Kıbrıs şartlarında kuraklığa ve zararlılara direnci yüksek, erkenci, sap ve arpa verimi yüksek iki arpa çeşidinin ekimine, 2020’den itibaren başlanabilecek.
Söz konusu iki arpa çeşidi, Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü ile Türkiye Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün 5 yıllık deneme ve inceleme çalışmaları sonunda belirlendi. İki tür de tescil için Türkiye’ye gönderildi.
Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Müdürü Cem Karaca, TAK’a yaptığı açıklamada, 5 yılın dördü kurak geçen Kuzey Kıbrıs’ta, çiftçilere kuraklığa dayanıklı, erkenci, sap ve arpa verimi yüksek, en çok karşılaşılan arpa yaprak lekesi zararlısına karşı direnci yüksek türler bulup geliştirerek sunmak amacıyla çalışmaların sürdürüldüğünü kaydetti.
Ülke iklimine en uygun arpa tohumunu bulma veya üretme çalışmaları, Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü ile Türkiye Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne (TAGEM’e) bağlı Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü işbirliğinde Güzelyurt ve Mesarya bölgesinde yürütülüyor.
475 adaydan ikisi
Çalışmalar için devamlı olarak KKTC’ye gelen Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nden arpa ıslahçısı İsmail Sayim, İç Anadolu’daki tahıl arazilerinin yüzde 92’sinin Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen 19 çeşit arpa tohumuyla ekildiğini belirtti.
Sayim, KKTC’deki çalışmalarda, yerli ve Türkiye’den, kuraklığa dayanıklı toplam 475 çeşit adayın kullanıldığını, ilk ekimin 2013’te yapıldığını, ardından adaya adaptasyon gösteren çeşit adaylarının önce 200 ardından da 30’a düşürülüp üç bölgede denemeye alındığını, sonuçta da aranan özelliklere en çok uyan iki tanesinin tescile gönderildiğini anlattı.
2020’de çiftçilere verilecek
Sayim, tescil işleminin 2020’de tamamlanacağını, tescile verilen arpa çeşitlerinin, tohumluk üretimine bu yıl başlanacağını ve Kasım 2020’de çiftçilere toplu arpa satılabileceğini söyledi.
İki kurum, Kıbrıs şartlarında kuraklığa ve zararlılara direnci daha da yüksek, daha erkenci, sap ve arpa verimi daha yüksek çeşitler geliştirilmesi için melezleme çalışmalarını da sürdürülüyor.
Çalışmalar kapsamında 2014’te, çok hassas bir süreç olan, arpanın püsküllerinin (polenlerinin) tek tek sökülüp yerlerine başka çeşit arpanın püsküllerinin yerleştirilmesini içeren melezleme çalışması başlattıklarını belirten Sayim, melezlemede en kurak ve en verimli çeşitlerin kullanıldığını bu çalışmaların üçüncü yılında olduğunu ve Mayıs 2019’da elde edilecek hasattan seleksiyon yapılacağını belirtti.
Melezleme çalışmalarında, her yıl 70-80 kombinasyon yapılıyor. Diğer bir deyişle, 70-80 başağa farklı özelliğe sahip arpanın polenleri yerleştiriliyor. Sayim, amaçlarının her yıl yüksek özellikli iki çeşit adayını tescile göndermek olduğunu söyledi.
Verimde fark var
Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nden Namuk Ergün de denemesi yapılan hat ve çeşitlerden elde edilen verimlere dikkat çekti.
Çalışmalarda öne çıkan çeşitleri Kıbrıs’ta yaygın kullanılan Atenais, Gidriya, Dimitria ve Akhisar türü arpalarla kıyasladıklarını anlatan Ergün, ortalama dekar başına verimin tescile gönderilen arpanın 390-400 kilo iken Galopsi 350 Atenais’in ise 290 kilo olduğunu ifade etti.
Suriye’den de tohum getirildi