ABD Başkanı Donald Trump, dünyayı ayağa kaldıran Kudüs kararını dün açıkladı ve "Ben artık zamanı geldiğine inanıyorum. Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma vakti gelmiştir. Büyükelçiliği Kudüs'e taşıma talimatı veriyorum” açıklamasında bulundu. Trump'ın bu kararıyla, Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyan tarihteki ilk ülke ABD oldu. Trump'ın açıklamasına karşın tepkiler gecikmedi. Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ve Fransa karara tepki gösterdi. Mısır ve İstanbul’da protesto gösterileri yapılırken, ABD Dışişleri Bakanlığı, bütün temsilciliklerine, diplomatlarının İsrail, Kudüs ve Batı Şeria’ya 20 Aralık’a kadar gitmemesi çağrısında bulundu.
Trump: zamanı gelmişti
Geçtiğimiz hafta gündeme gelen “ABD Başkanı Trump, İsrail’in başkenti olarak Kudüs’ü tanıyacak ve ABD Büyükelçiliği’ni Tel-Aviv’den Kudüs’e taşıyacak” iddiaları gerçek oluyor. Başta Türkiye, Filistin, Ürdün ve Suudi Arabistan olmak üzere Avrupa Birliği, Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı’nın da sert bir dille karşı çıktığı bu gelişmenin ardından herkes Trump’ın açıklamasını bekliyordu. Trump dün “Kudüs kararı çoktan alınması gereken bir karardı” ifadesini kullandı. Trump, kabinesine konuyla ilgi verirken İsrail’in başkenti olarak Kudüs’ü tanıyacağını söyledi. Trump, “Bence bu geç kalınmış bir karardı. Birçok başkan bir şey yapmak istediklerini söyledi ama bir şey yapmadı” dedi.
Trump, basının karşısına çıktıktan sonra açıklamalarda bulundu ve resmen Kudüs’ün İsrail’in başkenti olduğunu söyledi. Trump, “Bu açıklama İsrail-Filistin sorununa yeni bir yaklaşımın başlangıcıdır. Kudüs’ün İsrail’in başkenti olarak tanınmasının gecikmesi barışı geciktirmekten başka bir şey yapmadı. ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımasının zamanı geldi” ifadesini kullandı.
Yeni elçilik yapacağız
Trump, “Kudüs, İsrail hükümetinin merkezidir, İsrail Mahkemesi’nin merkezidir derken, ABD Büyükelçiliği’nin Tel-Aviv’den Kudüs’e taşınmasının talimatını verdim. Mühendislerle ve mimarlarla çalışılarak yeni bir büyükelçilik yapılacak” dedi. Trump, barış için çalışmaya devam edeceğini söylerken nihai statü konusunda bir fikir beyan etmediklerini de dile getirdi.
Trump, “Kudüs, 3 din için de kutsal bir nokta olmaya devam etmelidir. Bu karar, ABD’nin barışın devam etmesine bir mani değildir. Eğer taraflar isterse iki devletli bir çözümü destekleriz” dedi. Bu açıklamadan kısa bir süre sonra ise ABD Dışişleri Bakanlığı, bütün temsilciliklerine, diplomatlarının İsrail, Kudüs ve Batı Şeria’ya 20 Aralık’a kadar gitmemesi çağrısında bulundu.
İsrail memnun
Trump’ın açıklamasının ardından ilk açıklamalar İsrail’den geldi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, “Herhangi bir barış anlaşmasında Filistinliler Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak eklemeliler” derken diğer ülkelerin büyükelçiliklerinin de Kudüs’e taşınması gerektiğini söyledi.
Dünya ayakta
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron karara sert tepki gösterdi. Macron, Trump’ın tek taraflı kararının yanlış olduğunu ve Fransa’nın bunu desteklemeyeceğini söylerken, “Taraflar sakin olmalı. Kudüs’ün statüsüne İsrail ve Filistinliler müzakere ederek karar vermeli” ifadesini kullandı. Öte yandan Birleşmiş Milletler’den de çok sert bir yanıt geldi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “İki devletli bir çözümün alternatifi yok. Bir B Planı yok” dedi.
Ankara endişeli
Ankara da Trump’ın açıklamalarına sert bir tepki gösterdi. Dışişleri Bakanlığı kararı kınarken, “ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıması sorumsuzluk” ifadesi kullanıldı. İbrahim Kalın bu kararı tanımadıklarını söyledi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda ise, “ABD yönetiminin, Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıdığı ve İsrail'deki Büyükelçiliğini Kudüs'e taşıyacağı yönünde yaptığı sorumsuzca açıklamayı büyük endişeyle karşılıyor ve kınıyoruz. Bu karar, uluslararası hukukun ve ilgili BM kararlarının açık bir ihlalidir” yazdı.
Eylemler şimdiden başladı
Reuters, İstanbul’daki ABD Başkonsolosluğu önünde Trump’ın açıklamalarının ardından yüzlerce kişinin gösteri yaptığını duyurdu. Mısır da Trump’ın açıklamalarına tepkiyle yaklaştı. Mısır Dışişleri Bakanlığı, Mısır’ın Trump’ın bu hamlesini kabul etmediklerini duyurdu. İran da Trump’a hızla tepki gösteren ülkelerden biri oldu. Tahran yönetimi, ABD’nin bu kararının uluslararası anlaşmaları ihlal ettiğini söylerken ciddi bir şekilde kınadıklarını aktardı.