Bugün 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ya da bir diğer adıyla Dünya Emekçi Kadınlar Günü. Kadın hakları dünyanın dört bir yanında büyük etkinliklerle gündeme geliyor. Her sene büyük bir coşku ve farkındalık ile kutlanan 8 Mart Dünya Kadınlar Günü nasıl ortaya çıktı? Neden her sene 8 Mart’ta Dünya Kadınlar Günü’nü kutluyoruz? Dünya Kadınlar Günü için 8 Mart olaylarına bakıldığında aslında tartışmalı durumlar göze çarpmaktadır. Bugün bile hâlâ tartışma konusu olan 8 Mart’ın çıkış durumu kesinlik kazanmış değildir. 8 Mart için tarihte iki önemli olay yaşanmıştır.
Birinci olay
Amerika’nın New York kentinde bir dokuma fabrikasında çalışan kadın işçilerin çok ağır çalışma şartları, uzun iş günleri ve buna göre çok düşük iş ücretleri karşısında çalışma tahammülleri zorlanmaya başladı. Bu durumda kadın işçiler greve çıkma kararı aldılar. Bu kararlarını da fabrika sahiplerine açıkladılar. İstedikleri daha iyi koşullarda çalışmak, iş yerlerinde eşit ücret almaktı. 8 Mart 1857 tarihinde kadınlar greve başladılar. Bu grev Amerika tarihinin en önemli işçi direnişi oldu. Kadınlar bu grevle dayanışma içine girmişlerdi. Kaynaklarda anlatılanlara göre; tarihler 8 Mart 1857’yi gösterdiğinde greve başlayan kadınlar fabrikaya kapatılır ve orada çıkan yangın sebebiyle hayatlarını kaybederler.
İkinci olay
8 Mart tarihine bakıldığında yine Amerika’da 1911 yılında Triangle gömlek fabrikasında çıkan yangında kadın işçilerin yanarak can vermesi olayına rastlanır. Bu fabrikada kadınların düşük ücretle çalıştırılması, haftalık 65 saatten 75 saate varan çalışma saatlerinin fazlalığı, zorlu çalışma şartları sebebiyle kadınlar direnişe geçerler. Triangle gömlek fabrikasında işi bırakan kadınlar iş yerlerini işgal ederler ve burada polisle çatışma sonucu çıkan yangında 129 kadın işçi hayatını kaybeder. Çıkan yangın sırasında kaçmaya çalışsalar da kaçamayan kadınlar yangında acı şekilde can verirler.
Peki yangından neden kaçamadılar? Bu soruyu cevaplarken Amerika’nın yangın geçmişine bakılırsa tarihinde fabrika yangınlarına sıklıkla rastlanır. 20. yüzyılın başında sanayi alanında Amerika tekstil sektöründe hızlı ivme kazanmıştı. Zaten bu yüzden çok sayıda kadın işçi dokuma alanında çalışıyor fakat ne var ki haklarını alamıyorlardı. Çıkan yangında kadın işçiler kaçamadılar. Çünkü o dönemde fabrika sahipleri fabrikada olabilecek hırsızlıklara karşı önlem almak için çıkış denetimlerinin kolay olması adına asansör sayısını bire indirmişler ve yangın merdiveni çıkışlarını da kapatmışlardı. Bu bencilce önlem çıkan yangında 129 kadın çalışanın ölümüne neden olmuştur.
Yangında hayatını kaybeden kadınlar için yüz binlerce kadın işçi o gün işi bırakıp protesto eylemlerinde bulundular. İşçilerin cenaze törenlerine 10.000 i aşkın kişi katıldı.
8 Mart, nasıl dünya kadınlar günü olarak kabul edildi?
8 Mart’ın Dünya Kadınlar Günü olmasını öneren kişi Almanya Sosyal Demokrat Partisi önderlerinden Clara Zetkin’dir. Clara Zetkin 1910 yılında Danimarka’nın Kopenhag şehrinde yapılan 2. Enternasyonel’e bağlı kadınlar toplantısında 8 Mart 1857 tarihinde fabrikada yanarak ölen kadın işçiler anısına 8 Mart’ın Dünya Kadınlar Günü olması önerisinde bulundu ve öneri oy birliği ile kabul edildi. İlk yıllarda kesin bir anma tarihi belirlenmese de her sene ilkbaharda 8 Mart olayını anma gerçekleşiyordu. İlk kez Almanya ve İsviçre 19 Mart 1911’de Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nü anma töreni yaptı. Daha sonra Dünya Kadınlar Günü’nün 8 Mart olarak belirlenmesi 1921 yılında Moskova’da gerçekleşen 3. Uluslararası Kadınlar Konferansı’nda olmuştur. Böylelikle bu günün adı adı 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü olmuştu.
Birinci ve İkinci Dünya Savaşı yıllarında bazı ülkelerde 8 Mart’ın kutlanması yasak olsa da 1960’lı yılların sonunda Amerika’da da 8 Mart kutlanmaya başlanınca bu gün, tüm dünyada daha etkili şekillerde kutlanmaya başlandı. 16 Aralık 1977 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda 8 Mart’ın “Dünya Kadınlar Günü” olarak anılması kabul edilse de Birleşmiş Milletler bu anmanın gerçekleşme sebebinin New York’ta ölen kadın işçiler olduğunu belirtmemiştir.
8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü aslında bir hak arayışının sonucu olarak belirlenmiştir. Bu uğurda 129 kadın yanarak can vermiştir. Nitekim hala dünyada kadın sorunları bitmiş değildir. Yoksulluk oranlarına bakıldığında dünyada %70 oranında kadın yoksul varken eğitim alamamış insanların üçte ikisi, maalesef, kadınlardır.
Neden 8 Mart?
Dünya Kadınlar Günü fikrini ortaya atan Clara Zetkin'in aklında belirli bir tarih yoktu.
Birinci Dünya Savaşı sırasında, 1917'de Rus emekçi kadınlar "Ekmek ve barış istiyoruz" sloganlarıyla sokaklara çıkmıştı. Eylemlerden dördüncü gününde Rus Çarı tahttan indirildi. Kurulan geçici hükümet ise kadınlara seçme hakkı tanıdı. Rusya'daki kadın eylemlerinin başlangıcı, Jülyen takvimine göre 23 Şubat'tı. Dünya genelinde daha yaygın biçimde kullanılan Miladi (Gregoryen) takvimde bu tarih 8 Mart'a denk geliyordu.