Kuzey Kıbrıs’ta1970’lerin son yıllarından 1995’e kadar 500 dönümlük alana yer fıstığı ekilirken, günümüzde bu 2-3 dönümlere düştü. Geçmiş yıllarda birçok ailenin geçim kaynağı olan yer fıstığı üretiminin yeniden artırılması için harekete geçildi.
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Dursun Oğuz, eskiden ülkede yetiştirilen ancak maliyetlerden dolayı artık üretilmeyen fıstık ve susam gibi tarımsal ürünlerin yeniden üretilmesinin ekonomik karşılığı olup olmadığı konusunda çalışmalar yürüttüklerini açıkladı.
Bakan Oğuz, TAK’a yaptığı açıklamada, 1996 yılında fıstık ekilen alanın 400 dönümü Güzelyurt bölgesinde olmak üzere 505 dönüm olduğunu, ancak işçilik maliyetinin yüksek olması, mekanizasyona geçilememesinden dolayı üreticilerin üretimden çekildiğini ifade etti.
Bakanlık olarak alternatif tarımsal ürünler üzerinde durduklarını belirten Oğuz, pipo tütününün de döviz getiren bir ürün olduğunu, 60 tonluk talebi karşılamak için geçmiş yıllarda Lübnan’dan 35 ton tütün ithal edip özel bir işlemden geçirdikten sonra ABD’ye ihraç edildiğini ancak bu yıl ihraç edilen 30 tonun da ülkede üretildiğini vurguladı.
Oğuz, üretiminin uygun olup olmadığı üzerine çalışmalar yaptıkları ürünler arasında tütün, nohut, mercimek, susam, fıstık ve tane mısırın bulunduğunu kaydetti.
Bugün tamamı ithal edilen ürünlerden susamın da bir zamanlar Karpaz bölgesinin ürünü olduğunu belirten Oğuz, “Yeniden üretebilir miyiz, bunun hesaplarını yapıyoruz, üreticiyi teşvik için nasıl destekleyebiliriz bunlara bakacağız” dedi.
Üretim, alım garantili olacak
Dursun Oğuz, çalışmalarda ekimi mantıklı bulunursa, alım garantili sözleşmeli ekim yaptırılacağını vurguladı. Alım garantisi ve teşviklerin üretimde önemli olduğunu kaydeden Oğuz, tütünde üretici ürününe ne fiyat alacağını biliyordu çünkü alım garantiliydi” dedi.
Benzer çalışmanın fıstık için de yapılacağını kaydeden Oğuz, “Kendi ihtiyacımız karşılamamız durumunda dışarıya para gitmez, ancak bunu görmek için fiyat çalışması yapılacak” dedi.
Alternatif ürünler için devletin sunacağı teşviklerin farklı olabileceğini de belirten Oğuz, bunun ekipman, banka kredisine erişim kolaylığı gibi farklı unsurları olabileceğini kaydetti.
Üretici enerji desteği istiyor
Yer fıstığı üreticisi Süleyman Özerman da bir zamanlar yüzlerce ailenin geçim kaynağı olan yer fıstığı üretiminin yeniden canlandırılmasının mümkün olduğunu, sadece devletin enerji tüketimi konusunda daha fazla destek olması gerektiğini belirtti.
Bir zamanlar 500’ün üzerinde ailenin geçimini sağladığı fıstık üretimi, bugün yüksek maliyetlerden dolayı nerdeyse sıfırlanırken, yılda değeri bir milyon doları bulan 630 tonun üzerinde yer fıstığı ithal ediliyor.
Özerman, 1970’lerin son yıllarından 1995’e kadar Akçay köyü üreticilerinin büyük bir kesiminin fıstık üretimi de yaptığını, 1995’ten sonra ithal fıstık daha ucuz olduğundan çiftçinin fıstık üretiminden koptuğunu kaydetti.
Özerman “Kıbrıs’ta sadece bu işten ülkede 500 aile geçimini sağlıyordu” dedi.