi yerine her bir devletçiğin ‘oluşturucu’ mantığının kabulü, c) federal (merkezi) devlet ile devletçiklerin yetkilerinin kesin ayrılması ve federal ve yerel yasalar arasında eşitlik.
Ortak açıklamada iki bölgeliliğin manasının izahından kaçınılıyor. Dolayısıyla son 25 yıldır bize musallat olan sorunlu terim, çözüm için temel yönlendirici ilke olarak müzakere masasında kalıyor. Bu ihmal çok önemlidir çünkü Türk tarafına, Kıbrıs sorununun çeşitli yönlerinin müzakeresi sırasında kendi yorumunu katma olanağı verecek. Örneğin mülkiyette Türk tarafı, iki bölgelilikten dolayı Kıbrıs Türk idaresin altındaki bölgede bulunan gayrı menkulün Kıbrıslı Türklere ait olması gerektiğini söyleyerek, Kıbrıslı Rum mal sahiplerinin mülkiyet haklarına önemli ölçüde kısıtlama, Kıbrıs Türk daresi altındaki bölgede yerleşme hakkına sahip olacakların sayısına bir oran getirebilecek”